哀郢翻译

　　天道不专反复无常啊，为何使老百姓在动乱中遭殃？人民妻离子散、家破人亡啊，正当仲春二月迁往东方。

　　离别家乡到远处去啊，沿着长江、夏水到处流亡。走出都门我悲痛难舍啊，我们在甲日的早上开始上道。离开旧居，从郢都出发，前途渺茫，我罔然不知何往。桨儿齐摇船儿却徘徊不前啊，可怜我再也不能见到君王。望见故国高大的楸树，我不禁长叹啊，泪落纷纷象雪粒一样。经过夏水的发源处又向西浮行啊，回头看郢都东门却不能见其模样。心绪缠绵牵挂不舍而又无限忧伤啊，渺渺茫茫不知落脚在何方。顺着风波随着江流漂泊吧，于是乎飘流失所客居他乡。船儿行驶在滚滚的波浪之上啊，就象鸟儿飞翔却不知停泊在哪个地方。心中郁结苦闷而无法解脱啊，愁肠百结心情难以舒畅。

　　将行船向下顺流而去啊，过了洞庭湖又进入长江。离开自古以来的住所啊，如今漂泊来到东方。

　　我的灵魂时时都想着归去啊，哪会片刻忘记返回故乡？背向夏水边而思念郢都啊，故都日渐遥远真叫人悲伤！登上大堤而举目远望啊，姑且以此来舒展一下我忧愁的衷肠。可叹楚地的土地宽平广博、人民富裕安乐啊，江汉盆地还保持着传统的楚国风尚。

　　面对着凌阳不知到何处去啊？大水茫茫也不知道南渡到何方？连大厦荒废成丘墟都不曾想到啊，又怎么可以再度让郢都东门荒芜？心中久久不悦啊，忧愁还添惆怅。郢都的路途是那样遥远啊，长江和夏水有舟难航。时光飞逝的使人难以相信啊（另：神志恍惚地仿佛梦中不可信啊），不能回郢都至今已有九年时光。悲惨忧郁心情不得舒畅啊，怅然失意满怀悲伤。

　　群小顺承楚王的欢心表面上美好啊，实际上内心虚弱没有坚定操守。有人忠心耿耿愿被进用为国效力啊，却遭到众多嫉妒者的障蔽。唐尧、虞舜具有高尚的品德啊，高远无比可达九天云霄，而那些谗人们却要心怀妒嫉啊，竟然在他们的头上加以“不慈”的污蔑之名。楚王讨厌那些不善言辞的忠贤之臣啊，却喜欢听那些小人表面上的激昂慷慨。小人奔走钻营而日益显进啊，贤臣却越来越被疏远。

　　尾声：放眼四下观望啊，希望什么时候能返回郢都一趟。鸟儿高飞终要返回旧巢啊，狐狸死时头一定向着狐穴所在的方向。确实不是我的罪过却遭放逐啊，日日夜夜我哪里能忘记它我的故乡！

哀郢鉴赏

　　《哀郢》结构上最为独特者，是用了倒叙法，先从九年前秦军进攻楚国之时自己被放逐，随流亡百姓一起东行的情况写起，到后面才抒写作诗当时的心情。这就使诗人被放以来铭心难忘的那一幅幅悲惨画面，一幕幕夺人心魄、摧人肝肺的情景，得到突出的表现。

　　《史记·屈原列传》载，楚顷襄王立，令尹子兰谗害屈原，屈原被放江南之野(郢都附近长江以南之地)。《楚世家》又载顷襄王元年“秦大破楚军，斩首五万，取析十五城而去”。秦军沿汉水而下，则郢都震动。屈原的被放，也就在此时。

　　此诗不计乱辞，可分为五层，每层三节。前三层为回忆，第四层抒发作诗当时的心情，第五层为对造成国家、个人悲剧之原因的思考。乱辞在情志、结构两方面总括全诗，为第六层。

　　诗的开头，诗人仰天而问，可谓石破天惊。此下即绘出一幅巨大的哀鸿图。“仲春”点出正当春荒时节，“东迁”说明流徙方向，“江夏”指明地域所在。人流、汉水，兼道而涌，涛声哭声，上干云霄。所以诗中说诗人走出郢都城门之时腹内如绞。他上船之后仍不忍离去，举起了船桨任船飘荡着：他要多看一眼郢都!他伤心再没有机会见到国君了。“甲之鼌(朝)”是诗人起行的具体日期和时辰，九年来从未忘记过这一天，故特意标出。第一层总写九年前当郢都危亡之时自己被放时情景。

　　诗作第二层，为“望长楸而太息兮”以下三节，写船开后仍一直心系故都，不知所从。“长楸”意味着郢为故都。想起郢都这个楚人几百年的都城将毁于一旦，忍不住老泪横流。李贺说：“焉洋洋而为客，一语倍觉黯然!”因为它比一般的“断肠人在天涯”更多一层思君、爱国、忧民的哀痛。诗中从“西浮”以下写进入洞庭湖后情形，故说“顺风波”(而非顺江流)，说“阳侯之氾滥”，说“翱翔”，等等。

　　“将运舟而下浮兮”以下三节为第三层，写继续东行时心情。“运舟”指驾船、调转船头。“上洞庭”言由洞庭湖北行，“下江”言顺流而下。去之愈远，而思之愈切。诗人之去，可谓一桨九回头，读之真堪摧人泪下。

　　“当陵阳之焉至兮”以下三节为第四层，写诗人作此诗当时的思想情绪。在这一层中才指出以上三层所写，皆是回忆；这些事在诗人头脑中九年以来，魂牵梦萦，从未忘却。“当陵阳之焉至兮”二句为转折部分，承上而启下。此陵阳在江西省西部庐水上游，宜春以南。《汉书·地理志》说：“庐江出陵阳东南”，即此。其地与湖湘之地只隔着罗霄山脉。大约诗人以为待事态平息，可以由陆路直达湖湘一带(俱为楚人所谓“江南之野”)，故暂居于此。

　　诗作第五层，即“外承欢之汋约兮”以下三节，承接第四层的正面抒情，进而揭出造成国家危难之根源。朝廷那些奸佞之徒善于逢迎奉承，不仅因为他们无能，还因为他们无忧国忧民之心，只知为了一己的利益而诬陷正直之士，所以在治国安民方面实在难以倚靠。但关键还在于当政者喜好怎么样的人。“憎愠惀之脩美兮，好夫人之忼慨”，便是屈原对顷襄王的评价。批判的矛头直接指向最高统治者。作品表现的思想是极其深刻的。

　　诗的前三层为回忆，其抒情主要通过记叙来表现；第四、五层是直接抒情。乱辞总承此两部分，写诗人虽日夜思念郢都，却因被放逐而不能回朝效力祖国的痛苦和悲伤。“鸟飞反故乡兮，狐死必首丘”，语重意深，极为感人。全诗章法谨严，浑然一体。

　　诗作结构上表现了很大的独创性：一，开头并未交待是回忆，给读者以身临其境之感，留下深刻的印象。二，四句为一节，三节为一层意思，很整齐。语言上的特点是骈句多，如“去故乡而就远，遵江夏以流亡”、“过夏首而西浮，顾龙门而不见”、“背夏浦而西思，哀故都之日远”等，既富有对偶美，也有助于加强感情力度。在风格上，徐焕龙《楚辞洗髓》谓之“于《九章》中最为凄惋，读之实一字一泪也”，诚然。

āi yǐng fān yì

　　tiān dào bú zhuān fǎn fù wú cháng ā ，wéi hé shǐ lǎo bǎi xìng zài dòng luàn zhōng zāo yāng ？rén mín qī lí zǐ sàn 、jiā pò rén wáng ā ，zhèng dāng zhòng chūn èr yuè qiān wǎng dōng fāng 。

　　lí bié jiā xiāng dào yuǎn chù qù ā ，yán zhe zhǎng jiāng 、xià shuǐ dào chù liú wáng 。zǒu chū dōu mén wǒ bēi tòng nán shě ā ，wǒ men zài jiǎ rì de zǎo shàng kāi shǐ shàng dào 。lí kāi jiù jū ，cóng yǐng dōu chū fā ，qián tú miǎo máng ，wǒ wǎng rán bú zhī hé wǎng 。jiǎng ér qí yáo chuán ér què pái huái bú qián ā ，kě lián wǒ zài yě bú néng jiàn dào jun1 wáng 。wàng jiàn gù guó gāo dà de qiū shù ，wǒ bú jìn zhǎng tàn ā ，lèi luò fēn fēn xiàng xuě lì yī yàng 。jīng guò xià shuǐ de fā yuán chù yòu xiàng xī fú háng ā ，huí tóu kàn yǐng dōu dōng mén què bú néng jiàn qí mó yàng 。xīn xù chán mián qiān guà bú shě ér yòu wú xiàn yōu shāng ā ，miǎo miǎo máng máng bú zhī luò jiǎo zài hé fāng 。shùn zhe fēng bō suí zhe jiāng liú piāo bó ba ，yú shì hū piāo liú shī suǒ kè jū tā xiāng 。chuán ér háng shǐ zài gǔn gǔn de bō làng zhī shàng ā ，jiù xiàng niǎo ér fēi xiáng què bú zhī tíng bó zài nǎ gè dì fāng 。xīn zhōng yù jié kǔ mèn ér wú fǎ jiě tuō ā ，chóu cháng bǎi jié xīn qíng nán yǐ shū chàng 。

　　jiāng háng chuán xiàng xià shùn liú ér qù ā ，guò le dòng tíng hú yòu jìn rù zhǎng jiāng 。lí kāi zì gǔ yǐ lái de zhù suǒ ā ，rú jīn piāo bó lái dào dōng fāng 。

　　wǒ de líng hún shí shí dōu xiǎng zhe guī qù ā ，nǎ huì piàn kè wàng jì fǎn huí gù xiāng ？bèi xiàng xià shuǐ biān ér sī niàn yǐng dōu ā ，gù dōu rì jiàn yáo yuǎn zhēn jiào rén bēi shāng ！dēng shàng dà dī ér jǔ mù yuǎn wàng ā ，gū qiě yǐ cǐ lái shū zhǎn yī xià wǒ yōu chóu de zhōng cháng 。kě tàn chǔ dì de tǔ dì kuān píng guǎng bó 、rén mín fù yù ān lè ā ，jiāng hàn pén dì hái bǎo chí zhe chuán tǒng de chǔ guó fēng shàng 。

　　miàn duì zhe líng yáng bú zhī dào hé chù qù ā ？dà shuǐ máng máng yě bú zhī dào nán dù dào hé fāng ？lián dà shà huāng fèi chéng qiū xū dōu bú céng xiǎng dào ā ，yòu zěn me kě yǐ zài dù ràng yǐng dōu dōng mén huāng wú ？xīn zhōng jiǔ jiǔ bú yuè ā ，yōu chóu hái tiān chóu chàng 。yǐng dōu de lù tú shì nà yàng yáo yuǎn ā ，zhǎng jiāng hé xià shuǐ yǒu zhōu nán háng 。shí guāng fēi shì de shǐ rén nán yǐ xiàng xìn ā （lìng ：shén zhì huǎng hū dì fǎng fó mèng zhōng bú kě xìn ā ），bú néng huí yǐng dōu zhì jīn yǐ yǒu jiǔ nián shí guāng 。bēi cǎn yōu yù xīn qíng bú dé shū chàng ā ，chàng rán shī yì mǎn huái bēi shāng 。

　　qún xiǎo shùn chéng chǔ wáng de huān xīn biǎo miàn shàng měi hǎo ā ，shí jì shàng nèi xīn xū ruò méi yǒu jiān dìng cāo shǒu 。yǒu rén zhōng xīn gěng gěng yuàn bèi jìn yòng wéi guó xiào lì ā ，què zāo dào zhòng duō jí dù zhě de zhàng bì 。táng yáo 、yú shùn jù yǒu gāo shàng de pǐn dé ā ，gāo yuǎn wú bǐ kě dá jiǔ tiān yún xiāo ，ér nà xiē chán rén men què yào xīn huái dù jí ā ，jìng rán zài tā men de tóu shàng jiā yǐ “bú cí ”de wū miè zhī míng 。chǔ wáng tǎo yàn nà xiē bú shàn yán cí de zhōng xián zhī chén ā ，què xǐ huān tīng nà xiē xiǎo rén biǎo miàn shàng de jī áng kāng kǎi 。xiǎo rén bēn zǒu zuàn yíng ér rì yì xiǎn jìn ā ，xián chén què yuè lái yuè bèi shū yuǎn 。

　　wěi shēng ：fàng yǎn sì xià guān wàng ā ，xī wàng shí me shí hòu néng fǎn huí yǐng dōu yī tàng 。niǎo ér gāo fēi zhōng yào fǎn huí jiù cháo ā ，hú lí sǐ shí tóu yī dìng xiàng zhe hú xué suǒ zài de fāng xiàng 。què shí bú shì wǒ de zuì guò què zāo fàng zhú ā ，rì rì yè yè wǒ nǎ lǐ néng wàng jì tā wǒ de gù xiāng ！

āi yǐng jiàn shǎng

　　《āi yǐng 》jié gòu shàng zuì wéi dú tè zhě ，shì yòng le dǎo xù fǎ ，xiān cóng jiǔ nián qián qín jun1 jìn gōng chǔ guó zhī shí zì jǐ bèi fàng zhú ，suí liú wáng bǎi xìng yī qǐ dōng háng de qíng kuàng xiě qǐ ，dào hòu miàn cái shū xiě zuò shī dāng shí de xīn qíng 。zhè jiù shǐ shī rén bèi fàng yǐ lái míng xīn nán wàng de nà yī fú fú bēi cǎn huà miàn ，yī mù mù duó rén xīn pò 、cuī rén gān fèi de qíng jǐng ，dé dào tū chū de biǎo xiàn 。

　　《shǐ jì ·qū yuán liè chuán 》zǎi ，chǔ qǐng xiāng wáng lì ，lìng yǐn zǐ lán chán hài qū yuán ，qū yuán bèi fàng jiāng nán zhī yě (yǐng dōu fù jìn zhǎng jiāng yǐ nán zhī dì )。《chǔ shì jiā 》yòu zǎi qǐng xiāng wáng yuán nián “qín dà pò chǔ jun1 ，zhǎn shǒu wǔ wàn ，qǔ xī shí wǔ chéng ér qù ”。qín jun1 yán hàn shuǐ ér xià ，zé yǐng dōu zhèn dòng 。qū yuán de bèi fàng ，yě jiù zài cǐ shí 。

　　cǐ shī bú jì luàn cí ，kě fèn wéi wǔ céng ，měi céng sān jiē 。qián sān céng wéi huí yì ，dì sì céng shū fā zuò shī dāng shí de xīn qíng ，dì wǔ céng wéi duì zào chéng guó jiā 、gè rén bēi jù zhī yuán yīn de sī kǎo 。luàn cí zài qíng zhì 、jié gòu liǎng fāng miàn zǒng kuò quán shī ，wéi dì liù céng 。

　　shī de kāi tóu ，shī rén yǎng tiān ér wèn ，kě wèi shí pò tiān jīng 。cǐ xià jí huì chū yī fú jù dà de āi hóng tú 。“zhòng chūn ”diǎn chū zhèng dāng chūn huāng shí jiē ，“dōng qiān ”shuō míng liú xǐ fāng xiàng ，“jiāng xià ”zhǐ míng dì yù suǒ zài 。rén liú 、hàn shuǐ ，jiān dào ér yǒng ，tāo shēng kū shēng ，shàng gàn yún xiāo 。suǒ yǐ shī zhōng shuō shī rén zǒu chū yǐng dōu chéng mén zhī shí fù nèi rú jiǎo 。tā shàng chuán zhī hòu réng bú rěn lí qù ，jǔ qǐ le chuán jiǎng rèn chuán piāo dàng zhe ：tā yào duō kàn yī yǎn yǐng dōu !tā shāng xīn zài méi yǒu jī huì jiàn dào guó jun1 le 。“jiǎ zhī zhāo (cháo )”shì shī rén qǐ háng de jù tǐ rì qī hé shí chén ，jiǔ nián lái cóng wèi wàng jì guò zhè yī tiān ，gù tè yì biāo chū 。dì yī céng zǒng xiě jiǔ nián qián dāng yǐng dōu wēi wáng zhī shí zì jǐ bèi fàng shí qíng jǐng 。

　　shī zuò dì èr céng ，wéi “wàng zhǎng qiū ér tài xī xī ”yǐ xià sān jiē ，xiě chuán kāi hòu réng yī zhí xīn xì gù dōu ，bú zhī suǒ cóng 。“zhǎng qiū ”yì wèi zhe yǐng wéi gù dōu 。xiǎng qǐ yǐng dōu zhè gè chǔ rén jǐ bǎi nián de dōu chéng jiāng huǐ yú yī dàn ，rěn bú zhù lǎo lèi héng liú 。lǐ hè shuō ：“yān yáng yáng ér wéi kè ，yī yǔ bèi jiào àn rán !”yīn wéi tā bǐ yī bān de “duàn cháng rén zài tiān yá ”gèng duō yī céng sī jun1 、ài guó 、yōu mín de āi tòng 。shī zhōng cóng “xī fú ”yǐ xià xiě jìn rù dòng tíng hú hòu qíng xíng ，gù shuō “shùn fēng bō ”(ér fēi shùn jiāng liú )，shuō “yáng hóu zhī fán làn ”，shuō “áo xiáng ”，děng děng 。

　　“jiāng yùn zhōu ér xià fú xī ”yǐ xià sān jiē wéi dì sān céng ，xiě jì xù dōng háng shí xīn qíng 。“yùn zhōu ”zhǐ jià chuán 、diào zhuǎn chuán tóu 。“shàng dòng tíng ”yán yóu dòng tíng hú běi háng ，“xià jiāng ”yán shùn liú ér xià 。qù zhī yù yuǎn ，ér sī zhī yù qiē 。shī rén zhī qù ，kě wèi yī jiǎng jiǔ huí tóu ，dú zhī zhēn kān cuī rén lèi xià 。

　　“dāng líng yáng zhī yān zhì xī ”yǐ xià sān jiē wéi dì sì céng ，xiě shī rén zuò cǐ shī dāng shí de sī xiǎng qíng xù 。zài zhè yī céng zhōng cái zhǐ chū yǐ shàng sān céng suǒ xiě ，jiē shì huí yì ；zhè xiē shì zài shī rén tóu nǎo zhōng jiǔ nián yǐ lái ，hún qiān mèng yíng ，cóng wèi wàng què 。“dāng líng yáng zhī yān zhì xī ”èr jù wéi zhuǎn shé bù fèn ，chéng shàng ér qǐ xià 。cǐ líng yáng zài jiāng xī shěng xī bù lú shuǐ shàng yóu ，yí chūn yǐ nán 。《hàn shū ·dì lǐ zhì 》shuō ：“lú jiāng chū líng yáng dōng nán ”，jí cǐ 。qí dì yǔ hú xiāng zhī dì zhī gé zhe luó xiāo shān mò 。dà yuē shī rén yǐ wéi dài shì tài píng xī ，kě yǐ yóu lù lù zhí dá hú xiāng yī dài (jù wéi chǔ rén suǒ wèi “jiāng nán zhī yě ”)，gù zàn jū yú cǐ 。

　　shī zuò dì wǔ céng ，jí “wài chéng huān zhī yuè yuē xī ”yǐ xià sān jiē ，chéng jiē dì sì céng de zhèng miàn shū qíng ，jìn ér jiē chū zào chéng guó jiā wēi nán zhī gēn yuán 。cháo tíng nà xiē jiān nìng zhī tú shàn yú féng yíng fèng chéng ，bú jǐn yīn wéi tā men wú néng ，hái yīn wéi tā men wú yōu guó yōu mín zhī xīn ，zhī zhī wéi le yī jǐ de lì yì ér wū xiàn zhèng zhí zhī shì ，suǒ yǐ zài zhì guó ān mín fāng miàn shí zài nán yǐ yǐ kào 。dàn guān jiàn hái zài yú dāng zhèng zhě xǐ hǎo zěn me yàng de rén 。“zēng yùn lún zhī yǒu měi xī ，hǎo fū rén zhī kāng kǎi ”，biàn shì qū yuán duì qǐng xiāng wáng de píng jià 。pī pàn de máo tóu zhí jiē zhǐ xiàng zuì gāo tǒng zhì zhě 。zuò pǐn biǎo xiàn de sī xiǎng shì jí qí shēn kè de 。

　　shī de qián sān céng wéi huí yì ，qí shū qíng zhǔ yào tōng guò jì xù lái biǎo xiàn ；dì sì 、wǔ céng shì zhí jiē shū qíng 。luàn cí zǒng chéng cǐ liǎng bù fèn ，xiě shī rén suī rì yè sī niàn yǐng dōu ，què yīn bèi fàng zhú ér bú néng huí cháo xiào lì zǔ guó de tòng kǔ hé bēi shāng 。“niǎo fēi fǎn gù xiāng xī ，hú sǐ bì shǒu qiū ”，yǔ zhòng yì shēn ，jí wéi gǎn rén 。quán shī zhāng fǎ jǐn yán ，hún rán yī tǐ 。

　　shī zuò jié gòu shàng biǎo xiàn le hěn dà de dú chuàng xìng ：yī ，kāi tóu bìng wèi jiāo dài shì huí yì ，gěi dú zhě yǐ shēn lín qí jìng zhī gǎn ，liú xià shēn kè de yìn xiàng 。èr ，sì jù wéi yī jiē ，sān jiē wéi yī céng yì sī ，hěn zhěng qí 。yǔ yán shàng de tè diǎn shì pián jù duō ，rú “qù gù xiāng ér jiù yuǎn ，zūn jiāng xià yǐ liú wáng ”、“guò xià shǒu ér xī fú ，gù lóng mén ér bú jiàn ”、“bèi xià pǔ ér xī sī ，āi gù dōu zhī rì yuǎn ”děng ，jì fù yǒu duì ǒu měi ，yě yǒu zhù yú jiā qiáng gǎn qíng lì dù 。zài fēng gé shàng ，xú huàn lóng 《chǔ cí xǐ suǐ 》wèi zhī “yú 《jiǔ zhāng 》zhōng zuì wéi qī wǎn ，dú zhī shí yī zì yī lèi yě ”，chéng rán 。