朝代:先秦
作者:佚名
原文:
翻译
雄雉在空中飞翔,舒展着五彩翅膀。我如此思念夫君,给自己带来忧伤。
雄雉在空中飞翔,上下鸣唱声嘹亮。我那诚实的夫君,实让我心劳神伤。
看日月迭来迭往,思念是那样悠长。道路相隔真遥远,何时才能回家乡?
那些在位君子们,不知我夫德高尚。不贪荣名不贪利,为何让他遭祸殃!
注释
⑴邶(bèi):中国周代诸侯国名,地在今河南省汤阴县东南。
⑵雉(zhì):野鸡,雄者有冠,长尾,身有文采,善斗。一说雉为耿介之鸟,交有时,别有伦。
⑶于:往。一说语助词。
⑷泄(yì)泄:鼓翅飞翔的样子。朱熹《诗集传》:“泄泄,飞之缓也。”
⑸怀:因思念而忧伤。
⑹自诒:自己给自己。诒(yí):通”贻“,遗留。伊:此,这。阻:忧愁,苦恼。一说阻隔。
⑺下上其音:叫声随飞翔而忽上忽下。
⑻展:诚,确实。
⑼劳我心:即”我心劳“,因挂怀而操心、忧愁。劳,忧。
⑽瞻:远看,望。
⑾悠悠:绵绵不断。
⑿云:与下句的“云”同为语气助词。
⒀曷(hé):何。此处指何时。
⒁百尔君子:你们这些君子。百,凡是,所有。尔,你们。君子,在位,有官职的大夫。
⒂德行:品德和行为。
⒃忮(zhì):忌恨,害也。一说”贪求“。求:贪求。
⒄何用:何以,为何。不臧(zāng):不善,不好。
此诗前二章都是以雄雉起兴。“兴”就是见景生情:看到漂亮的雄野鸡在空中自由自在地飞,欢快自得地鸣叫,这个独守空房的女人心中很不是滋味。雄雉就在眼前,能见到它舒畅地拍翅膀,能听到它咯咯的叫声。而丈夫久役,既不能见其人,也不能闻其声。先是怀想,后是劳心,思妇的感情层层迭起。此二章只举雄雉,不言双飞,正道出离别,引出下文“怀”“劳”的情绪,写雄雉,又是从“飞”这一动态去描写它的神情(“泄泄其羽”)和声音(“下上其音”),突出其反复不止,意在喻丈夫久役不息,思妇怀想不已。
第三章以日月的迭来迭往,来兴丈夫久役不归。同时,以日月久长来拟自己的悠悠思绪。而关河阻隔,怅问丈夫归来何期,亦可见思妇怀念之切。此章中的“瞻”字涵盖思妇所见。思妇与所见的日月构成意象空间,虚拟出一幅思妇正在伫立遥望的情景,加以前文所见雄雉的点染,便传递出强烈的画面感。“道之云远”把思妇的视线指向其久役的丈夫,它与第一章“自诒伊阻”相承为义,分别从空间的距离(“远”)和空间的间断(“阻”)来说的。“曷云能来”,是对思妇“悠悠我思”的现实回答,也是思妇瞻望的必然结果。道远路阻,丈夫无法回来,这也深深透露出对当时现实的无奈。
第四章语气一转,忧其丈夫仕于乱世,希望他善能周全,可见其深思至爱之意。传说雉是耿介之鸟,就其品性可比君子,《王风·兔爰》“雉离于罗”,即比君子遭罪。此章“不知德行”从反面伸足此义,就其品性来讽劝君子。
全诗前三章的意思可以归纳为一个词:思念。女主人公思念远在天边从役的丈夫,自己内心沮丧,不能排解。每天看着日升日落,月圆月缺,女人心中的思念也如这日月一样悠长。最后一章的意思可以归纳为一个词:批判。女主人公指责那些贵族君子们,是他们的贪欲造成了夫妻分离的悲剧。前三章的思念是为后一章的批评蓄势;而末章对在位君子的批判,突破个人私情,使诗歌的境界提升了一个高度。
xióng zhì
雄雉
xióng zhì yú fēi, xiè xiè qí yǔ.
雄雉于飞,泄泄其羽。
wǒ zhī huái yǐ, zì yí yī zǔ.
我之怀矣,自诒伊阻。
xióng zhì yú fēi, xià shàng qí yīn.
雄雉于飞,下上其音。
zhǎn yǐ jūn zǐ, shí láo wǒ xīn.
展矣君子,实劳我心。
zhān bǐ rì yuè, yōu yōu wǒ sī.
瞻彼日月,悠悠我思。
dào zhī yún yuǎn, hé yún néng lái?
道之云远,曷云能来?
bǎi ěr jūn zǐ, bù zhī dé xíng.
百尔君子,不知德行。
bù zhì bù qiú, hé yòng bù zāng?
不忮不求,何用不臧?
fān yì
xióng zhì zài kōng zhōng fēi xiáng ,shū zhǎn zhe wǔ cǎi chì bǎng 。wǒ rú cǐ sī niàn fū jun1 ,gěi zì jǐ dài lái yōu shāng 。
xióng zhì zài kōng zhōng fēi xiáng ,shàng xià míng chàng shēng liáo liàng 。wǒ nà chéng shí de fū jun1 ,shí ràng wǒ xīn láo shén shāng 。
kàn rì yuè dié lái dié wǎng ,sī niàn shì nà yàng yōu zhǎng 。dào lù xiàng gé zhēn yáo yuǎn ,hé shí cái néng huí jiā xiāng ?
nà xiē zài wèi jun1 zǐ men ,bú zhī wǒ fū dé gāo shàng 。bú tān róng míng bú tān lì ,wéi hé ràng tā zāo huò yāng !
zhù shì
⑴bèi (bèi):zhōng guó zhōu dài zhū hóu guó míng ,dì zài jīn hé nán shěng tāng yīn xiàn dōng nán 。
⑵zhì (zhì):yě jī ,xióng zhě yǒu guàn ,zhǎng wěi ,shēn yǒu wén cǎi ,shàn dòu 。yī shuō zhì wéi gěng jiè zhī niǎo ,jiāo yǒu shí ,bié yǒu lún 。
⑶yú :wǎng 。yī shuō yǔ zhù cí 。
⑷xiè (yì)xiè :gǔ chì fēi xiáng de yàng zǐ 。zhū xī 《shī jí chuán 》:“xiè xiè ,fēi zhī huǎn yě 。”
⑸huái :yīn sī niàn ér yōu shāng 。
⑹zì yí :zì jǐ gěi zì jǐ 。yí (yí):tōng ”yí “,yí liú 。yī :cǐ ,zhè 。zǔ :yōu chóu ,kǔ nǎo 。yī shuō zǔ gé 。
⑺xià shàng qí yīn :jiào shēng suí fēi xiáng ér hū shàng hū xià 。
⑻zhǎn :chéng ,què shí 。
⑼láo wǒ xīn :jí ”wǒ xīn láo “,yīn guà huái ér cāo xīn 、yōu chóu 。láo ,yōu 。
⑽zhān :yuǎn kàn ,wàng 。
⑾yōu yōu :mián mián bú duàn 。
⑿yún :yǔ xià jù de “yún ”tóng wéi yǔ qì zhù cí 。
⒀hé (hé):hé 。cǐ chù zhǐ hé shí 。
⒁bǎi ěr jun1 zǐ :nǐ men zhè xiē jun1 zǐ 。bǎi ,fán shì ,suǒ yǒu 。ěr ,nǐ men 。jun1 zǐ ,zài wèi ,yǒu guān zhí de dà fū 。
⒂dé háng :pǐn dé hé háng wéi 。
⒃zhì (zhì):jì hèn ,hài yě 。yī shuō ”tān qiú “。qiú :tān qiú 。
⒄hé yòng :hé yǐ ,wéi hé 。bú zāng (zāng):bú shàn ,bú hǎo 。
cǐ shī qián èr zhāng dōu shì yǐ xióng zhì qǐ xìng 。“xìng ”jiù shì jiàn jǐng shēng qíng :kàn dào piāo liàng de xióng yě jī zài kōng zhōng zì yóu zì zài dì fēi ,huān kuài zì dé dì míng jiào ,zhè gè dú shǒu kōng fáng de nǚ rén xīn zhōng hěn bú shì zī wèi 。xióng zhì jiù zài yǎn qián ,néng jiàn dào tā shū chàng dì pāi chì bǎng ,néng tīng dào tā gē gē de jiào shēng 。ér zhàng fū jiǔ yì ,jì bú néng jiàn qí rén ,yě bú néng wén qí shēng 。xiān shì huái xiǎng ,hòu shì láo xīn ,sī fù de gǎn qíng céng céng dié qǐ 。cǐ èr zhāng zhī jǔ xióng zhì ,bú yán shuāng fēi ,zhèng dào chū lí bié ,yǐn chū xià wén “huái ”“láo ”de qíng xù ,xiě xióng zhì ,yòu shì cóng “fēi ”zhè yī dòng tài qù miáo xiě tā de shén qíng (“xiè xiè qí yǔ ”)hé shēng yīn (“xià shàng qí yīn ”),tū chū qí fǎn fù bú zhǐ ,yì zài yù zhàng fū jiǔ yì bú xī ,sī fù huái xiǎng bú yǐ 。
dì sān zhāng yǐ rì yuè de dié lái dié wǎng ,lái xìng zhàng fū jiǔ yì bú guī 。tóng shí ,yǐ rì yuè jiǔ zhǎng lái nǐ zì jǐ de yōu yōu sī xù 。ér guān hé zǔ gé ,chàng wèn zhàng fū guī lái hé qī ,yì kě jiàn sī fù huái niàn zhī qiē 。cǐ zhāng zhōng de “zhān ”zì hán gài sī fù suǒ jiàn 。sī fù yǔ suǒ jiàn de rì yuè gòu chéng yì xiàng kōng jiān ,xū nǐ chū yī fú sī fù zhèng zài zhù lì yáo wàng de qíng jǐng ,jiā yǐ qián wén suǒ jiàn xióng zhì de diǎn rǎn ,biàn chuán dì chū qiáng liè de huà miàn gǎn 。“dào zhī yún yuǎn ”bǎ sī fù de shì xiàn zhǐ xiàng qí jiǔ yì de zhàng fū ,tā yǔ dì yī zhāng “zì yí yī zǔ ”xiàng chéng wéi yì ,fèn bié cóng kōng jiān de jù lí (“yuǎn ”)hé kōng jiān de jiān duàn (“zǔ ”)lái shuō de 。“hé yún néng lái ”,shì duì sī fù “yōu yōu wǒ sī ”de xiàn shí huí dá ,yě shì sī fù zhān wàng de bì rán jié guǒ 。dào yuǎn lù zǔ ,zhàng fū wú fǎ huí lái ,zhè yě shēn shēn tòu lù chū duì dāng shí xiàn shí de wú nài 。
dì sì zhāng yǔ qì yī zhuǎn ,yōu qí zhàng fū shì yú luàn shì ,xī wàng tā shàn néng zhōu quán ,kě jiàn qí shēn sī zhì ài zhī yì 。chuán shuō zhì shì gěng jiè zhī niǎo ,jiù qí pǐn xìng kě bǐ jun1 zǐ ,《wáng fēng ·tù yuán 》“zhì lí yú luó ”,jí bǐ jun1 zǐ zāo zuì 。cǐ zhāng “bú zhī dé háng ”cóng fǎn miàn shēn zú cǐ yì ,jiù qí pǐn xìng lái fěng quàn jun1 zǐ 。
quán shī qián sān zhāng de yì sī kě yǐ guī nà wéi yī gè cí :sī niàn 。nǚ zhǔ rén gōng sī niàn yuǎn zài tiān biān cóng yì de zhàng fū ,zì jǐ nèi xīn jǔ sàng ,bú néng pái jiě 。měi tiān kàn zhe rì shēng rì luò ,yuè yuán yuè quē ,nǚ rén xīn zhōng de sī niàn yě rú zhè rì yuè yī yàng yōu zhǎng 。zuì hòu yī zhāng de yì sī kě yǐ guī nà wéi yī gè cí :pī pàn 。nǚ zhǔ rén gōng zhǐ zé nà xiē guì zú jun1 zǐ men ,shì tā men de tān yù zào chéng le fū qī fèn lí de bēi jù 。qián sān zhāng de sī niàn shì wéi hòu yī zhāng de pī píng xù shì ;ér mò zhāng duì zài wèi jun1 zǐ de pī pàn ,tū pò gè rén sī qíng ,shǐ shī gē de jìng jiè tí shēng le yī gè gāo dù 。
xióng zhì
xióng zhì
xióng zhì yú fēi, xiè xiè qí yǔ.
xióng zhì yú fēi ,xiè xiè qí yǔ 。
wǒ zhī huái yǐ, zì yí yī zǔ.
wǒ zhī huái yǐ ,zì yí yī zǔ 。
xióng zhì yú fēi, xià shàng qí yīn.
xióng zhì yú fēi ,xià shàng qí yīn 。
zhǎn yǐ jūn zǐ, shí láo wǒ xīn.
zhǎn yǐ jun1 zǐ ,shí láo wǒ xīn 。
zhān bǐ rì yuè, yōu yōu wǒ sī.
zhān bǐ rì yuè ,yōu yōu wǒ sī 。
dào zhī yún yuǎn, hé yún néng lái?
dào zhī yún yuǎn ,hé yún néng lái ?
bǎi ěr jūn zǐ, bù zhī dé xíng.
bǎi ěr jun1 zǐ ,bú zhī dé háng 。
bù zhì bù qiú, hé yòng bù zāng?
bú zhì bú qiú ,hé yòng bú zāng ?