朝代:宋代
作者:赵师秀
原文:
赵师秀(1170~1219年)字紫芝,号灵秀,亦称灵芝,又号天乐。永嘉(今浙江温州)人。南宋诗人。
翻译
梅子黄时,家家都被笼罩在雨中,长满青草的池塘边上,传来阵阵蛙声。
时间已过午夜,已约请好的客人还没有来,我无聊地轻轻敲着棋子,震落了点油灯时灯芯结出的疙瘩。
注释
⑴约客:邀请客人来相会。
⑵黄梅时节:五月,江南梅子熟了,大都是阴雨绵绵的时候,称为“梅雨季节”,所以称江南雨季为“黄梅时节”。意思就是夏初江南梅子黄熟的时节。家家雨:家家户户都赶上下雨。形容处处都在下雨。
⑶处处蛙:到处是蛙声。
⑷有约:即为邀约友人。
⑸落灯花:旧时以油灯照明,灯心烧残,落下来时好像一朵闪亮的小花。落,使……掉落。灯花,灯芯燃尽结成的花状物。
与人约会而久候不至,难免焦躁不安,这大概是每个人都会有的经验,以此入诗,就难以写得蕴藉有味。然而赵师秀的这首小诗状此种情致,却写得深蕴含蓄,余味曲包。
“黄梅时节家家雨,青草池塘处处蛙”,诗歌前两句写景,描绘出一幅江南夏雨图。梅雨季节,阴雨连绵,池塘水涨,蛙声不断,乡村之景是那么清新恬静、和谐美妙。但是,“一切景语皆情语”,诗人在这里并非为写景而写景,而是于景中寄寓了他独自期客的复杂思想感情。“家家雨”既描绘出夏季梅雨的无所不在与急骤密集,表现乡村之景的清新静谧,又暗示了客人不能如期赴约的客观原因,流露出诗人对绵绵梅雨这种阴雨天气的无奈。“处处蛙”既是写池塘中蛙声阵阵,又是采用以声衬静的写法,烘托出梅雨时节乡村夜晚的恬静和谐气氛,同时还折射出诗人落寞孤寂与烦躁不安的心境。这两句诗分别从视觉和听觉两个方面,形象而真切地表现出在夜深人静之时,诗人独自期客而客人却始终没有出现时的独特心理感受。遍布乡村、连绵不断的骤雨,此起彼伏、不绝于耳的蛙鼓,本来十分和谐美妙,但令人懊恼的是:这绵绵阴雨,阻挡了友人如约,如鼓的蛙声,扰乱了诗人的心境。此时此刻,诗人多么希望友人风雨无阻、如期而至,和他一起举棋消愁。
“有约不来过夜半”,这一句才点明了诗题,也使得上面两句景物、声响的描绘有了着落。与客原先有约,但是过了夜半还不见人来,无疑是因为这绵绵不断的夜雨阻止了友人前来践约。夜深不寐,足见诗人期待之久,希望之殷,至此,似乎将期客不至的情形已经写尽,然而末句一个小小的衬垫,翻令诗意大为生色。
“闲敲棋子落灯花”,这句只是写了诗人一个小小的动态,然而在这个动态中,将诗人焦躁而期望的心情刻划得细致入微。因为孤独一人,下不成棋,所以说“闲敲棋子”,棋子本不是敲的,但用来敲打,正体现了孤独中的苦闷;“闲”字说明了无聊,而正在这个“闲”字的背后,隐含着诗人失望焦躁的情绪。
人在孤寂焦虑的时候,往往会下意识地作一种单调机械的动作,像是有意要弄出一点声响去打破沉寂、冲淡优虑,诗人这里的“闲敲棋子”,正是这样的动作。“落灯花”固然是敲棋所致,但也委婉地表现了灯芯燃久,期客时长的情形,诗人怅惘失意的形象也就跃然纸上了。敲棋这一细节中,包含了多层意蕴,有语近情遥,含吐不露的韵味。可见艺术创作中捕捉典型细节的重要。
这首诗另一个明显的特点是对比手法的运用。前两句写户外的“家家雨”、“处处蛙”,直如两部鼓吹,喧聒盈耳。后两句写户内的一灯如豆,枯坐敲棋,寂静无聊,恰与前文构成鲜明对照,通过这种对照,更深地表现了诗人落寞失望的情怀。由此可知,赵师秀等“四灵”诗人虽以淡泊清新的面目出现,其实颇有精心结撰的功夫。
yuē kè yǒu yuē
约客/有约
huáng méi shí jié jiā jiā yǔ, qīng cǎo chí táng chǔ chù wā.
黄梅时节家家雨,青草池塘处处蛙。
yǒu yuē bù lái guò yè bàn, xián qiāo qí zǐ luò dēng huā.
有约不来过夜半,闲敲棋子落灯花。
zhào shī xiù (1170~1219nián )zì zǐ zhī ,hào líng xiù ,yì chēng líng zhī ,yòu hào tiān lè 。yǒng jiā (jīn zhè jiāng wēn zhōu )rén 。nán sòng shī rén 。
fān yì
méi zǐ huáng shí ,jiā jiā dōu bèi lóng zhào zài yǔ zhōng ,zhǎng mǎn qīng cǎo de chí táng biān shàng ,chuán lái zhèn zhèn wā shēng 。
shí jiān yǐ guò wǔ yè ,yǐ yuē qǐng hǎo de kè rén hái méi yǒu lái ,wǒ wú liáo dì qīng qīng qiāo zhe qí zǐ ,zhèn luò le diǎn yóu dēng shí dēng xīn jié chū de gē dá 。
zhù shì
⑴yuē kè :yāo qǐng kè rén lái xiàng huì 。
⑵huáng méi shí jiē :wǔ yuè ,jiāng nán méi zǐ shú le ,dà dōu shì yīn yǔ mián mián de shí hòu ,chēng wéi “méi yǔ jì jiē ”,suǒ yǐ chēng jiāng nán yǔ jì wéi “huáng méi shí jiē ”。yì sī jiù shì xià chū jiāng nán méi zǐ huáng shú de shí jiē 。jiā jiā yǔ :jiā jiā hù hù dōu gǎn shàng xià yǔ 。xíng róng chù chù dōu zài xià yǔ 。
⑶chù chù wā :dào chù shì wā shēng 。
⑷yǒu yuē :jí wéi yāo yuē yǒu rén 。
⑸luò dēng huā :jiù shí yǐ yóu dēng zhào míng ,dēng xīn shāo cán ,luò xià lái shí hǎo xiàng yī duǒ shǎn liàng de xiǎo huā 。luò ,shǐ ……diào luò 。dēng huā ,dēng xīn rán jìn jié chéng de huā zhuàng wù 。
yǔ rén yuē huì ér jiǔ hòu bú zhì ,nán miǎn jiāo zào bú ān ,zhè dà gài shì měi gè rén dōu huì yǒu de jīng yàn ,yǐ cǐ rù shī ,jiù nán yǐ xiě dé yùn jiè yǒu wèi 。rán ér zhào shī xiù de zhè shǒu xiǎo shī zhuàng cǐ zhǒng qíng zhì ,què xiě dé shēn yùn hán xù ,yú wèi qǔ bāo 。
“huáng méi shí jiē jiā jiā yǔ ,qīng cǎo chí táng chù chù wā ”,shī gē qián liǎng jù xiě jǐng ,miáo huì chū yī fú jiāng nán xià yǔ tú 。méi yǔ jì jiē ,yīn yǔ lián mián ,chí táng shuǐ zhǎng ,wā shēng bú duàn ,xiāng cūn zhī jǐng shì nà me qīng xīn tián jìng 、hé xié měi miào 。dàn shì ,“yī qiē jǐng yǔ jiē qíng yǔ ”,shī rén zài zhè lǐ bìng fēi wéi xiě jǐng ér xiě jǐng ,ér shì yú jǐng zhōng jì yù le tā dú zì qī kè de fù zá sī xiǎng gǎn qíng 。“jiā jiā yǔ ”jì miáo huì chū xià jì méi yǔ de wú suǒ bú zài yǔ jí zhòu mì jí ,biǎo xiàn xiāng cūn zhī jǐng de qīng xīn jìng mì ,yòu àn shì le kè rén bú néng rú qī fù yuē de kè guān yuán yīn ,liú lù chū shī rén duì mián mián méi yǔ zhè zhǒng yīn yǔ tiān qì de wú nài 。“chù chù wā ”jì shì xiě chí táng zhōng wā shēng zhèn zhèn ,yòu shì cǎi yòng yǐ shēng chèn jìng de xiě fǎ ,hōng tuō chū méi yǔ shí jiē xiāng cūn yè wǎn de tián jìng hé xié qì fēn ,tóng shí hái shé shè chū shī rén luò mò gū jì yǔ fán zào bú ān de xīn jìng 。zhè liǎng jù shī fèn bié cóng shì jiào hé tīng jiào liǎng gè fāng miàn ,xíng xiàng ér zhēn qiē dì biǎo xiàn chū zài yè shēn rén jìng zhī shí ,shī rén dú zì qī kè ér kè rén què shǐ zhōng méi yǒu chū xiàn shí de dú tè xīn lǐ gǎn shòu 。biàn bù xiāng cūn 、lián mián bú duàn de zhòu yǔ ,cǐ qǐ bǐ fú 、bú jué yú ěr de wā gǔ ,běn lái shí fèn hé xié měi miào ,dàn lìng rén ào nǎo de shì :zhè mián mián yīn yǔ ,zǔ dǎng le yǒu rén rú yuē ,rú gǔ de wā shēng ,rǎo luàn le shī rén de xīn jìng 。cǐ shí cǐ kè ,shī rén duō me xī wàng yǒu rén fēng yǔ wú zǔ 、rú qī ér zhì ,hé tā yī qǐ jǔ qí xiāo chóu 。
“yǒu yuē bú lái guò yè bàn ”,zhè yī jù cái diǎn míng le shī tí ,yě shǐ dé shàng miàn liǎng jù jǐng wù 、shēng xiǎng de miáo huì yǒu le zhe luò 。yǔ kè yuán xiān yǒu yuē ,dàn shì guò le yè bàn hái bú jiàn rén lái ,wú yí shì yīn wéi zhè mián mián bú duàn de yè yǔ zǔ zhǐ le yǒu rén qián lái jiàn yuē 。yè shēn bú mèi ,zú jiàn shī rén qī dài zhī jiǔ ,xī wàng zhī yīn ,zhì cǐ ,sì hū jiāng qī kè bú zhì de qíng xíng yǐ jīng xiě jìn ,rán ér mò jù yī gè xiǎo xiǎo de chèn diàn ,fān lìng shī yì dà wéi shēng sè 。
“xián qiāo qí zǐ luò dēng huā ”,zhè jù zhī shì xiě le shī rén yī gè xiǎo xiǎo de dòng tài ,rán ér zài zhè gè dòng tài zhōng ,jiāng shī rén jiāo zào ér qī wàng de xīn qíng kè huá dé xì zhì rù wēi 。yīn wéi gū dú yī rén ,xià bú chéng qí ,suǒ yǐ shuō “xián qiāo qí zǐ ”,qí zǐ běn bú shì qiāo de ,dàn yòng lái qiāo dǎ ,zhèng tǐ xiàn le gū dú zhōng de kǔ mèn ;“xián ”zì shuō míng le wú liáo ,ér zhèng zài zhè gè “xián ”zì de bèi hòu ,yǐn hán zhe shī rén shī wàng jiāo zào de qíng xù 。
rén zài gū jì jiāo lǜ de shí hòu ,wǎng wǎng huì xià yì shí dì zuò yī zhǒng dān diào jī xiè de dòng zuò ,xiàng shì yǒu yì yào nòng chū yī diǎn shēng xiǎng qù dǎ pò chén jì 、chōng dàn yōu lǜ ,shī rén zhè lǐ de “xián qiāo qí zǐ ”,zhèng shì zhè yàng de dòng zuò 。“luò dēng huā ”gù rán shì qiāo qí suǒ zhì ,dàn yě wěi wǎn dì biǎo xiàn le dēng xīn rán jiǔ ,qī kè shí zhǎng de qíng xíng ,shī rén chàng wǎng shī yì de xíng xiàng yě jiù yuè rán zhǐ shàng le 。qiāo qí zhè yī xì jiē zhōng ,bāo hán le duō céng yì yùn ,yǒu yǔ jìn qíng yáo ,hán tǔ bú lù de yùn wèi 。kě jiàn yì shù chuàng zuò zhōng bǔ zhuō diǎn xíng xì jiē de zhòng yào 。
zhè shǒu shī lìng yī gè míng xiǎn de tè diǎn shì duì bǐ shǒu fǎ de yùn yòng 。qián liǎng jù xiě hù wài de “jiā jiā yǔ ”、“chù chù wā ”,zhí rú liǎng bù gǔ chuī ,xuān guō yíng ěr 。hòu liǎng jù xiě hù nèi de yī dēng rú dòu ,kū zuò qiāo qí ,jì jìng wú liáo ,qià yǔ qián wén gòu chéng xiān míng duì zhào ,tōng guò zhè zhǒng duì zhào ,gèng shēn dì biǎo xiàn le shī rén luò mò shī wàng de qíng huái 。yóu cǐ kě zhī ,zhào shī xiù děng “sì líng ”shī rén suī yǐ dàn bó qīng xīn de miàn mù chū xiàn ,qí shí pō yǒu jīng xīn jié zhuàn de gōng fū 。
yuē kè yǒu yuē
yuē kè /yǒu yuē
huáng méi shí jié jiā jiā yǔ, qīng cǎo chí táng chǔ chù wā.
huáng méi shí jiē jiā jiā yǔ ,qīng cǎo chí táng chù chù wā 。
yǒu yuē bù lái guò yè bàn, xián qiāo qí zǐ luò dēng huā.
yǒu yuē bú lái guò yè bàn ,xián qiāo qí zǐ luò dēng huā 。