朝代:先秦
作者:佚名
原文:
翻译
哪儿可以去采蘋?就在南面涧水滨。哪儿可以去采藻?就在积水那浅沼。
什么可把东西放?有那圆筥和方筐。什么可把食物煮?三脚錡与无足釜。
安置祭品在哪里?祠堂那边窗户底。这次谁来做主祭?恭敬虔诚待嫁女。
注释
⑴于以:犹言“于何”,在何处。蘋(pín):又称四叶菜、田字草,蘋科,为生于浅水之多年生蕨类植物,可食。
⑵藻:杉叶藻科,为多年生水生草本植物,可食。一说水豆。
⑶行(xíng)潦(lǎo):沟中积水。行,水沟;潦,路上的流水、积水。《毛传》:“行潦,流潦也。”
⑷筥(jǔ):圆形的筐。方称筐,圆称筥。
⑸湘:烹煮供祭祀用的牛羊等。《毛传》:“亨也。”按即烹。
⑹錡(qí):三足锅。釜:无足锅。锜与釜均为炊饭之器。
⑺奠:放置。
⑻宗室:宗庙、祠堂。《毛传》:“大宗之庙也。”大宗,即大夫之始祖。牖(yǒu):窗户。
⑼尸:主持。古人祭祀用人充当神,称尸。《毛传》:“尸,主。齐,敬。季,少也。”
⑽有:语首助词,无义。齐(zhāi):美好而恭敬,“斋”之省借。季:少、小。
此诗叙述的是少女临出嫁前庄重严肃地准备祭品和祭祀的情况,详实地记载了祭品、祭器、祭地、祭人,反映了当时的风尚习俗。
根据文献可以知道,在古代,贵族之女出嫁前必须到宗庙去祭祀祖先,同时学习婚后的有关礼节。这时,奴隶们为其主人采办祭品、整治祭具、设置祭坛,奔走终日、劳碌不堪,这首诗就是描写她们劳动过程的。全诗三章,每章四句。首章两问两答,点出采蘋、采藻的地点,次章两问两答,点出盛放、烹煮祭品的器皿,末章两问两答,点出祭地和主祭之人。
俗话说:“上供神吃,心到佛知。”这些普普通通的祭品和繁琐的礼仪,却蕴积着人们的寄托和希冀,因而围绕祭祀的一切活动都无比虔诚、圣洁、庄重,正如《左传·隐公三年》所说:“苟有明信,涧溪沼沚之毛,蘋蘩蕰藻之菜,筐筥錡釜之器,潢污行潦之水,可荐于鬼神,可羞于王公。”因此,诗人不厌其烦,不惜笔墨,层次井然地叙写祭品、祭器、祭地、祭人,将繁重而又枯燥的劳动过程描写得绘声绘色。
这首诗的艺术魅力主要源于问答体的章法,而其主要构成因素就是五个“于以”的运用。全诗节奏迅捷奔放,气势雄伟,而五个“于以”的具体含意又不完全雷同,连绵起伏,摇曳多姿,文末“谁其尸之,有齐季女”戛然收束,奇绝卓特,烘云托月般地将季女的美好形象展现给读者。
cǎi píng
采蘋
yú yǐ cǎi píng? nán jiàn zhī bīn.
于以采蘋?南涧之滨。
yú yǐ cǎi zǎo? yú bǐ xíng lǎo.
于以采藻?于彼行潦。
yú yǐ shèng zhī? wéi kuāng jí jǔ.
于以盛之?维筐及筥。
yú yǐ xiāng zhī? wéi qí jí fǔ.
于以湘之?维锜及釜。
yú yǐ diàn zhī? zōng shì yǒu xià.
于以奠之?宗室牖下。
shuí qí shī zhī? yǒu qí jì nǚ.
谁其尸之?有齐季女。
fān yì
nǎ ér kě yǐ qù cǎi pín ?jiù zài nán miàn jiàn shuǐ bīn 。nǎ ér kě yǐ qù cǎi zǎo ?jiù zài jī shuǐ nà qiǎn zhǎo 。
shí me kě bǎ dōng xī fàng ?yǒu nà yuán jǔ hé fāng kuāng 。shí me kě bǎ shí wù zhǔ ?sān jiǎo yǐ yǔ wú zú fǔ 。
ān zhì jì pǐn zài nǎ lǐ ?cí táng nà biān chuāng hù dǐ 。zhè cì shuí lái zuò zhǔ jì ?gōng jìng qián chéng dài jià nǚ 。
zhù shì
⑴yú yǐ :yóu yán “yú hé ”,zài hé chù 。pín (pín):yòu chēng sì yè cài 、tián zì cǎo ,pín kē ,wéi shēng yú qiǎn shuǐ zhī duō nián shēng jué lèi zhí wù ,kě shí 。
⑵zǎo :shān yè zǎo kē ,wéi duō nián shēng shuǐ shēng cǎo běn zhí wù ,kě shí 。yī shuō shuǐ dòu 。
⑶háng (xíng)liáo (lǎo):gōu zhōng jī shuǐ 。háng ,shuǐ gōu ;liáo ,lù shàng de liú shuǐ 、jī shuǐ 。《máo chuán 》:“háng liáo ,liú liáo yě 。”
⑷jǔ (jǔ):yuán xíng de kuāng 。fāng chēng kuāng ,yuán chēng jǔ 。
⑸xiāng :pēng zhǔ gòng jì sì yòng de niú yáng děng 。《máo chuán 》:“hēng yě 。”àn jí pēng 。
⑹yǐ (qí):sān zú guō 。fǔ :wú zú guō 。yǐ yǔ fǔ jun1 wéi chuī fàn zhī qì 。
⑺diàn :fàng zhì 。
⑻zōng shì :zōng miào 、cí táng 。《máo chuán 》:“dà zōng zhī miào yě 。”dà zōng ,jí dà fū zhī shǐ zǔ 。yǒu (yǒu):chuāng hù 。
⑼shī :zhǔ chí 。gǔ rén jì sì yòng rén chōng dāng shén ,chēng shī 。《máo chuán 》:“shī ,zhǔ 。qí ,jìng 。jì ,shǎo yě 。”
⑽yǒu :yǔ shǒu zhù cí ,wú yì 。qí (zhāi):měi hǎo ér gōng jìng ,“zhāi ”zhī shěng jiè 。jì :shǎo 、xiǎo 。
cǐ shī xù shù de shì shǎo nǚ lín chū jià qián zhuāng zhòng yán sù dì zhǔn bèi jì pǐn hé jì sì de qíng kuàng ,xiáng shí dì jì zǎi le jì pǐn 、jì qì 、jì dì 、jì rén ,fǎn yìng le dāng shí de fēng shàng xí sú 。
gēn jù wén xiàn kě yǐ zhī dào ,zài gǔ dài ,guì zú zhī nǚ chū jià qián bì xū dào zōng miào qù jì sì zǔ xiān ,tóng shí xué xí hūn hòu de yǒu guān lǐ jiē 。zhè shí ,nú lì men wéi qí zhǔ rén cǎi bàn jì pǐn 、zhěng zhì jì jù 、shè zhì jì tán ,bēn zǒu zhōng rì 、láo lù bú kān ,zhè shǒu shī jiù shì miáo xiě tā men láo dòng guò chéng de 。quán shī sān zhāng ,měi zhāng sì jù 。shǒu zhāng liǎng wèn liǎng dá ,diǎn chū cǎi pín 、cǎi zǎo de dì diǎn ,cì zhāng liǎng wèn liǎng dá ,diǎn chū shèng fàng 、pēng zhǔ jì pǐn de qì mǐn ,mò zhāng liǎng wèn liǎng dá ,diǎn chū jì dì hé zhǔ jì zhī rén 。
sú huà shuō :“shàng gòng shén chī ,xīn dào fó zhī 。”zhè xiē pǔ pǔ tōng tōng de jì pǐn hé fán suǒ de lǐ yí ,què yùn jī zhe rén men de jì tuō hé xī jì ,yīn ér wéi rào jì sì de yī qiē huó dòng dōu wú bǐ qián chéng 、shèng jié 、zhuāng zhòng ,zhèng rú 《zuǒ chuán ·yǐn gōng sān nián 》suǒ shuō :“gǒu yǒu míng xìn ,jiàn xī zhǎo zhǐ zhī máo ,pín fán wēn zǎo zhī cài ,kuāng jǔ yǐ fǔ zhī qì ,huáng wū háng liáo zhī shuǐ ,kě jiàn yú guǐ shén ,kě xiū yú wáng gōng 。”yīn cǐ ,shī rén bú yàn qí fán ,bú xī bǐ mò ,céng cì jǐng rán dì xù xiě jì pǐn 、jì qì 、jì dì 、jì rén ,jiāng fán zhòng ér yòu kū zào de láo dòng guò chéng miáo xiě dé huì shēng huì sè 。
zhè shǒu shī de yì shù mèi lì zhǔ yào yuán yú wèn dá tǐ de zhāng fǎ ,ér qí zhǔ yào gòu chéng yīn sù jiù shì wǔ gè “yú yǐ ”de yùn yòng 。quán shī jiē zòu xùn jié bēn fàng ,qì shì xióng wěi ,ér wǔ gè “yú yǐ ”de jù tǐ hán yì yòu bú wán quán léi tóng ,lián mián qǐ fú ,yáo yè duō zī ,wén mò “shuí qí shī zhī ,yǒu qí jì nǚ ”jiá rán shōu shù ,qí jué zhuó tè ,hōng yún tuō yuè bān dì jiāng jì nǚ de měi hǎo xíng xiàng zhǎn xiàn gěi dú zhě 。
cǎi píng
cǎi pín
yú yǐ cǎi píng? nán jiàn zhī bīn.
yú yǐ cǎi pín ?nán jiàn zhī bīn 。
yú yǐ cǎi zǎo? yú bǐ xíng lǎo.
yú yǐ cǎi zǎo ?yú bǐ háng liáo 。
yú yǐ shèng zhī? wéi kuāng jí jǔ.
yú yǐ shèng zhī ?wéi kuāng jí jǔ 。
yú yǐ xiāng zhī? wéi qí jí fǔ.
yú yǐ xiāng zhī ?wéi yǐ jí fǔ 。
yú yǐ diàn zhī? zōng shì yǒu xià.
yú yǐ diàn zhī ?zōng shì yǒu xià 。
shuí qí shī zhī? yǒu qí jì nǚ.
shuí qí shī zhī ?yǒu qí jì nǚ 。