满江红·中秋寄远翻译及注释

翻译
快上西楼赏月，担心中秋月有浮云遮挡，不够明朗。请美人吹笛，驱散浮云，唤出明月。月夜的天地一片清凉洁爽，刚经玉斧修磨过的月亮，又回又亮。追问月宫里独处的嫦娥，孤冷凄寂时有没有愁恨？应该有很多白发。
回忆当年歌舞欢聚的情景，长袖善舞的佳人，清歌悲咽的佳人为之助兴添欢。叹明月十有八九悖人心意，总是圆时少、缺时多。愿明月如今夜常圆，人情未必总是别离。我欲化离恨为聚欢，待人归时再细细倾诉。

注释
寄远：寄语远人。就词意看，这个远人可能是词人眷恋过的歌舞女子。
“但唤取”两句：请美人吹笛，驱散浮云，唤出明月。按：此暗用吴殊中秋赏月事。玉纤：洁白纤细，指美人的手。横管：笛子。
冰壶：盛冰的玉壶。此喻月夜的天地一片清凉洁爽。玉斧修时节：刚经玉斧修磨过的月亮，又回又亮。
“问嫦娥”两句：想来月中嫦娥，孤冷凄寂白发。此暗用丰商隐《嫦娥》诗意：“嫦娥应悔偷灵药，碧海青天夜夜心。”孤令：即孤零。
“云液”四句：回忆当年歌舞欢聚的情景。云液满：斟满美酒。琼杯：玉杯。咽：指歌声凄清悲咽。
“叹十常”两句：叹明月十有八九津人心意，欲圆还缺。此即苏轼“何事常向别时圆”（《水调歌头》）之意。磨：修磨，指把月修圆磨亮。
“但愿”两句：愿明月如今夜常圆，人情未必总是别离。此化用苏轼《水调歌头》词意： “但愿人长久，千里共婵娟。”看承别：别样看待。

满江红·中秋寄远鉴赏

　　此词是一首望月怀人之作，可能是与词人有着感情纠葛的歌舞女子。这个女子令词人爱慕不已。美月当空，已能勾起人无限秋思。面对中秋夜月，那怀人之情便愈发浓烈了。于是词人借月写意，传递了词人对歌舞女子的怨尤与不忍相舍的复杂感情。

　　词的上片就中秋月这一面来写，主要展现词人的飞扬意兴。起韵即激情喷涌，以一“快”字为催促，表达要上西楼赏月的酣畅兴致。而一“怕”字，又泄露出词人担心中秋月不够明朗的心思。在情感节奏上，此韵一扬一抑，起伏有致。接韵借用前人故事，写词人由西楼待月而请美人吹笛唤月，这就为中秋月的出场蓄足了势。三韵正面赋写中秋月的无垠光华，写得气势酣畅。在这里，词人采用了一个精彩的比喻——把月色笼罩下的世界比喻为冰壶中的世界，则月色的皎洁无垠、透明清凉之状可感。又采用了一个玉斧修月的神话，把月亮的圆美无瑕之状也形容了出来。这里的“谁做”、“最怜”二词，不仅显出了词人对此中秋月的无比赏爱之情，而且形成了相当空灵的意境。上片末韵由无边的月色回转到月亮本体，追问月宫里独处的嫦娥有没有愁恨，这也是古代赏月者在神话时代容易产生的绮情。但是通过“应华发”的自答就可以发现。词人在这里问讯娠娥的目的，并不止于发一发严格古典男子的绮情幽思，而有借之诉愁的用意。这就使上片的词情至此气脉暗转，为下文抒发别恨调好了调子。

　　下片开始，词人先用状写满天月色的“云液满”一句承上启下，然后展现自己在月下酣饮欢乐的情状。长袖善舞的佳人，清歌悲咽的佳人为之助兴添欢。这是最令词人愉快的场面。但是词人的心意匀不在此，词人由此中秋明月夜、由此歌舞助兴人想到的是令自己牵情的远人，于是不由自主地发出了深沉的叹息。词人叹息人生不如意事十常八九，就像天上的明月总是圆时少、缺时多一样。这一叹息，是承接着苏轼《水调派头·明月几时有》而来，其中不能不含有苏拭词中对于“月圆人不圆”的恨意，但词人此句意思显然又有所变化，词人主要是借月亮的不得长圆，叹息人事不得圆满特别是情人之间不得遂愿长聚的遗憾。“但愿”一韵，更明显地折向题目，表明尽管词人理解人事的不如意不可改变，但还是衷心地希望能够与所爱者长相聚，就像词人希望此夜月色好景能够长久护持一样。由此“不讲理”的态度，读者可以洞见词人内心的痴情。而“人情”一句，虽像是对于人间常情的遗憾却实际上是指向词人所痴情的那个人。意谓一旦离别，别人在心里未必与自己一样珍惜护持这段感情。这样的口吻，使得词人的内心幽怨苦可触及。结韵出入意想，又化幽怨的情感为期待相逢的急切之情。词人说假如能够回到她的身边，词人会将离别时所生的幽恨，转换成劝乐的感受向她尽情诉说。在这样的结韵里，词人的入骨痴情和体贴怜爱的幽绪，被传递得婉转动人。表达词人内心隐藏着的无限痴情。真豪杰，其志过人，其情也必过人。

满江红·中秋寄远创作背景

mǎn jiāng hóng ·zhōng qiū jì yuǎn fān yì jí zhù shì

fān yì
kuài shàng xī lóu shǎng yuè ，dān xīn zhōng qiū yuè yǒu fú yún zhē dǎng ，bú gòu míng lǎng 。qǐng měi rén chuī dí ，qū sàn fú yún ，huàn chū míng yuè 。yuè yè de tiān dì yī piàn qīng liáng jié shuǎng ，gāng jīng yù fǔ xiū mó guò de yuè liàng ，yòu huí yòu liàng 。zhuī wèn yuè gōng lǐ dú chù de cháng é ，gū lěng qī jì shí yǒu méi yǒu chóu hèn ？yīng gāi yǒu hěn duō bái fā 。
huí yì dāng nián gē wǔ huān jù de qíng jǐng ，zhǎng xiù shàn wǔ de jiā rén ，qīng gē bēi yān de jiā rén wéi zhī zhù xìng tiān huān 。tàn míng yuè shí yǒu bā jiǔ bèi rén xīn yì ，zǒng shì yuán shí shǎo 、quē shí duō 。yuàn míng yuè rú jīn yè cháng yuán ，rén qíng wèi bì zǒng shì bié lí 。wǒ yù huà lí hèn wéi jù huān ，dài rén guī shí zài xì xì qīng sù 。

zhù shì
jì yuǎn ：jì yǔ yuǎn rén 。jiù cí yì kàn ，zhè gè yuǎn rén kě néng shì cí rén juàn liàn guò de gē wǔ nǚ zǐ 。
“dàn huàn qǔ ”liǎng jù ：qǐng měi rén chuī dí ，qū sàn fú yún ，huàn chū míng yuè 。àn ：cǐ àn yòng wú shū zhōng qiū shǎng yuè shì 。yù xiān ：jié bái xiān xì ，zhǐ měi rén de shǒu 。héng guǎn ：dí zǐ 。
bīng hú ：shèng bīng de yù hú 。cǐ yù yuè yè de tiān dì yī piàn qīng liáng jié shuǎng 。yù fǔ xiū shí jiē ：gāng jīng yù fǔ xiū mó guò de yuè liàng ，yòu huí yòu liàng 。
“wèn cháng é ”liǎng jù ：xiǎng lái yuè zhōng cháng é ，gū lěng qī jì bái fā 。cǐ àn yòng fēng shāng yǐn 《cháng é 》shī yì ：“cháng é yīng huǐ tōu líng yào ，bì hǎi qīng tiān yè yè xīn 。”gū lìng ：jí gū líng 。
“yún yè ”sì jù ：huí yì dāng nián gē wǔ huān jù de qíng jǐng 。yún yè mǎn ：zhēn mǎn měi jiǔ 。qióng bēi ：yù bēi 。yān ：zhǐ gē shēng qī qīng bēi yān 。
“tàn shí cháng ”liǎng jù ：tàn míng yuè shí yǒu bā jiǔ jīn rén xīn yì ，yù yuán hái quē 。cǐ jí sū shì “hé shì cháng xiàng bié shí yuán ”（《shuǐ diào gē tóu 》）zhī yì 。mó ：xiū mó ，zhǐ bǎ yuè xiū yuán mó liàng 。
“dàn yuàn ”liǎng jù ：yuàn míng yuè rú jīn yè cháng yuán ，rén qíng wèi bì zǒng shì bié lí 。cǐ huà yòng sū shì 《shuǐ diào gē tóu 》cí yì ： “dàn yuàn rén zhǎng jiǔ ，qiān lǐ gòng chán juān 。”kàn chéng bié ：bié yàng kàn dài 。

mǎn jiāng hóng ·zhōng qiū jì yuǎn jiàn shǎng

　　cǐ cí shì yī shǒu wàng yuè huái rén zhī zuò ，kě néng shì yǔ cí rén yǒu zhe gǎn qíng jiū gě de gē wǔ nǚ zǐ 。zhè gè nǚ zǐ lìng cí rén ài mù bú yǐ 。měi yuè dāng kōng ，yǐ néng gōu qǐ rén wú xiàn qiū sī 。miàn duì zhōng qiū yè yuè ，nà huái rén zhī qíng biàn yù fā nóng liè le 。yú shì cí rén jiè yuè xiě yì ，chuán dì le cí rén duì gē wǔ nǚ zǐ de yuàn yóu yǔ bú rěn xiàng shě de fù zá gǎn qíng 。

　　cí de shàng piàn jiù zhōng qiū yuè zhè yī miàn lái xiě ，zhǔ yào zhǎn xiàn cí rén de fēi yáng yì xìng 。qǐ yùn jí jī qíng pēn yǒng ，yǐ yī “kuài ”zì wéi cuī cù ，biǎo dá yào shàng xī lóu shǎng yuè de hān chàng xìng zhì 。ér yī “pà ”zì ，yòu xiè lù chū cí rén dān xīn zhōng qiū yuè bú gòu míng lǎng de xīn sī 。zài qíng gǎn jiē zòu shàng ，cǐ yùn yī yáng yī yì ，qǐ fú yǒu zhì 。jiē yùn jiè yòng qián rén gù shì ，xiě cí rén yóu xī lóu dài yuè ér qǐng měi rén chuī dí huàn yuè ，zhè jiù wéi zhōng qiū yuè de chū chǎng xù zú le shì 。sān yùn zhèng miàn fù xiě zhōng qiū yuè de wú yín guāng huá ，xiě dé qì shì hān chàng 。zài zhè lǐ ，cí rén cǎi yòng le yī gè jīng cǎi de bǐ yù ——bǎ yuè sè lóng zhào xià de shì jiè bǐ yù wéi bīng hú zhōng de shì jiè ，zé yuè sè de jiǎo jié wú yín 、tòu míng qīng liáng zhī zhuàng kě gǎn 。yòu cǎi yòng le yī gè yù fǔ xiū yuè de shén huà ，bǎ yuè liàng de yuán měi wú xiá zhī zhuàng yě xíng róng le chū lái 。zhè lǐ de “shuí zuò ”、“zuì lián ”èr cí ，bú jǐn xiǎn chū le cí rén duì cǐ zhōng qiū yuè de wú bǐ shǎng ài zhī qíng ，ér qiě xíng chéng le xiàng dāng kōng líng de yì jìng 。shàng piàn mò yùn yóu wú biān de yuè sè huí zhuǎn dào yuè liàng běn tǐ ，zhuī wèn yuè gōng lǐ dú chù de cháng é yǒu méi yǒu chóu hèn ，zhè yě shì gǔ dài shǎng yuè zhě zài shén huà shí dài róng yì chǎn shēng de qǐ qíng 。dàn shì tōng guò “yīng huá fā ”de zì dá jiù kě yǐ fā xiàn 。cí rén zài zhè lǐ wèn xùn shēn é de mù de ，bìng bú zhǐ yú fā yī fā yán gé gǔ diǎn nán zǐ de qǐ qíng yōu sī ，ér yǒu jiè zhī sù chóu de yòng yì 。zhè jiù shǐ shàng piàn de cí qíng zhì cǐ qì mò àn zhuǎn ，wéi xià wén shū fā bié hèn diào hǎo le diào zǐ 。

　　xià piàn kāi shǐ ，cí rén xiān yòng zhuàng xiě mǎn tiān yuè sè de “yún yè mǎn ”yī jù chéng shàng qǐ xià ，rán hòu zhǎn xiàn zì jǐ zài yuè xià hān yǐn huān lè de qíng zhuàng 。zhǎng xiù shàn wǔ de jiā rén ，qīng gē bēi yān de jiā rén wéi zhī zhù xìng tiān huān 。zhè shì zuì lìng cí rén yú kuài de chǎng miàn 。dàn shì cí rén de xīn yì yún bú zài cǐ ，cí rén yóu cǐ zhōng qiū míng yuè yè 、yóu cǐ gē wǔ zhù xìng rén xiǎng dào de shì lìng zì jǐ qiān qíng de yuǎn rén ，yú shì bú yóu zì zhǔ dì fā chū le shēn chén de tàn xī 。cí rén tàn xī rén shēng bú rú yì shì shí cháng bā jiǔ ，jiù xiàng tiān shàng de míng yuè zǒng shì yuán shí shǎo 、quē shí duō yī yàng 。zhè yī tàn xī ，shì chéng jiē zhe sū shì 《shuǐ diào pài tóu ·míng yuè jǐ shí yǒu 》ér lái ，qí zhōng bú néng bú hán yǒu sū shì cí zhōng duì yú “yuè yuán rén bú yuán ”de hèn yì ，dàn cí rén cǐ jù yì sī xiǎn rán yòu yǒu suǒ biàn huà ，cí rén zhǔ yào shì jiè yuè liàng de bú dé zhǎng yuán ，tàn xī rén shì bú dé yuán mǎn tè bié shì qíng rén zhī jiān bú dé suí yuàn zhǎng jù de yí hàn 。“dàn yuàn ”yī yùn ，gèng míng xiǎn dì shé xiàng tí mù ，biǎo míng jìn guǎn cí rén lǐ jiě rén shì de bú rú yì bú kě gǎi biàn ，dàn hái shì zhōng xīn dì xī wàng néng gòu yǔ suǒ ài zhě zhǎng xiàng jù ，jiù xiàng cí rén xī wàng cǐ yè yuè sè hǎo jǐng néng gòu zhǎng jiǔ hù chí yī yàng 。yóu cǐ “bú jiǎng lǐ ”de tài dù ，dú zhě kě yǐ dòng jiàn cí rén nèi xīn de chī qíng 。ér “rén qíng ”yī jù ，suī xiàng shì duì yú rén jiān cháng qíng de yí hàn què shí jì shàng shì zhǐ xiàng cí rén suǒ chī qíng de nà gè rén 。yì wèi yī dàn lí bié ，bié rén zài xīn lǐ wèi bì yǔ zì jǐ yī yàng zhēn xī hù chí zhè duàn gǎn qíng 。zhè yàng de kǒu wěn ，shǐ dé cí rén de nèi xīn yōu yuàn kǔ kě chù jí 。jié yùn chū rù yì xiǎng ，yòu huà yōu yuàn de qíng gǎn wéi qī dài xiàng féng de jí qiē zhī qíng 。cí rén shuō jiǎ rú néng gòu huí dào tā de shēn biān ，cí rén huì jiāng lí bié shí suǒ shēng de yōu hèn ，zhuǎn huàn chéng quàn lè de gǎn shòu xiàng tā jìn qíng sù shuō 。zài zhè yàng de jié yùn lǐ ，cí rén de rù gǔ chī qíng hé tǐ tiē lián ài de yōu xù ，bèi chuán dì dé wǎn zhuǎn dòng rén 。biǎo dá cí rén nèi xīn yǐn cáng zhe de wú xiàn chī qíng 。zhēn háo jié ，qí zhì guò rén ，qí qíng yě bì guò rén 。

mǎn jiāng hóng ·zhōng qiū jì yuǎn chuàng zuò bèi jǐng