朝代:两汉
作者:曹操
原文:
曹操(155年-220年正月庚子),字孟德,一名吉利,小字阿瞒,沛国谯(今安徽亳州)人,汉族。东汉末年杰出的政治家、军事家、文学家、书法家。三国中曹魏政权的缔造者,其子曹丕称帝后,追尊为武皇帝,庙号太祖。曹操精兵法,善诗歌,抒发自己的政治抱负,并反映汉末人民的苦难生活,气魄雄伟,慷慨悲凉;散文亦清峻整洁,开启并繁荣了建安文学,给后人留下了宝贵的精神财富,史称建安风骨,鲁迅评价其为“改造文章的祖师”。同时曹操也擅长书法,尤工章草,唐朝张怀瓘在《书断》中评其为“妙品”。
翻译
神龟的寿命即使十分长久,但也还有生命终结的时候。
螣蛇尽管能乘雾飞行,终究也会死亡化为土灰。
年老的千里马躺在马棚里,它的雄心壮志仍然是能够驰骋千里。
有远大抱负的人士到了晚年,奋发思进的雄心不会止息。
人的寿命长短,不只是由上天所决定的。
只要自己调养好身心,也可以益寿延年。
我非常庆幸,就用这首诗歌来表达自己内心的志向。
注释
1.该于建安十二年(207),这时曹操五十三岁。选自《先秦汉魏晋南北朝诗》(中华书局1983年版)。这首诗是曹操所作乐府组诗《步出夏门行》中的第四章。诗中融哲理思考、慷慨激情和艺术形象于一炉,表现了老当益壮、积极进取的人生态度。此诗是曹操的乐府诗《步出夏门行》四章中的最后一章。
2.“神龟”二句:神龟虽能长寿,但也有死亡的时候。神龟,传说中的通灵之龟,能活几千岁。寿,长寿。 3.竟:终结,这里指死亡。
4.“螣(téng)蛇”二句:腾蛇即使能乘雾升天,最终也得死亡,变成灰土。腾蛇,传说中与龙同类的神物,能乘云雾升天。
5.骥(jì):良马,千里马。
6.伏:趴,卧。
7.枥(lì):马槽。
8.烈士:有远大抱负的人。暮年:晚年。
9.已:停止。
10.盈缩:指人的寿命长短。盈,满,引申为长。缩,亏,引申为短。
11.但:仅,只。
12.养怡:指调养身心,保持身心健康。怡,愉快、和乐。
13.永:长久。永年:长寿,活得长。
14.幸甚至哉,歌以咏志:两句是附文,跟正文没关系,只是抒发作者感情,是乐府诗的一种形式性结尾。
翻译
神龟虽然十分长寿,但生命终究会有结束的一天。
腾蛇尽管能腾云乘雾飞行,但终究也会死亡化为土灰。
年老的千里马虽然伏在马槽旁,雄心壮志仍是驰骋千里。
壮志凌云的人士即便到了晚年,奋发思进的心也永不止息。
人寿命长短,不只是由上天决定。
调养好身心,就定可以益寿延年。
真是幸运极了,用歌唱来表达自己的思想感情吧。
注释
⑴龟虽寿:曹操所作乐府组诗《步出夏门行》中的第四章。
⑵神龟:传说中的通灵之龟,能活几千岁。寿,长寿。
⑶竟:终结,这里指死亡。
⑷腾蛇:传说中龙的一种,能乘云雾升天。
⑸骥:良马,千里马。伏:趴,卧。枥:马槽。
⑹烈士:操有远大抱负的男子。这里专指为革命事业献身的人。暮年:晚年。
⑺已:停止。
⑻盈缩:原指岁星的长短变化,这里指人的寿命长短。盈,增长。缩,亏,引申为短。
⑼但:仅,只。
⑽养怡:指调养身心,保持身心健康。怡,愉快、和乐。
⑾永:长久。永年:长寿,活得长。
⑿幸甚至哉:庆幸得很,好极了。幸,庆幸。至,极点。最后两句每章都有,应为合乐时的套语,与正文内容没有直接关系。
这是一首充满诗人对生活的真切体验的哲理诗,因而写得兴会淋漓,有着一种真挚而浓烈的感情力量;哲理与诗情又是通过形象化的手法表现出来的,因而述理、明志、抒情在具体的艺术形象中实现了完美的结合。
诗中“神龟虽寿,犹有竟时。腾蛇乘雾,终为土灰。”作者从朴素的唯物论和辩证法的观点出发,否定了神龟、腾蛇一类神物的长生不老,说明了生死存亡是不可违背的自然规律。“ 犹有 ”和“ 终为 ” 两个词组下得沉着。而 “ 老骥 ” 以下四句,语气转为激昂,笔挟风雷,使这位 “ 时露霸气 ” 的盖世英豪的形象跃然纸上。
“ 老骥伏枥,志在千里,烈士暮年,壮心不已。” 笔力遒劲,韵律沉雄,内蕴着一股自强不息的豪迈气概,深刻地表达了曹操老当益壮、锐意进取的精神面貌。“壮心不已”表达了要有永不停止的理想追求和积极进取精神,永远乐观奋发,自强不息,保持思想上的青春,曹操以切身体验揭示了人的精神因素对健康的重要意义。
“盈缩之期,不但在天;养怡之福,可得永年。”表现出一种深沉委婉的风情,给人一种亲切温馨之感。全诗跌宕起伏,又机理缜密,闪耀出哲理的智慧之光,并发出奋进之情,振响着乐观声调。艺术风格朴实无华,格调高远,慷慨激昂,显示出诗人自强不息的进取精神,热爱生活的乐观精神。
人寿命的长短不完全决定于天,只要保持身心健康就能延年益寿。曹操所云“养怡之福”,不是指无所事事,坐而静养,而是说一个人精神状态是最重要的,不应因年暮而消沉。这里可见诗人对天命持否定态度,而对事在人为抱有信心的乐观主义精神,抒发了诗人不甘衰老、不信天命、奋斗不息、对伟大理想的追求永不停止的壮志豪情。
guī suī shòu shén guī suī shòu
龟虽寿/神龟虽寿
shén guī suī shòu, yóu yǒu jìng shí.
神龟虽寿,犹有竟时。
téng shé chéng wù, zhōng wèi tǔ huī.
腾蛇乘雾,终为土灰。
téng yī zuò: tè
(腾 一作:螣)
lǎo jì fú lì, zhì zài qiān lǐ.
老骥伏枥,志在千里。
liè shì mù nián, zhuàng xīn bù yǐ.
烈士暮年,壮心不已。
yíng suō zhī qī, bù dàn zài tiān
盈缩之期,不但在天;
yǎng yí zhī fú, kě dé yǒng nián.
养怡之福,可得永年。
xìng shèn zhì zāi, gē yǐ yǒng zhì.
幸甚至哉,歌以咏志。
cáo cāo (155nián -220nián zhèng yuè gēng zǐ ),zì mèng dé ,yī míng jí lì ,xiǎo zì ā mán ,pèi guó qiáo (jīn ān huī bó zhōu )rén ,hàn zú 。dōng hàn mò nián jié chū de zhèng zhì jiā 、jun1 shì jiā 、wén xué jiā 、shū fǎ jiā 。sān guó zhōng cáo wèi zhèng quán de dì zào zhě ,qí zǐ cáo pī chēng dì hòu ,zhuī zūn wéi wǔ huáng dì ,miào hào tài zǔ 。cáo cāo jīng bīng fǎ ,shàn shī gē ,shū fā zì jǐ de zhèng zhì bào fù ,bìng fǎn yìng hàn mò rén mín de kǔ nán shēng huó ,qì pò xióng wěi ,kāng kǎi bēi liáng ;sàn wén yì qīng jun4 zhěng jié ,kāi qǐ bìng fán róng le jiàn ān wén xué ,gěi hòu rén liú xià le bǎo guì de jīng shén cái fù ,shǐ chēng jiàn ān fēng gǔ ,lǔ xùn píng jià qí wéi “gǎi zào wén zhāng de zǔ shī ”。tóng shí cáo cāo yě shàn zhǎng shū fǎ ,yóu gōng zhāng cǎo ,táng cháo zhāng huái guàn zài 《shū duàn 》zhōng píng qí wéi “miào pǐn ”。
fān yì
shén guī de shòu mìng jí shǐ shí fèn zhǎng jiǔ ,dàn yě hái yǒu shēng mìng zhōng jié de shí hòu 。
tè shé jìn guǎn néng chéng wù fēi háng ,zhōng jiū yě huì sǐ wáng huà wéi tǔ huī 。
nián lǎo de qiān lǐ mǎ tǎng zài mǎ péng lǐ ,tā de xióng xīn zhuàng zhì réng rán shì néng gòu chí chěng qiān lǐ 。
yǒu yuǎn dà bào fù de rén shì dào le wǎn nián ,fèn fā sī jìn de xióng xīn bú huì zhǐ xī 。
rén de shòu mìng zhǎng duǎn ,bú zhī shì yóu shàng tiān suǒ jué dìng de 。
zhī yào zì jǐ diào yǎng hǎo shēn xīn ,yě kě yǐ yì shòu yán nián 。
wǒ fēi cháng qìng xìng ,jiù yòng zhè shǒu shī gē lái biǎo dá zì jǐ nèi xīn de zhì xiàng 。
zhù shì
1.gāi yú jiàn ān shí èr nián (207),zhè shí cáo cāo wǔ shí sān suì 。xuǎn zì 《xiān qín hàn wèi jìn nán běi cháo shī 》(zhōng huá shū jú 1983nián bǎn )。zhè shǒu shī shì cáo cāo suǒ zuò lè fǔ zǔ shī 《bù chū xià mén háng 》zhōng de dì sì zhāng 。shī zhōng róng zhé lǐ sī kǎo 、kāng kǎi jī qíng hé yì shù xíng xiàng yú yī lú ,biǎo xiàn le lǎo dāng yì zhuàng 、jī jí jìn qǔ de rén shēng tài dù 。cǐ shī shì cáo cāo de lè fǔ shī 《bù chū xià mén háng 》sì zhāng zhōng de zuì hòu yī zhāng 。
2.“shén guī ”èr jù :shén guī suī néng zhǎng shòu ,dàn yě yǒu sǐ wáng de shí hòu 。shén guī ,chuán shuō zhōng de tōng líng zhī guī ,néng huó jǐ qiān suì 。shòu ,zhǎng shòu 。 3.jìng :zhōng jié ,zhè lǐ zhǐ sǐ wáng 。
4.“tè (téng)shé ”èr jù :téng shé jí shǐ néng chéng wù shēng tiān ,zuì zhōng yě dé sǐ wáng ,biàn chéng huī tǔ 。téng shé ,chuán shuō zhōng yǔ lóng tóng lèi de shén wù ,néng chéng yún wù shēng tiān 。
5.jì (jì):liáng mǎ ,qiān lǐ mǎ 。
6.fú :pā ,wò 。
7.lì (lì):mǎ cáo 。
8.liè shì :yǒu yuǎn dà bào fù de rén 。mù nián :wǎn nián 。
9.yǐ :tíng zhǐ 。
10.yíng suō :zhǐ rén de shòu mìng zhǎng duǎn 。yíng ,mǎn ,yǐn shēn wéi zhǎng 。suō ,kuī ,yǐn shēn wéi duǎn 。
11.dàn :jǐn ,zhī 。
12.yǎng yí :zhǐ diào yǎng shēn xīn ,bǎo chí shēn xīn jiàn kāng 。yí ,yú kuài 、hé lè 。
13.yǒng :zhǎng jiǔ 。yǒng nián :zhǎng shòu ,huó dé zhǎng 。
14.xìng shèn zhì zāi ,gē yǐ yǒng zhì :liǎng jù shì fù wén ,gēn zhèng wén méi guān xì ,zhī shì shū fā zuò zhě gǎn qíng ,shì lè fǔ shī de yī zhǒng xíng shì xìng jié wěi 。
fān yì
shén guī suī rán shí fèn zhǎng shòu ,dàn shēng mìng zhōng jiū huì yǒu jié shù de yī tiān 。
téng shé jìn guǎn néng téng yún chéng wù fēi háng ,dàn zhōng jiū yě huì sǐ wáng huà wéi tǔ huī 。
nián lǎo de qiān lǐ mǎ suī rán fú zài mǎ cáo páng ,xióng xīn zhuàng zhì réng shì chí chěng qiān lǐ 。
zhuàng zhì líng yún de rén shì jí biàn dào le wǎn nián ,fèn fā sī jìn de xīn yě yǒng bú zhǐ xī 。
rén shòu mìng zhǎng duǎn ,bú zhī shì yóu shàng tiān jué dìng 。
diào yǎng hǎo shēn xīn ,jiù dìng kě yǐ yì shòu yán nián 。
zhēn shì xìng yùn jí le ,yòng gē chàng lái biǎo dá zì jǐ de sī xiǎng gǎn qíng ba 。
zhù shì
⑴guī suī shòu :cáo cāo suǒ zuò lè fǔ zǔ shī 《bù chū xià mén háng 》zhōng de dì sì zhāng 。
⑵shén guī :chuán shuō zhōng de tōng líng zhī guī ,néng huó jǐ qiān suì 。shòu ,zhǎng shòu 。
⑶jìng :zhōng jié ,zhè lǐ zhǐ sǐ wáng 。
⑷téng shé :chuán shuō zhōng lóng de yī zhǒng ,néng chéng yún wù shēng tiān 。
⑸jì :liáng mǎ ,qiān lǐ mǎ 。fú :pā ,wò 。lì :mǎ cáo 。
⑹liè shì :cāo yǒu yuǎn dà bào fù de nán zǐ 。zhè lǐ zhuān zhǐ wéi gé mìng shì yè xiàn shēn de rén 。mù nián :wǎn nián 。
⑺yǐ :tíng zhǐ 。
⑻yíng suō :yuán zhǐ suì xīng de zhǎng duǎn biàn huà ,zhè lǐ zhǐ rén de shòu mìng zhǎng duǎn 。yíng ,zēng zhǎng 。suō ,kuī ,yǐn shēn wéi duǎn 。
⑼dàn :jǐn ,zhī 。
⑽yǎng yí :zhǐ diào yǎng shēn xīn ,bǎo chí shēn xīn jiàn kāng 。yí ,yú kuài 、hé lè 。
⑾yǒng :zhǎng jiǔ 。yǒng nián :zhǎng shòu ,huó dé zhǎng 。
⑿xìng shèn zhì zāi :qìng xìng dé hěn ,hǎo jí le 。xìng ,qìng xìng 。zhì ,jí diǎn 。zuì hòu liǎng jù měi zhāng dōu yǒu ,yīng wéi hé lè shí de tào yǔ ,yǔ zhèng wén nèi róng méi yǒu zhí jiē guān xì 。
zhè shì yī shǒu chōng mǎn shī rén duì shēng huó de zhēn qiē tǐ yàn de zhé lǐ shī ,yīn ér xiě dé xìng huì lín lí ,yǒu zhe yī zhǒng zhēn zhì ér nóng liè de gǎn qíng lì liàng ;zhé lǐ yǔ shī qíng yòu shì tōng guò xíng xiàng huà de shǒu fǎ biǎo xiàn chū lái de ,yīn ér shù lǐ 、míng zhì 、shū qíng zài jù tǐ de yì shù xíng xiàng zhōng shí xiàn le wán měi de jié hé 。
shī zhōng “shén guī suī shòu ,yóu yǒu jìng shí 。téng shé chéng wù ,zhōng wéi tǔ huī 。”zuò zhě cóng pǔ sù de wéi wù lùn hé biàn zhèng fǎ de guān diǎn chū fā ,fǒu dìng le shén guī 、téng shé yī lèi shén wù de zhǎng shēng bú lǎo ,shuō míng le shēng sǐ cún wáng shì bú kě wéi bèi de zì rán guī lǜ 。“ yóu yǒu ”hé “ zhōng wéi ” liǎng gè cí zǔ xià dé chén zhe 。ér “ lǎo jì ” yǐ xià sì jù ,yǔ qì zhuǎn wéi jī áng ,bǐ jiā fēng léi ,shǐ zhè wèi “ shí lù bà qì ” de gài shì yīng háo de xíng xiàng yuè rán zhǐ shàng 。
“ lǎo jì fú lì ,zhì zài qiān lǐ ,liè shì mù nián ,zhuàng xīn bú yǐ 。” bǐ lì qiú jìn ,yùn lǜ chén xióng ,nèi yùn zhe yī gǔ zì qiáng bú xī de háo mài qì gài ,shēn kè dì biǎo dá le cáo cāo lǎo dāng yì zhuàng 、ruì yì jìn qǔ de jīng shén miàn mào 。“zhuàng xīn bú yǐ ”biǎo dá le yào yǒu yǒng bú tíng zhǐ de lǐ xiǎng zhuī qiú hé jī jí jìn qǔ jīng shén ,yǒng yuǎn lè guān fèn fā ,zì qiáng bú xī ,bǎo chí sī xiǎng shàng de qīng chūn ,cáo cāo yǐ qiē shēn tǐ yàn jiē shì le rén de jīng shén yīn sù duì jiàn kāng de zhòng yào yì yì 。
“yíng suō zhī qī ,bú dàn zài tiān ;yǎng yí zhī fú ,kě dé yǒng nián 。”biǎo xiàn chū yī zhǒng shēn chén wěi wǎn de fēng qíng ,gěi rén yī zhǒng qīn qiē wēn xīn zhī gǎn 。quán shī diē dàng qǐ fú ,yòu jī lǐ zhěn mì ,shǎn yào chū zhé lǐ de zhì huì zhī guāng ,bìng fā chū fèn jìn zhī qíng ,zhèn xiǎng zhe lè guān shēng diào 。yì shù fēng gé pǔ shí wú huá ,gé diào gāo yuǎn ,kāng kǎi jī áng ,xiǎn shì chū shī rén zì qiáng bú xī de jìn qǔ jīng shén ,rè ài shēng huó de lè guān jīng shén 。
rén shòu mìng de zhǎng duǎn bú wán quán jué dìng yú tiān ,zhī yào bǎo chí shēn xīn jiàn kāng jiù néng yán nián yì shòu 。cáo cāo suǒ yún “yǎng yí zhī fú ”,bú shì zhǐ wú suǒ shì shì ,zuò ér jìng yǎng ,ér shì shuō yī gè rén jīng shén zhuàng tài shì zuì zhòng yào de ,bú yīng yīn nián mù ér xiāo chén 。zhè lǐ kě jiàn shī rén duì tiān mìng chí fǒu dìng tài dù ,ér duì shì zài rén wéi bào yǒu xìn xīn de lè guān zhǔ yì jīng shén ,shū fā le shī rén bú gān shuāi lǎo 、bú xìn tiān mìng 、fèn dòu bú xī 、duì wěi dà lǐ xiǎng de zhuī qiú yǒng bú tíng zhǐ de zhuàng zhì háo qíng 。
guī suī shòu shén guī suī shòu
guī suī shòu /shén guī suī shòu
shén guī suī shòu, yóu yǒu jìng shí.
shén guī suī shòu ,yóu yǒu jìng shí 。
téng shé chéng wù, zhōng wèi tǔ huī.
téng shé chéng wù ,zhōng wéi tǔ huī 。
téng yī zuò: tè
(téng yī zuò :tè )
lǎo jì fú lì, zhì zài qiān lǐ.
lǎo jì fú lì ,zhì zài qiān lǐ 。
liè shì mù nián, zhuàng xīn bù yǐ.
liè shì mù nián ,zhuàng xīn bú yǐ 。
yíng suō zhī qī, bù dàn zài tiān
yíng suō zhī qī ,bú dàn zài tiān ;
yǎng yí zhī fú, kě dé yǒng nián.
yǎng yí zhī fú ,kě dé yǒng nián 。
xìng shèn zhì zāi, gē yǐ yǒng zhì.
xìng shèn zhì zāi ,gē yǐ yǒng zhì 。