朝代:唐代
作者:杜甫
原文:
杜甫(712-770),字子美,自号少陵野老,世称“杜工部”、“杜少陵”等,汉族,河南府巩县(今河南省巩义市)人,唐代伟大的现实主义诗人,杜甫被世人尊为“诗圣”,其诗被称为“诗史”。杜甫与李白合称“李杜”,为了跟另外两位诗人李商隐与杜牧即“小李杜”区别开来,杜甫与李白又合称“大李杜”。他忧国忧民,人格高尚,他的约1400余首诗被保留了下来,诗艺精湛,在中国古典诗歌中备受推崇,影响深远。759-766年间曾居成都,后世有杜甫草堂纪念。
翻译
拉弓要拉最坚硬的,射箭要射最长的。射人先要射马,擒贼先要擒住他们的首领。
杀人要有限制,各个国家都有边界。只要能够制止敌人的侵犯就可以了,难道打仗就是为了多杀人吗?
注释
挽:拉。
当:应当。
长:指长箭。
擒:捉拿。
前四句极像谣谚,可能是当时军中流行的作战歌诀。马目标大易射,马倒则人非死即伤,故先射马,蛇无头而不行,王擒则贼自溃散,故先擒王。擒王句乃主意所在,下四句便是引伸这一句的。
亦有限:是说也有个限度,有个主从。正承上句意。沈德潜《杜诗偶评》:“诸本杀人亦有限,惟文待诏(文徵明)作杀人亦无限,以开合语出之,较有味。”不确。
列国:各国。
疆:边界。
自有疆,是说总归有个疆界,饶你再开边。和前出塞诗第一首中的“开边一何多”照应。
苟能:如果能。
侵陵:侵犯。
岂:难道。
最后两句是说如果能抵制外来侵略的话,那末只要擒其渠魁就行了,又哪在多杀人呢?张远《杜诗会粹》:“大经济语,借戍卒口中说出。”在这里我们相当明显的看到杜甫的政治观点。
天宝十一载(752年),四十岁的杜甫写的《前出塞》是一系列军事题材的诗歌。这个时期还是唐朝的生长期,伴随着生长期的,是唐朝在军事上的扩张期,朝廷上上下下的预估大多是乐观的,杜甫却对唐玄宗的军事路线不太认同。
朱鹤龄说这九首诗是为天宝末年哥舒翰用兵于吐蕃而作。唐玄宗即位以后,为了满足自己好大喜功的欲望,在边地不断发动以掠夺财富为目的的不义战争。天宝六载(747年)令董延光攻吐蕃石堡城;天宝八载(749年)又令哥舒翰领兵十万再次攻打石堡城,兵士死亡过半,血流成河;天宝十载(751年)令剑南节度使鲜于仲通攻南诏,死者六万;又令高仙芝攻大食,安禄山攻契丹,两地百姓深受其苦。这组诗就是在这样的历史背景下创作的。
qián chū sài jiǔ shǒu qí liù
前出塞九首·其六
wǎn gōng dāng wǎn qiáng, yòng jiàn dāng yòng zhǎng.
挽弓当挽强,用箭当用长。
shè rén xiān shè mǎ, qín zéi xiān qín wáng.
射人先射马,擒贼先擒王。
shā rén yì yǒu xiàn, liè guó zì yǒu jiāng.
杀人亦有限,列国自有疆。
gǒu néng zhì qīn líng, qǐ zài duō shā shāng.
苟能制侵陵,岂在多杀伤。
dù fǔ (712-770),zì zǐ měi ,zì hào shǎo líng yě lǎo ,shì chēng “dù gōng bù ”、“dù shǎo líng ”děng ,hàn zú ,hé nán fǔ gǒng xiàn (jīn hé nán shěng gǒng yì shì )rén ,táng dài wěi dà de xiàn shí zhǔ yì shī rén ,dù fǔ bèi shì rén zūn wéi “shī shèng ”,qí shī bèi chēng wéi “shī shǐ ”。dù fǔ yǔ lǐ bái hé chēng “lǐ dù ”,wéi le gēn lìng wài liǎng wèi shī rén lǐ shāng yǐn yǔ dù mù jí “xiǎo lǐ dù ”qū bié kāi lái ,dù fǔ yǔ lǐ bái yòu hé chēng “dà lǐ dù ”。tā yōu guó yōu mín ,rén gé gāo shàng ,tā de yuē 1400yú shǒu shī bèi bǎo liú le xià lái ,shī yì jīng zhàn ,zài zhōng guó gǔ diǎn shī gē zhōng bèi shòu tuī chóng ,yǐng xiǎng shēn yuǎn 。759-766nián jiān céng jū chéng dōu ,hòu shì yǒu dù fǔ cǎo táng jì niàn 。
fān yì
lā gōng yào lā zuì jiān yìng de ,shè jiàn yào shè zuì zhǎng de 。shè rén xiān yào shè mǎ ,qín zéi xiān yào qín zhù tā men de shǒu lǐng 。
shā rén yào yǒu xiàn zhì ,gè gè guó jiā dōu yǒu biān jiè 。zhī yào néng gòu zhì zhǐ dí rén de qīn fàn jiù kě yǐ le ,nán dào dǎ zhàng jiù shì wéi le duō shā rén ma ?
zhù shì
wǎn :lā 。
dāng :yīng dāng 。
zhǎng :zhǐ zhǎng jiàn 。
qín :zhuō ná 。
qián sì jù jí xiàng yáo yàn ,kě néng shì dāng shí jun1 zhōng liú háng de zuò zhàn gē jué 。mǎ mù biāo dà yì shè ,mǎ dǎo zé rén fēi sǐ jí shāng ,gù xiān shè mǎ ,shé wú tóu ér bú háng ,wáng qín zé zéi zì kuì sàn ,gù xiān qín wáng 。qín wáng jù nǎi zhǔ yì suǒ zài ,xià sì jù biàn shì yǐn shēn zhè yī jù de 。
yì yǒu xiàn :shì shuō yě yǒu gè xiàn dù ,yǒu gè zhǔ cóng 。zhèng chéng shàng jù yì 。shěn dé qián 《dù shī ǒu píng 》:“zhū běn shā rén yì yǒu xiàn ,wéi wén dài zhào (wén zhēng míng )zuò shā rén yì wú xiàn ,yǐ kāi hé yǔ chū zhī ,jiào yǒu wèi 。”bú què 。
liè guó :gè guó 。
jiāng :biān jiè 。
zì yǒu jiāng ,shì shuō zǒng guī yǒu gè jiāng jiè ,ráo nǐ zài kāi biān 。hé qián chū sāi shī dì yī shǒu zhōng de “kāi biān yī hé duō ”zhào yīng 。
gǒu néng :rú guǒ néng 。
qīn líng :qīn fàn 。
qǐ :nán dào 。
zuì hòu liǎng jù shì shuō rú guǒ néng dǐ zhì wài lái qīn luè de huà ,nà mò zhī yào qín qí qú kuí jiù háng le ,yòu nǎ zài duō shā rén ne ?zhāng yuǎn 《dù shī huì cuì 》:“dà jīng jì yǔ ,jiè shù zú kǒu zhōng shuō chū 。”zài zhè lǐ wǒ men xiàng dāng míng xiǎn de kàn dào dù fǔ de zhèng zhì guān diǎn 。
tiān bǎo shí yī zǎi (752nián ),sì shí suì de dù fǔ xiě de 《qián chū sāi 》shì yī xì liè jun1 shì tí cái de shī gē 。zhè gè shí qī hái shì táng cháo de shēng zhǎng qī ,bàn suí zhe shēng zhǎng qī de ,shì táng cháo zài jun1 shì shàng de kuò zhāng qī ,cháo tíng shàng shàng xià xià de yù gū dà duō shì lè guān de ,dù fǔ què duì táng xuán zōng de jun1 shì lù xiàn bú tài rèn tóng 。
zhū hè líng shuō zhè jiǔ shǒu shī shì wéi tiān bǎo mò nián gē shū hàn yòng bīng yú tǔ fān ér zuò 。táng xuán zōng jí wèi yǐ hòu ,wéi le mǎn zú zì jǐ hǎo dà xǐ gōng de yù wàng ,zài biān dì bú duàn fā dòng yǐ luě duó cái fù wéi mù de de bú yì zhàn zhēng 。tiān bǎo liù zǎi (747nián )lìng dǒng yán guāng gōng tǔ fān shí bǎo chéng ;tiān bǎo bā zǎi (749nián )yòu lìng gē shū hàn lǐng bīng shí wàn zài cì gōng dǎ shí bǎo chéng ,bīng shì sǐ wáng guò bàn ,xuè liú chéng hé ;tiān bǎo shí zǎi (751nián )lìng jiàn nán jiē dù shǐ xiān yú zhòng tōng gōng nán zhào ,sǐ zhě liù wàn ;yòu lìng gāo xiān zhī gōng dà shí ,ān lù shān gōng qì dān ,liǎng dì bǎi xìng shēn shòu qí kǔ 。zhè zǔ shī jiù shì zài zhè yàng de lì shǐ bèi jǐng xià chuàng zuò de 。
qián chū sài jiǔ shǒu qí liù
qián chū sāi jiǔ shǒu ·qí liù
wǎn gōng dāng wǎn qiáng, yòng jiàn dāng yòng zhǎng.
wǎn gōng dāng wǎn qiáng ,yòng jiàn dāng yòng zhǎng 。
shè rén xiān shè mǎ, qín zéi xiān qín wáng.
shè rén xiān shè mǎ ,qín zéi xiān qín wáng 。
shā rén yì yǒu xiàn, liè guó zì yǒu jiāng.
shā rén yì yǒu xiàn ,liè guó zì yǒu jiāng 。
gǒu néng zhì qīn líng, qǐ zài duō shā shāng.
gǒu néng zhì qīn líng ,qǐ zài duō shā shāng 。