朝代:魏晋
作者:曹操
原文:
曹操(155年-220年正月庚子),字孟德,一名吉利,小字阿瞒,沛国谯(今安徽亳州)人,汉族。东汉末年杰出的政治家、军事家、文学家、书法家。三国中曹魏政权的缔造者,其子曹丕称帝后,追尊为武皇帝,庙号太祖。曹操精兵法,善诗歌,抒发自己的政治抱负,并反映汉末人民的苦难生活,气魄雄伟,慷慨悲凉;散文亦清峻整洁,开启并繁荣了建安文学,给后人留下了宝贵的精神财富,史称建安风骨,鲁迅评价其为“改造文章的祖师”。同时曹操也擅长书法,尤工章草,唐朝张怀瓘在《书断》中评其为“妙品”。
翻译
汉朝自建国到现在已是二十二世,所重任的人(何进)真是徒有其表。猴子虽穿衣戴帽,可究竟不是真人,(他)智小而想图谋大事,做事又犹豫不决,致使君王(少帝)被劫。白虹贯日是上天给人间的凶兆,这应验在君王身上,而(何进)自己也落得身败名裂的下场。乱臣贼子(董卓)乘着混乱之际操持国家大权,杀害君主,焚烧东京洛阳。汉朝四百年的帝业由此倾覆,帝王的宗庙也在烈火中焚毁。(献帝)被迫着西迁至长安,一路上迁徙的百姓哭声不止。我瞻望着洛阳城内的惨状,就像当年微子面对着殷墟而悲伤不已。
注释
①惟汉廿二世:汉代自高祖刘邦建国到灵帝刘宏是二十二世。
②沐猴而冠带:猴子穿衣戴帽,究竟不是真人。比喻虚有其表,形同傀儡。常用来讽刺投靠恶势力窃据权位的人。沐猴,猕猴;冠,戴帽子。
③知小而谋强:智小而想图谋大事,这里指的是何进。
④狩:狩是指古代帝王出外巡视,而古代史书上遵守“为尊者讳”的原则,往往以天子出逃或被掳为“狩”,这里是指少帝奔小平津的事情。
⑤白虹为贯日:“白虹贯日”是一种天象,指太阳中有一道白气穿过,古人以为这是上天预示给人间的凶兆,往往应验在君王身上。
⑥贼臣持国柄:指董卓之乱。董卓乘着混乱之际操持国家大权。
⑦“瞻彼”两句:我瞻望着洛阳城内的惨状,就像当年微子面对着殷墟而悲伤不已。据《尚书·大传》中说,商纣王的庶兄微子在商朝灭亡后,经过殷墟,见到宫室败坏,杂草丛生,便写下了一首名为《麦秀》的诗以表示自己的感慨与对前朝的叹惋。
xiè lù
薤露
wéi hàn niàn èr shì, suǒ rèn chéng bù liáng.
惟汉廿二世,所任诚不良。
mù hóu ér guàn dài, zhī xiǎo ér móu qiáng.
沐猴而冠带,知小而谋强。
yóu yù bù gǎn duàn, yīn shòu zhí jūn wáng.
犹豫不敢断,因狩执君王。
bái hóng wèi guàn rì, jǐ yì xiān shòu yāng.
白虹为贯日,己亦先受殃。
zéi chén chí guó bǐng, shā zhǔ miè yǔ jīng.
贼臣持国柄,杀主灭宇京。
dàng fù dì jī yè, zōng miào yǐ fán sàng.
荡覆帝基业,宗庙以燔丧。
bō yuè xī qiān yí, hào qì ér qiě xíng.
播越西迁移,号泣而且行。
zhān bǐ luò chéng guō, wēi zǐ wèi āi shāng.
瞻彼洛城郭,微子为哀伤。
cáo cāo (155nián -220nián zhèng yuè gēng zǐ ),zì mèng dé ,yī míng jí lì ,xiǎo zì ā mán ,pèi guó qiáo (jīn ān huī bó zhōu )rén ,hàn zú 。dōng hàn mò nián jié chū de zhèng zhì jiā 、jun1 shì jiā 、wén xué jiā 、shū fǎ jiā 。sān guó zhōng cáo wèi zhèng quán de dì zào zhě ,qí zǐ cáo pī chēng dì hòu ,zhuī zūn wéi wǔ huáng dì ,miào hào tài zǔ 。cáo cāo jīng bīng fǎ ,shàn shī gē ,shū fā zì jǐ de zhèng zhì bào fù ,bìng fǎn yìng hàn mò rén mín de kǔ nán shēng huó ,qì pò xióng wěi ,kāng kǎi bēi liáng ;sàn wén yì qīng jun4 zhěng jié ,kāi qǐ bìng fán róng le jiàn ān wén xué ,gěi hòu rén liú xià le bǎo guì de jīng shén cái fù ,shǐ chēng jiàn ān fēng gǔ ,lǔ xùn píng jià qí wéi “gǎi zào wén zhāng de zǔ shī ”。tóng shí cáo cāo yě shàn zhǎng shū fǎ ,yóu gōng zhāng cǎo ,táng cháo zhāng huái guàn zài 《shū duàn 》zhōng píng qí wéi “miào pǐn ”。
fān yì
hàn cháo zì jiàn guó dào xiàn zài yǐ shì èr shí èr shì ,suǒ zhòng rèn de rén (hé jìn )zhēn shì tú yǒu qí biǎo 。hóu zǐ suī chuān yī dài mào ,kě jiū jìng bú shì zhēn rén ,(tā )zhì xiǎo ér xiǎng tú móu dà shì ,zuò shì yòu yóu yù bú jué ,zhì shǐ jun1 wáng (shǎo dì )bèi jié 。bái hóng guàn rì shì shàng tiān gěi rén jiān de xiōng zhào ,zhè yīng yàn zài jun1 wáng shēn shàng ,ér (hé jìn )zì jǐ yě luò dé shēn bài míng liè de xià chǎng 。luàn chén zéi zǐ (dǒng zhuó )chéng zhe hún luàn zhī jì cāo chí guó jiā dà quán ,shā hài jun1 zhǔ ,fén shāo dōng jīng luò yáng 。hàn cháo sì bǎi nián de dì yè yóu cǐ qīng fù ,dì wáng de zōng miào yě zài liè huǒ zhōng fén huǐ 。(xiàn dì )bèi pò zhe xī qiān zhì zhǎng ān ,yī lù shàng qiān xǐ de bǎi xìng kū shēng bú zhǐ 。wǒ zhān wàng zhe luò yáng chéng nèi de cǎn zhuàng ,jiù xiàng dāng nián wēi zǐ miàn duì zhe yīn xū ér bēi shāng bú yǐ 。
zhù shì
①wéi hàn niàn èr shì :hàn dài zì gāo zǔ liú bāng jiàn guó dào líng dì liú hóng shì èr shí èr shì 。
②mù hóu ér guàn dài :hóu zǐ chuān yī dài mào ,jiū jìng bú shì zhēn rén 。bǐ yù xū yǒu qí biǎo ,xíng tóng guī lěi 。cháng yòng lái fěng cì tóu kào è shì lì qiè jù quán wèi de rén 。mù hóu ,mí hóu ;guàn ,dài mào zǐ 。
③zhī xiǎo ér móu qiáng :zhì xiǎo ér xiǎng tú móu dà shì ,zhè lǐ zhǐ de shì hé jìn 。
④shòu :shòu shì zhǐ gǔ dài dì wáng chū wài xún shì ,ér gǔ dài shǐ shū shàng zūn shǒu “wéi zūn zhě huì ”de yuán zé ,wǎng wǎng yǐ tiān zǐ chū táo huò bèi lǔ wéi “shòu ”,zhè lǐ shì zhǐ shǎo dì bēn xiǎo píng jīn de shì qíng 。
⑤bái hóng wéi guàn rì :“bái hóng guàn rì ”shì yī zhǒng tiān xiàng ,zhǐ tài yáng zhōng yǒu yī dào bái qì chuān guò ,gǔ rén yǐ wéi zhè shì shàng tiān yù shì gěi rén jiān de xiōng zhào ,wǎng wǎng yīng yàn zài jun1 wáng shēn shàng 。
⑥zéi chén chí guó bǐng :zhǐ dǒng zhuó zhī luàn 。dǒng zhuó chéng zhe hún luàn zhī jì cāo chí guó jiā dà quán 。
⑦“zhān bǐ ”liǎng jù :wǒ zhān wàng zhe luò yáng chéng nèi de cǎn zhuàng ,jiù xiàng dāng nián wēi zǐ miàn duì zhe yīn xū ér bēi shāng bú yǐ 。jù 《shàng shū ·dà chuán 》zhōng shuō ,shāng zhòu wáng de shù xiōng wēi zǐ zài shāng cháo miè wáng hòu ,jīng guò yīn xū ,jiàn dào gōng shì bài huài ,zá cǎo cóng shēng ,biàn xiě xià le yī shǒu míng wéi 《mài xiù 》de shī yǐ biǎo shì zì jǐ de gǎn kǎi yǔ duì qián cháo de tàn wǎn 。
xiè lù
xiè lù
wéi hàn niàn èr shì, suǒ rèn chéng bù liáng.
wéi hàn niàn èr shì ,suǒ rèn chéng bú liáng 。
mù hóu ér guàn dài, zhī xiǎo ér móu qiáng.
mù hóu ér guàn dài ,zhī xiǎo ér móu qiáng 。
yóu yù bù gǎn duàn, yīn shòu zhí jūn wáng.
yóu yù bú gǎn duàn ,yīn shòu zhí jun1 wáng 。
bái hóng wèi guàn rì, jǐ yì xiān shòu yāng.
bái hóng wéi guàn rì ,jǐ yì xiān shòu yāng 。
zéi chén chí guó bǐng, shā zhǔ miè yǔ jīng.
zéi chén chí guó bǐng ,shā zhǔ miè yǔ jīng 。
dàng fù dì jī yè, zōng miào yǐ fán sàng.
dàng fù dì jī yè ,zōng miào yǐ fán sàng 。
bō yuè xī qiān yí, hào qì ér qiě xíng.
bō yuè xī qiān yí ,hào qì ér qiě háng 。
zhān bǐ luò chéng guō, wēi zǐ wèi āi shāng.
zhān bǐ luò chéng guō ,wēi zǐ wéi āi shāng 。