朝代:先秦
作者:佚名
原文:
翻译
和风煦煦自南方,吹在枣树嫩芽上。枣树芽心嫩又壮,母亲养儿辛苦忙。
和风煦煦自南方,枣树成柴风吹长。母亲明理又善良,儿子不好不怨娘。
寒泉之水透骨凉,源头就在浚邑旁。母亲养育儿七个,儿子长成累坏娘。
黄雀婉转在鸣唱,悦耳动听真嘹亮。母亲养育儿七个,难慰母亲不应当。
注释
1.邶(bèi):中国周代诸侯国名,地在今河南省汤阴县东南。
2.凯风:和风。一说南风,夏天的风。这里喻母爱。马瑞辰《毛诗传笺通释》“凯之义本为大,故《广雅》云:‘凯,大也。’秋为敛而主愁,夏为大而主乐,大与乐义正相因。”
3.棘心:酸枣树初发的嫩芽。这里喻子女。棘,落叶灌木,即酸枣。枝上多刺,开黄绿色小花,实小,味酸。心,指纤小尖刺。
4.夭夭:树木嫩壮貌。
5.劬(qú)劳:操劳。劬,辛苦。
6.棘薪:长到可以当柴烧的酸枣树。这里比喻子女已长大。
7.圣善:明理而有美德。
8.令:善,好。
9.爰(yuán):何处。一说发语词,无义。寒泉:卫地水名,冬夏常冷。
10.浚(xùn):卫国地名。
11.睍(xiàn)睆(huǎn):犹“间关”,鸟儿宛转的鸣叫声。一说美丽,好看。黄鸟:黄雀。
12.载:传载,载送。
此诗以凯风吹彼棘心开篇,把母亲的抚育比作温暖的南风,把自己弟兄们小时候比作酸枣树的嫩芽,“丛生的”小嫩芽之所以能够健康成长,全是母亲大人辛勤哺育的功劳。七个儿子一个一个长大成人(材)了,母亲的大恩大德,堪称圣善,儿子却是不孝儿,这就是自责自称,总嫌自己做得还远远不够,与母亲的养育之恩相比,还差得很远很远,无以为报。
从第三章开始,作者又以寒泉比母,以黄鸟比子,作进一步的自我批评。寒泉也成为母爱的代称。寒泉在地下流淌,滋养浚人。母亲生养弟兄七人,至今还如此劳苦,让作儿子的如何心安?黄鸟鸣叫得清丽婉转,尚且如此悦耳动听,为什么七个儿子却不能抚慰母亲那颗饱受孤苦的心呢?
诗的前二章的前二句都以凯风吹棘心、棘薪,比喻母养七子。凯风是夏天长养万物的风,用来比喻母亲。棘心,酸枣树初发芽时心赤,喻儿子初生。棘薪,酸枣树长到可以当柴烧,比喻儿子已成长。后两句一方面极言母亲抚养儿子的辛劳,另一方面极言兄弟不成材,反躬以自责。诗以平直的语言传达出孝子婉曲的心意。
诗的后二章寒泉、黄鸟作比兴,寒泉在浚邑,水冬夏常冷,宜于夏时,人饮而甘之;而黄鸟清和宛转,鸣于夏木,人听而赏之。诗人以此反衬自己兄弟不能安慰母亲的心。
诗中各章前二句,凯风、棘树、寒泉、黄鸟等兴象构成有声有色的夏日景色图。后二句反覆叠唱的无不是孝子对母亲的深情。设喻贴切,用字工稳。诗中虽然没有实写母亲如何辛劳,但母亲的形象还是生动地展现出来。
kǎi fēng
凯风
kǎi fēng zì nán, chuī bǐ jí xīn.
凯风自南,吹彼棘心。
jí xīn yāo yāo, mǔ shì qú láo.
棘心夭夭,母氏劬劳。
kǎi fēng zì nán, chuī bǐ jí xīn.
凯风自南,吹彼棘薪。
mǔ shì shèng shàn, wǒ wú lìng rén.
母氏圣善,我无令人。
yuán yǒu hán quán? zài jùn zhī xià.
爰有寒泉?在浚之下。
yǒu zi qī rén, mǔ shì láo kǔ.
有子七人,母氏劳苦。
xiàn huàn huáng niǎo, zài hǎo qí yīn.
睍睆黄鸟,载好其音。
yǒu zi qī rén, mò wèi mǔ xīn.
有子七人,莫慰母心。
fān yì
hé fēng xù xù zì nán fāng ,chuī zài zǎo shù nèn yá shàng 。zǎo shù yá xīn nèn yòu zhuàng ,mǔ qīn yǎng ér xīn kǔ máng 。
hé fēng xù xù zì nán fāng ,zǎo shù chéng chái fēng chuī zhǎng 。mǔ qīn míng lǐ yòu shàn liáng ,ér zǐ bú hǎo bú yuàn niáng 。
hán quán zhī shuǐ tòu gǔ liáng ,yuán tóu jiù zài xùn yì páng 。mǔ qīn yǎng yù ér qī gè ,ér zǐ zhǎng chéng lèi huài niáng 。
huáng què wǎn zhuǎn zài míng chàng ,yuè ěr dòng tīng zhēn liáo liàng 。mǔ qīn yǎng yù ér qī gè ,nán wèi mǔ qīn bú yīng dāng 。
zhù shì
1.bèi (bèi):zhōng guó zhōu dài zhū hóu guó míng ,dì zài jīn hé nán shěng tāng yīn xiàn dōng nán 。
2.kǎi fēng :hé fēng 。yī shuō nán fēng ,xià tiān de fēng 。zhè lǐ yù mǔ ài 。mǎ ruì chén 《máo shī chuán jiān tōng shì 》“kǎi zhī yì běn wéi dà ,gù 《guǎng yǎ 》yún :‘kǎi ,dà yě 。’qiū wéi liǎn ér zhǔ chóu ,xià wéi dà ér zhǔ lè ,dà yǔ lè yì zhèng xiàng yīn 。”
3.jí xīn :suān zǎo shù chū fā de nèn yá 。zhè lǐ yù zǐ nǚ 。jí ,luò yè guàn mù ,jí suān zǎo 。zhī shàng duō cì ,kāi huáng lǜ sè xiǎo huā ,shí xiǎo ,wèi suān 。xīn ,zhǐ xiān xiǎo jiān cì 。
4.yāo yāo :shù mù nèn zhuàng mào 。
5.qú (qú)láo :cāo láo 。qú ,xīn kǔ 。
6.jí xīn :zhǎng dào kě yǐ dāng chái shāo de suān zǎo shù 。zhè lǐ bǐ yù zǐ nǚ yǐ zhǎng dà 。
7.shèng shàn :míng lǐ ér yǒu měi dé 。
8.lìng :shàn ,hǎo 。
9.yuán (yuán):hé chù 。yī shuō fā yǔ cí ,wú yì 。hán quán :wèi dì shuǐ míng ,dōng xià cháng lěng 。
10.xùn (xùn):wèi guó dì míng 。
11.xiàn (xiàn)huǎn (huǎn):yóu “jiān guān ”,niǎo ér wǎn zhuǎn de míng jiào shēng 。yī shuō měi lì ,hǎo kàn 。huáng niǎo :huáng què 。
12.zǎi :chuán zǎi ,zǎi sòng 。
cǐ shī yǐ kǎi fēng chuī bǐ jí xīn kāi piān ,bǎ mǔ qīn de fǔ yù bǐ zuò wēn nuǎn de nán fēng ,bǎ zì jǐ dì xiōng men xiǎo shí hòu bǐ zuò suān zǎo shù de nèn yá ,“cóng shēng de ”xiǎo nèn yá zhī suǒ yǐ néng gòu jiàn kāng chéng zhǎng ,quán shì mǔ qīn dà rén xīn qín bǔ yù de gōng láo 。qī gè ér zǐ yī gè yī gè zhǎng dà chéng rén (cái )le ,mǔ qīn de dà ēn dà dé ,kān chēng shèng shàn ,ér zǐ què shì bú xiào ér ,zhè jiù shì zì zé zì chēng ,zǒng xián zì jǐ zuò dé hái yuǎn yuǎn bú gòu ,yǔ mǔ qīn de yǎng yù zhī ēn xiàng bǐ ,hái chà dé hěn yuǎn hěn yuǎn ,wú yǐ wéi bào 。
cóng dì sān zhāng kāi shǐ ,zuò zhě yòu yǐ hán quán bǐ mǔ ,yǐ huáng niǎo bǐ zǐ ,zuò jìn yī bù de zì wǒ pī píng 。hán quán yě chéng wéi mǔ ài de dài chēng 。hán quán zài dì xià liú tǎng ,zī yǎng xùn rén 。mǔ qīn shēng yǎng dì xiōng qī rén ,zhì jīn hái rú cǐ láo kǔ ,ràng zuò ér zǐ de rú hé xīn ān ?huáng niǎo míng jiào dé qīng lì wǎn zhuǎn ,shàng qiě rú cǐ yuè ěr dòng tīng ,wéi shí me qī gè ér zǐ què bú néng fǔ wèi mǔ qīn nà kē bǎo shòu gū kǔ de xīn ne ?
shī de qián èr zhāng de qián èr jù dōu yǐ kǎi fēng chuī jí xīn 、jí xīn ,bǐ yù mǔ yǎng qī zǐ 。kǎi fēng shì xià tiān zhǎng yǎng wàn wù de fēng ,yòng lái bǐ yù mǔ qīn 。jí xīn ,suān zǎo shù chū fā yá shí xīn chì ,yù ér zǐ chū shēng 。jí xīn ,suān zǎo shù zhǎng dào kě yǐ dāng chái shāo ,bǐ yù ér zǐ yǐ chéng zhǎng 。hòu liǎng jù yī fāng miàn jí yán mǔ qīn fǔ yǎng ér zǐ de xīn láo ,lìng yī fāng miàn jí yán xiōng dì bú chéng cái ,fǎn gōng yǐ zì zé 。shī yǐ píng zhí de yǔ yán chuán dá chū xiào zǐ wǎn qǔ de xīn yì 。
shī de hòu èr zhāng hán quán 、huáng niǎo zuò bǐ xìng ,hán quán zài xùn yì ,shuǐ dōng xià cháng lěng ,yí yú xià shí ,rén yǐn ér gān zhī ;ér huáng niǎo qīng hé wǎn zhuǎn ,míng yú xià mù ,rén tīng ér shǎng zhī 。shī rén yǐ cǐ fǎn chèn zì jǐ xiōng dì bú néng ān wèi mǔ qīn de xīn 。
shī zhōng gè zhāng qián èr jù ,kǎi fēng 、jí shù 、hán quán 、huáng niǎo děng xìng xiàng gòu chéng yǒu shēng yǒu sè de xià rì jǐng sè tú 。hòu èr jù fǎn fù dié chàng de wú bú shì xiào zǐ duì mǔ qīn de shēn qíng 。shè yù tiē qiē ,yòng zì gōng wěn 。shī zhōng suī rán méi yǒu shí xiě mǔ qīn rú hé xīn láo ,dàn mǔ qīn de xíng xiàng hái shì shēng dòng dì zhǎn xiàn chū lái 。
kǎi fēng
kǎi fēng
kǎi fēng zì nán, chuī bǐ jí xīn.
kǎi fēng zì nán ,chuī bǐ jí xīn 。
jí xīn yāo yāo, mǔ shì qú láo.
jí xīn yāo yāo ,mǔ shì qú láo 。
kǎi fēng zì nán, chuī bǐ jí xīn.
kǎi fēng zì nán ,chuī bǐ jí xīn 。
mǔ shì shèng shàn, wǒ wú lìng rén.
mǔ shì shèng shàn ,wǒ wú lìng rén 。
yuán yǒu hán quán? zài jùn zhī xià.
yuán yǒu hán quán ?zài xùn zhī xià 。
yǒu zi qī rén, mǔ shì láo kǔ.
yǒu zǐ qī rén ,mǔ shì láo kǔ 。
xiàn huàn huáng niǎo, zài hǎo qí yīn.
xiàn huǎn huáng niǎo ,zǎi hǎo qí yīn 。
yǒu zi qī rén, mò wèi mǔ xīn.
yǒu zǐ qī rén ,mò wèi mǔ xīn 。