过香积寺翻译及注释

翻译
不知道香积寺在什么地方，攀登好几里误入云拥群峰。
古木参天却没有人行路径，深山里何处传来古寺鸣钟。
山中泉水撞危石响声幽咽，松林里日光照射也显寒冷。
黄昏时来到空潭隐蔽之地，安然地修禅抑制心中毒龙。

注释
⑴过：过访，探望。香积寺：唐代著名寺院，有争议，一说香积寺在长安县（今陕西省西安市）南神禾原上。”故址已废。一说在河南汝州，今风穴寺，唐时称香积寺。
⑵入云峰：登上入云的高峰。
⑶钟：寺庙的钟鸣声。
⑷咽：呜咽。危：高的，陡的。“危石”意为高耸的崖石。
⑸冷青松：为青松所冷。
⑹薄暮：黄昏。曲：水边。“安禅”即安静地打坐，在这里指佛家思想。
⑺安禅：为佛家术语，指身心安然进入清寂宁静的境界，在这里指佛家思想。毒龙：佛家比喻俗人的邪念妄想。见《涅槃经》：“但我住处有一毒龙，想性暴急，恐相危害。”

过香积寺鉴赏

　　诗题“过香积寺”的“过”，意谓“访问”、“探望”。既是去访香积寺，却又从“不知”说起；“不知”而又要去访，表现出诗人的洒脱不羁。因为“不知”，诗人便步入茫茫山林中去寻找，行不数里就进入白云缭绕的山峰之下。此句正面写人入云峰，实际映衬香积寺之深藏幽邃。还未到寺，已是如此云封雾罩，香积寺之幽远可想而知矣。

　　接着四句，是写诗人在深山密林中的目见和耳闻。先看三四两句。古树参天的丛林中，杳无人迹；忽然又飘来一阵隐隐的钟声，在深山空谷中回响，使得本来就很寂静的山林又蒙上了一层迷惘、神秘的情调，显得越发安谧。“何处”二字，看似寻常，实则绝妙：由于山深林密，使人不觉钟声从何而来，只有“嗡嗡”的声音在四周缭绕；这与上句的“无人”相应，又暗承首句的“不知”。有小径而无人行，听钟鸣而不知何处，再衬以周遭参天的古树和层峦叠嶂的群山。这是十分荒僻而又幽静的境界。

　　五六两句，仍然意在表现环境的幽冷，而手法和上二句不同，写声写色，逼真如画，堪称名句。诗人以倒装句，突出了入耳的泉声和触目的日色。“咽”字在这里下得极为准确、生动：山中危石耸立，流泉自然不能轻快地流淌，只能在嶙峋的岩石间艰难地穿行，仿佛痛苦地发出幽咽之声。诗人用“冷”来形容“日色”，粗看极谬，然而仔细玩味，这个“冷”字实在太妙了。夕阳西下，昏黄的余晖涂抹在一片幽深的松林上，这情状，不能不“冷”。诗人涉荒穿幽，直到天快黑时才到香积寺，看到了寺前的水潭。“空潭”之“空”不能简单地理解为“什么也没有”。王维诗中常用“空”字，如“空山不见人”、“空山新雨后”、“夜静春山空”之类，都含有宁静的意思。暮色降临，面对空阔幽静的水潭，看着澄清透彻的潭水，再联系到寺内修行学佛的僧人，诗人不禁想起佛教的故事：在西方的一个水潭中，曾有一毒龙藏身，累累害人。佛门高僧以无边的佛法制服了毒龙，使其离潭他去，永不伤人。佛法可以制毒龙，亦可以克制世人心中的欲念啊。“安禅”为佛家术语，即安静地打坐，在这里指佛家思想。“毒龙”用以比喻世俗人的欲望。

　　王维晚年诗笔常带有一种恬淡宁静的气氛。这首诗，就是以他沉湎于佛学的恬静心境，描绘出山林古寺的幽邃环境，从而造成一种清高幽僻的意境。王国维谓“不知一切景语，皆情语也”。这首诗的前六句纯乎写景，然无一处不透露诗人的心情，可以说，王维是把“晚年惟好静”的情趣融化到所描写的景物中去的了。因此最后“安禅制毒龙”，便是诗人心迹的自然流露。

　　诗采用由远到近、由景入情的写法，从“入云峰”到“空潭曲”逐步接近香积寺，最后则吐露“安禅制毒龙”的情思。这中间过渡毫无痕迹，浑然天成。诗人描绘幽静的山林景色，并不一味地从寂静无声上用力，反而着意写了隐隐的钟声和呜咽的泉声，这钟声和泉声非但没有冲淡整个环境的平静，反而增添了深山丛林的僻静之感。这就是通常所讲的“鸟鸣山更幽”的境界。

guò xiāng jī sì fān yì jí zhù shì

fān yì
bú zhī dào xiāng jī sì zài shí me dì fāng ，pān dēng hǎo jǐ lǐ wù rù yún yōng qún fēng 。
gǔ mù cān tiān què méi yǒu rén háng lù jìng ，shēn shān lǐ hé chù chuán lái gǔ sì míng zhōng 。
shān zhōng quán shuǐ zhuàng wēi shí xiǎng shēng yōu yān ，sōng lín lǐ rì guāng zhào shè yě xiǎn hán lěng 。
huáng hūn shí lái dào kōng tán yǐn bì zhī dì ，ān rán dì xiū chán yì zhì xīn zhōng dú lóng 。

zhù shì
⑴guò ：guò fǎng ，tàn wàng 。xiāng jī sì ：táng dài zhe míng sì yuàn ，yǒu zhēng yì ，yī shuō xiāng jī sì zài zhǎng ān xiàn （jīn shǎn xī shěng xī ān shì ）nán shén hé yuán shàng 。”gù zhǐ yǐ fèi 。yī shuō zài hé nán rǔ zhōu ，jīn fēng xué sì ，táng shí chēng xiāng jī sì 。
⑵rù yún fēng ：dēng shàng rù yún de gāo fēng 。
⑶zhōng ：sì miào de zhōng míng shēng 。
⑷yān ：wū yān 。wēi ：gāo de ，dǒu de 。“wēi shí ”yì wéi gāo sǒng de yá shí 。
⑸lěng qīng sōng ：wéi qīng sōng suǒ lěng 。
⑹báo mù ：huáng hūn 。qǔ ：shuǐ biān 。“ān chán ”jí ān jìng dì dǎ zuò ，zài zhè lǐ zhǐ fó jiā sī xiǎng 。
⑺ān chán ：wéi fó jiā shù yǔ ，zhǐ shēn xīn ān rán jìn rù qīng jì níng jìng de jìng jiè ，zài zhè lǐ zhǐ fó jiā sī xiǎng 。dú lóng ：fó jiā bǐ yù sú rén de xié niàn wàng xiǎng 。jiàn 《niè pán jīng 》：“dàn wǒ zhù chù yǒu yī dú lóng ，xiǎng xìng bào jí ，kǒng xiàng wēi hài 。”

guò xiāng jī sì jiàn shǎng

　　shī tí “guò xiāng jī sì ”de “guò ”，yì wèi “fǎng wèn ”、“tàn wàng ”。jì shì qù fǎng xiāng jī sì ，què yòu cóng “bú zhī ”shuō qǐ ；“bú zhī ”ér yòu yào qù fǎng ，biǎo xiàn chū shī rén de sǎ tuō bú jī 。yīn wéi “bú zhī ”，shī rén biàn bù rù máng máng shān lín zhōng qù xún zhǎo ，háng bú shù lǐ jiù jìn rù bái yún liáo rào de shān fēng zhī xià 。cǐ jù zhèng miàn xiě rén rù yún fēng ，shí jì yìng chèn xiāng jī sì zhī shēn cáng yōu suì 。hái wèi dào sì ，yǐ shì rú cǐ yún fēng wù zhào ，xiāng jī sì zhī yōu yuǎn kě xiǎng ér zhī yǐ 。

　　jiē zhe sì jù ，shì xiě shī rén zài shēn shān mì lín zhōng de mù jiàn hé ěr wén 。xiān kàn sān sì liǎng jù 。gǔ shù cān tiān de cóng lín zhōng ，yǎo wú rén jì ；hū rán yòu piāo lái yī zhèn yǐn yǐn de zhōng shēng ，zài shēn shān kōng gǔ zhōng huí xiǎng ，shǐ dé běn lái jiù hěn jì jìng de shān lín yòu méng shàng le yī céng mí wǎng 、shén mì de qíng diào ，xiǎn dé yuè fā ān mì 。“hé chù ”èr zì ，kàn sì xún cháng ，shí zé jué miào ：yóu yú shān shēn lín mì ，shǐ rén bú jiào zhōng shēng cóng hé ér lái ，zhī yǒu “wēng wēng ”de shēng yīn zài sì zhōu liáo rào ；zhè yǔ shàng jù de “wú rén ”xiàng yīng ，yòu àn chéng shǒu jù de “bú zhī ”。yǒu xiǎo jìng ér wú rén háng ，tīng zhōng míng ér bú zhī hé chù ，zài chèn yǐ zhōu zāo cān tiān de gǔ shù hé céng luán dié zhàng de qún shān 。zhè shì shí fèn huāng pì ér yòu yōu jìng de jìng jiè 。

　　wǔ liù liǎng jù ，réng rán yì zài biǎo xiàn huán jìng de yōu lěng ，ér shǒu fǎ hé shàng èr jù bú tóng ，xiě shēng xiě sè ，bī zhēn rú huà ，kān chēng míng jù 。shī rén yǐ dǎo zhuāng jù ，tū chū le rù ěr de quán shēng hé chù mù de rì sè 。“yān ”zì zài zhè lǐ xià dé jí wéi zhǔn què 、shēng dòng ：shān zhōng wēi shí sǒng lì ，liú quán zì rán bú néng qīng kuài dì liú tǎng ，zhī néng zài lín xún de yán shí jiān jiān nán dì chuān háng ，fǎng fó tòng kǔ dì fā chū yōu yān zhī shēng 。shī rén yòng “lěng ”lái xíng róng “rì sè ”，cū kàn jí miù ，rán ér zǎi xì wán wèi ，zhè gè “lěng ”zì shí zài tài miào le 。xī yáng xī xià ，hūn huáng de yú huī tú mò zài yī piàn yōu shēn de sōng lín shàng ，zhè qíng zhuàng ，bú néng bú “lěng ”。shī rén shè huāng chuān yōu ，zhí dào tiān kuài hēi shí cái dào xiāng jī sì ，kàn dào le sì qián de shuǐ tán 。“kōng tán ”zhī “kōng ”bú néng jiǎn dān dì lǐ jiě wéi “shí me yě méi yǒu ”。wáng wéi shī zhōng cháng yòng “kōng ”zì ，rú “kōng shān bú jiàn rén ”、“kōng shān xīn yǔ hòu ”、“yè jìng chūn shān kōng ”zhī lèi ，dōu hán yǒu níng jìng de yì sī 。mù sè jiàng lín ，miàn duì kōng kuò yōu jìng de shuǐ tán ，kàn zhe chéng qīng tòu chè de tán shuǐ ，zài lián xì dào sì nèi xiū háng xué fó de sēng rén ，shī rén bú jìn xiǎng qǐ fó jiāo de gù shì ：zài xī fāng de yī gè shuǐ tán zhōng ，céng yǒu yī dú lóng cáng shēn ，lèi lèi hài rén 。fó mén gāo sēng yǐ wú biān de fó fǎ zhì fú le dú lóng ，shǐ qí lí tán tā qù ，yǒng bú shāng rén 。fó fǎ kě yǐ zhì dú lóng ，yì kě yǐ kè zhì shì rén xīn zhōng de yù niàn ā 。“ān chán ”wéi fó jiā shù yǔ ，jí ān jìng dì dǎ zuò ，zài zhè lǐ zhǐ fó jiā sī xiǎng 。“dú lóng ”yòng yǐ bǐ yù shì sú rén de yù wàng 。

　　wáng wéi wǎn nián shī bǐ cháng dài yǒu yī zhǒng tián dàn níng jìng de qì fēn 。zhè shǒu shī ，jiù shì yǐ tā chén miǎn yú fó xué de tián jìng xīn jìng ，miáo huì chū shān lín gǔ sì de yōu suì huán jìng ，cóng ér zào chéng yī zhǒng qīng gāo yōu pì de yì jìng 。wáng guó wéi wèi “bú zhī yī qiē jǐng yǔ ，jiē qíng yǔ yě ”。zhè shǒu shī de qián liù jù chún hū xiě jǐng ，rán wú yī chù bú tòu lù shī rén de xīn qíng ，kě yǐ shuō ，wáng wéi shì bǎ “wǎn nián wéi hǎo jìng ”de qíng qù róng huà dào suǒ miáo xiě de jǐng wù zhōng qù de le 。yīn cǐ zuì hòu “ān chán zhì dú lóng ”，biàn shì shī rén xīn jì de zì rán liú lù 。

　　shī cǎi yòng yóu yuǎn dào jìn 、yóu jǐng rù qíng de xiě fǎ ，cóng “rù yún fēng ”dào “kōng tán qǔ ”zhú bù jiē jìn xiāng jī sì ，zuì hòu zé tǔ lù “ān chán zhì dú lóng ”de qíng sī 。zhè zhōng jiān guò dù háo wú hén jì ，hún rán tiān chéng 。shī rén miáo huì yōu jìng de shān lín jǐng sè ，bìng bú yī wèi dì cóng jì jìng wú shēng shàng yòng lì ，fǎn ér zhe yì xiě le yǐn yǐn de zhōng shēng hé wū yān de quán shēng ，zhè zhōng shēng hé quán shēng fēi dàn méi yǒu chōng dàn zhěng gè huán jìng de píng jìng ，fǎn ér zēng tiān le shēn shān cóng lín de pì jìng zhī gǎn 。zhè jiù shì tōng cháng suǒ jiǎng de “niǎo míng shān gèng yōu ”de jìng jiè 。