朝代:宋代
作者:黄庭坚
原文:
黄庭坚 (1045-1105),字鲁直,自号山谷道人,晚号涪翁,又称豫章黄先生,汉族,洪州分宁(今江西修水)人。北宋诗人、词人、书法家,为盛极一时的江西诗派开山之祖,而且,他跟杜甫、陈师道和陈与义素有“一祖三宗”(黄为其中一宗)之称。英宗治平四年(1067)进士。历官叶县尉、北京国子监教授、校书郎、著作佐郎、秘书丞、涪州别驾、黔州安置等。诗歌方面,他与苏轼并称为“苏黄”;书法方面,他则与苏轼、米芾、蔡襄并称为“宋代四大家”;词作方面,虽曾与秦观并称“秦黄”,但黄氏的词作成就却远逊于秦氏。
翻译
清明时节,春雷万钧,惊醒万物,宇宙给大地带来了勃勃生机。 春雨绵绵,使大地上一片芳草萋萋,桃李盛开。 野田荒芜之处,是埋葬着死者的墓地,死去的人们长眠地下,使活着的人心里感到难过。 诗人由清明的美景想到死者,从死想到了生,想到人生的意义。 诗人指出,人生各不相同。 古代的某个齐人天天到墓地偷吃别人祭奠亲人的饭菜,吃得油嘴腻脸。回到家里,还要对妻子和小妾撒谎吹嘘,他是在某个当大官的朋友家里吃喝,主人如何盛情招待他。 这种人的人生萎琐卑下,毫无人格尊严。 而另有一些高士,如春秋战国时代的介子推,他帮助晋文公建国以后,不要高官厚禄,宁可隐居山中。 晋文公想让他出来做官,下令放火烧山,但是,介子推其志不可动摇,意抱树焚死在绵山中。 黄庭坚由清明的百花盛开想到荒原的逝者,想到人生的价值。他感叹地说,虽然无论智愚高低, 最后都是篷蒿一丘,但是人生的意义却大不相同。
注释
桃李笑:用拟人手法形容盛开的桃、李花。
“雷惊”句:意思是清明早已过了惊蛰的节气,万物正欣欣向荣。
蛰:动物冬眠。
“人乞”一句:《孟子》中有一则寓言。说齐国有一人每天出外向扫墓者乞讨祭祀后留下的酒饭。回家后却向妻妾夸耀是刖人请自己吃饭。这是一个贪鄙愚蠢的形象。
“士甘”句:用春秋时介子推宁愿被烧死也不愿再出仕的典故。
蓬蒿(hao):杂草。丘?指坟墓。
qīng míng
清明
jiā jié qīng míng táo lǐ xiào, yě tián huāng zhǒng zhǐ shēng chóu.
佳节清明桃李笑,野田荒冢只生愁。
léi jīng tiān dì lóng shé zhé, yǔ zú jiāo yuán cǎo mù róu.
雷惊天地龙蛇蛰,雨足郊原草木柔。
rén qǐ jì yú jiāo qiè fù, shì gān fén sǐ bù gōng hóu.
人乞祭余骄妾妇,士甘焚死不公侯。
xián yú qiān zǎi zhī shuí shì, mǎn yǎn péng hāo gòng yī qiū.
贤愚千载知谁是,满眼蓬蒿共一丘。
huáng tíng jiān (1045-1105),zì lǔ zhí ,zì hào shān gǔ dào rén ,wǎn hào fú wēng ,yòu chēng yù zhāng huáng xiān shēng ,hàn zú ,hóng zhōu fèn níng (jīn jiāng xī xiū shuǐ )rén 。běi sòng shī rén 、cí rén 、shū fǎ jiā ,wéi shèng jí yī shí de jiāng xī shī pài kāi shān zhī zǔ ,ér qiě ,tā gēn dù fǔ 、chén shī dào hé chén yǔ yì sù yǒu “yī zǔ sān zōng ”(huáng wéi qí zhōng yī zōng )zhī chēng 。yīng zōng zhì píng sì nián (1067)jìn shì 。lì guān yè xiàn wèi 、běi jīng guó zǐ jiān jiāo shòu 、xiào shū láng 、zhe zuò zuǒ láng 、mì shū chéng 、fú zhōu bié jià 、qián zhōu ān zhì děng 。shī gē fāng miàn ,tā yǔ sū shì bìng chēng wéi “sū huáng ”;shū fǎ fāng miàn ,tā zé yǔ sū shì 、mǐ fèi 、cài xiāng bìng chēng wéi “sòng dài sì dà jiā ”;cí zuò fāng miàn ,suī céng yǔ qín guān bìng chēng “qín huáng ”,dàn huáng shì de cí zuò chéng jiù què yuǎn xùn yú qín shì 。
fān yì
qīng míng shí jiē ,chūn léi wàn jun1 ,jīng xǐng wàn wù ,yǔ zhòu gěi dà dì dài lái le bó bó shēng jī 。 chūn yǔ mián mián ,shǐ dà dì shàng yī piàn fāng cǎo qī qī ,táo lǐ shèng kāi 。 yě tián huāng wú zhī chù ,shì mái zàng zhe sǐ zhě de mù dì ,sǐ qù de rén men zhǎng mián dì xià ,shǐ huó zhe de rén xīn lǐ gǎn dào nán guò 。 shī rén yóu qīng míng de měi jǐng xiǎng dào sǐ zhě ,cóng sǐ xiǎng dào le shēng ,xiǎng dào rén shēng de yì yì 。 shī rén zhǐ chū ,rén shēng gè bú xiàng tóng 。 gǔ dài de mǒu gè qí rén tiān tiān dào mù dì tōu chī bié rén jì diàn qīn rén de fàn cài ,chī dé yóu zuǐ nì liǎn 。huí dào jiā lǐ ,hái yào duì qī zǐ hé xiǎo qiè sā huǎng chuī xū ,tā shì zài mǒu gè dāng dà guān de péng yǒu jiā lǐ chī hē ,zhǔ rén rú hé shèng qíng zhāo dài tā 。 zhè zhǒng rén de rén shēng wěi suǒ bēi xià ,háo wú rén gé zūn yán 。 ér lìng yǒu yī xiē gāo shì ,rú chūn qiū zhàn guó shí dài de jiè zǐ tuī ,tā bāng zhù jìn wén gōng jiàn guó yǐ hòu ,bú yào gāo guān hòu lù ,níng kě yǐn jū shān zhōng 。 jìn wén gōng xiǎng ràng tā chū lái zuò guān ,xià lìng fàng huǒ shāo shān ,dàn shì ,jiè zǐ tuī qí zhì bú kě dòng yáo ,yì bào shù fén sǐ zài mián shān zhōng 。 huáng tíng jiān yóu qīng míng de bǎi huā shèng kāi xiǎng dào huāng yuán de shì zhě ,xiǎng dào rén shēng de jià zhí 。tā gǎn tàn dì shuō ,suī rán wú lùn zhì yú gāo dī , zuì hòu dōu shì péng hāo yī qiū ,dàn shì rén shēng de yì yì què dà bú xiàng tóng 。
zhù shì
táo lǐ xiào :yòng nǐ rén shǒu fǎ xíng róng shèng kāi de táo 、lǐ huā 。
“léi jīng ”jù :yì sī shì qīng míng zǎo yǐ guò le jīng zhé de jiē qì ,wàn wù zhèng xīn xīn xiàng róng 。
zhé :dòng wù dōng mián 。
“rén qǐ ”yī jù :《mèng zǐ 》zhōng yǒu yī zé yù yán 。shuō qí guó yǒu yī rén měi tiān chū wài xiàng sǎo mù zhě qǐ tǎo jì sì hòu liú xià de jiǔ fàn 。huí jiā hòu què xiàng qī qiè kuā yào shì yuè rén qǐng zì jǐ chī fàn 。zhè shì yī gè tān bǐ yú chǔn de xíng xiàng 。
“shì gān ”jù :yòng chūn qiū shí jiè zǐ tuī níng yuàn bèi shāo sǐ yě bú yuàn zài chū shì de diǎn gù 。
péng hāo (hao):zá cǎo 。qiū ?zhǐ fén mù 。
qīng míng
qīng míng
jiā jié qīng míng táo lǐ xiào, yě tián huāng zhǒng zhǐ shēng chóu.
jiā jiē qīng míng táo lǐ xiào ,yě tián huāng zhǒng zhī shēng chóu 。
léi jīng tiān dì lóng shé zhé, yǔ zú jiāo yuán cǎo mù róu.
léi jīng tiān dì lóng shé zhé ,yǔ zú jiāo yuán cǎo mù róu 。
rén qǐ jì yú jiāo qiè fù, shì gān fén sǐ bù gōng hóu.
rén qǐ jì yú jiāo qiè fù ,shì gān fén sǐ bú gōng hóu 。
xián yú qiān zǎi zhī shuí shì, mǎn yǎn péng hāo gòng yī qiū.
xián yú qiān zǎi zhī shuí shì ,mǎn yǎn péng hāo gòng yī qiū 。