幽居初夏翻译及注释

翻译
湖光山色之地是我的家，槐柳树阴下小径幽幽。
湖水满溢时白鹭翩翩飞舞，湖畔草长鸣蛙处处。
新茬的竹笋早已成熟，木笔花却刚刚开始绽放。
当年相识不见，午时梦回茶前，谁人共话当年？

注释
⑴湖山：湖水与山峦。胜处：美好的地方。
⑵野径：村野小路。
⑶有时：有时候，表示间或不定，谓有如愿之时。
⑷无处：所有的地方。鸣蛙：指蛙鸣，比喻俗物喧闹。
⑸箨（tuò）龙：竹笋的异名。
⑹木笔：木名，又名辛夷花，是初夏常见之物。其花未开时，苞有毛，尖长如笔，因以名之。
⑺叹息：叹气；嗟叹。老来：年老之后。交旧：旧友；老朋友。
⑻瓯(ōu)：杯子。

幽居初夏鉴赏

　　这诗是陆游晚年后居山阴时所作。八句诗前六写景，后二结情；全诗紧紧围绕“幽居初夏”四字展开，四字中又着重写一个“幽”字。景是幽景，情亦幽情，但幽情中自有暗恨。

　　首句“湖山”二字总冒全篇，勾勒环境，笔力开张，一起便在山关水色中透着一个“幽”字。次句写到居室周围，笔意微阖。乡间小路横斜，周围绿荫环绕，有屋于此，确不失为幽居；槐树成荫，又确乎是“绕屋树扶疏”的初夏景象。这一句暗笔点题。颔联紧承首联展开铺写。水满、草深、鹭下、蛙鸣，自是典型的初夏景色。然上句“观”字，明写所见；下句却用“蛙鸣”暗写所闻。明、暗、见、闻，参差变化，且上句所、言，湖水初平，入眼一片澄碧，视野开阔，是从横的方面来写。白鹭不时自蓝天缓缓下翔，落到湖边觅食，人的视线随鹭飞儿从上至下，视野深远，是从纵的方面来写。而白鹭悠然，安详不惊，又衬出了环境的清幽，使这幅纵横开阔的画面充满了宁静的气氛，下一“观”字，更显得诗人静观自得，心境闲适。景之清幽，物之安详，人之闲适，三者交融，构成了恬静深远的意境。从下句看，绿草丛中，蛙鸣处处，一片热闹喧腾，表面上似与上句清幽景色相对立，其实是以有声衬无声，还是渲染幽静的侧笔。而且，这蛙鸣声中，透出一派生机，又暗暗过渡到颈联“箨龙”、“木笔”，着意表现，自然界的蓬勃生意，细针密线，又不露痕迹。“箨龙”就是笋，木笔，又名辛夷花，两者都是初夏常见之物。“箨龙”已经过去“头番笋”，则林中定然留有许多还没有完全张开的嫩竹；“木笔”才开放“第一花”，枝上定然留有不少待放的花苞。诗人展示给读者的是静止的竹和花，唤起读者想象的却是时时在生长变化的之中的动态的景物。

　　从章法看，这前六句纯然写景，而承转开阖，井然有序。颔联“水满”“草深”是水滨景色，承前写“湖”；颈联“头番笋”、“第一花”，则是山地风光，承前写“山”。首句概言“湖山胜处”，两联分承敷衍，章法十分严谨。但颔联写湖，是远处宽处景色；颈联写庭院周围，是近处紧处的风光。刘熙载《艺概·诗概》说：“律诗中二联必分宽紧远近”，这就在严谨中又有变化。

　　诗的前六句极写幽静的景色之美，显示诗人怡然自得之乐，读诗至此，真令人以为此翁完全寄情物外，安于终老是乡了。但结联陡然一转，长叹声中，大书一个“老”字，顿兴“万物得时，吾生行休”之叹，古井中漾起微澜，结出诗情荡漾。原来，尽管万物欣然，此翁却心情衰减，老而易倦，倦而欲睡，睡醒则思茶。而一杯在手，忽然想到晚日旧交竟零落殆尽，无人共品茗谈心，享湖山之乐，于是，一种寂寞之感，袭上心头。四顾惘然，无人可诉说。志士空老，报国无成，言念至此，只能怅怅。所以说这首诗在幽情中自有暗恨。

　　陆游这组诗一共四首七律，这里选的是第一首。四首诗都着意写幽居初夏景色，充满了恬静的气氛，但心情都显得不平静。第二首有句云“闲思旧事惟求醉，老感流年只自悲”，可见旧事不堪回首，只求于一醉暂时忘却。第三首颈联说：“只言末俗人情恶，未废先生日晏眠”，说明先生之所以“日晏眠”，乃由于“末俗人情”之险恶不堪回。第四首结联说：“移得太行终亦死，平生常笑北山愚”，则是嗟叹自己空有移山之志，而乏回天之力；笑愚公，其实是自慨平生。陆游晚年村居诗作，周必大评为“疏淡”，刘熙载称为“浅中有深，平中有奇”。这类诗的渊源所自，历来论者无不指为“学陶”、“学白”。从他大量的写农村风光的诗来看，特别是从这首《幽居初夏》看，固然有陶渊明的恬静，白居易的明浅，但此外另有陶、白所不曾有的一境；他的心总是热的，诗情总是不平静的。即使所写景物十分幽静，总不免一语当起微澜，在“一路坦易中，忽然触着”。梁清远《雕丘杂录》说：“陆放翁诗，山居景况，一一写尽，可为村史。但时有抑郁不平之气。”这是陆游一生忧国忧民，热爱生活，积极用世，坚韧执着的个性的闪现，也正是这首《幽居初夏》的特色。

幽居初夏创作背景

yōu jū chū xià fān yì jí zhù shì

fān yì
hú guāng shān sè zhī dì shì wǒ de jiā ，huái liǔ shù yīn xià xiǎo jìng yōu yōu 。
hú shuǐ mǎn yì shí bái lù piān piān fēi wǔ ，hú pàn cǎo zhǎng míng wā chù chù 。
xīn chá de zhú sǔn zǎo yǐ chéng shú ，mù bǐ huā què gāng gāng kāi shǐ zhàn fàng 。
dāng nián xiàng shí bú jiàn ，wǔ shí mèng huí chá qián ，shuí rén gòng huà dāng nián ？

zhù shì
⑴hú shān ：hú shuǐ yǔ shān luán 。shèng chù ：měi hǎo de dì fāng 。
⑵yě jìng ：cūn yě xiǎo lù 。
⑶yǒu shí ：yǒu shí hòu ，biǎo shì jiān huò bú dìng ，wèi yǒu rú yuàn zhī shí 。
⑷wú chù ：suǒ yǒu de dì fāng 。míng wā ：zhǐ wā míng ，bǐ yù sú wù xuān nào 。
⑸tuò （tuò）lóng ：zhú sǔn de yì míng 。
⑹mù bǐ ：mù míng ，yòu míng xīn yí huā ，shì chū xià cháng jiàn zhī wù 。qí huā wèi kāi shí ，bāo yǒu máo ，jiān zhǎng rú bǐ ，yīn yǐ míng zhī 。
⑺tàn xī ：tàn qì ；jiē tàn 。lǎo lái ：nián lǎo zhī hòu 。jiāo jiù ：jiù yǒu ；lǎo péng yǒu 。
⑻ōu (ōu)：bēi zǐ 。

yōu jū chū xià jiàn shǎng

　　zhè shī shì lù yóu wǎn nián hòu jū shān yīn shí suǒ zuò 。bā jù shī qián liù xiě jǐng ，hòu èr jié qíng ；quán shī jǐn jǐn wéi rào “yōu jū chū xià ”sì zì zhǎn kāi ，sì zì zhōng yòu zhe zhòng xiě yī gè “yōu ”zì 。jǐng shì yōu jǐng ，qíng yì yōu qíng ，dàn yōu qíng zhōng zì yǒu àn hèn 。

　　shǒu jù “hú shān ”èr zì zǒng mào quán piān ，gōu lè huán jìng ，bǐ lì kāi zhāng ，yī qǐ biàn zài shān guān shuǐ sè zhōng tòu zhe yī gè “yōu ”zì 。cì jù xiě dào jū shì zhōu wéi ，bǐ yì wēi hé 。xiāng jiān xiǎo lù héng xié ，zhōu wéi lǜ yīn huán rào ，yǒu wū yú cǐ ，què bú shī wéi yōu jū ；huái shù chéng yīn ，yòu què hū shì “rào wū shù fú shū ”de chū xià jǐng xiàng 。zhè yī jù àn bǐ diǎn tí 。hàn lián jǐn chéng shǒu lián zhǎn kāi pù xiě 。shuǐ mǎn 、cǎo shēn 、lù xià 、wā míng ，zì shì diǎn xíng de chū xià jǐng sè 。rán shàng jù “guān ”zì ，míng xiě suǒ jiàn ；xià jù què yòng “wā míng ”àn xiě suǒ wén 。míng 、àn 、jiàn 、wén ，cān chà biàn huà ，qiě shàng jù suǒ 、yán ，hú shuǐ chū píng ，rù yǎn yī piàn chéng bì ，shì yě kāi kuò ，shì cóng héng de fāng miàn lái xiě 。bái lù bú shí zì lán tiān huǎn huǎn xià xiáng ，luò dào hú biān mì shí ，rén de shì xiàn suí lù fēi ér cóng shàng zhì xià ，shì yě shēn yuǎn ，shì cóng zòng de fāng miàn lái xiě 。ér bái lù yōu rán ，ān xiáng bú jīng ，yòu chèn chū le huán jìng de qīng yōu ，shǐ zhè fú zòng héng kāi kuò de huà miàn chōng mǎn le níng jìng de qì fēn ，xià yī “guān ”zì ，gèng xiǎn dé shī rén jìng guān zì dé ，xīn jìng xián shì 。jǐng zhī qīng yōu ，wù zhī ān xiáng ，rén zhī xián shì ，sān zhě jiāo róng ，gòu chéng le tián jìng shēn yuǎn de yì jìng 。cóng xià jù kàn ，lǜ cǎo cóng zhōng ，wā míng chù chù ，yī piàn rè nào xuān téng ，biǎo miàn shàng sì yǔ shàng jù qīng yōu jǐng sè xiàng duì lì ，qí shí shì yǐ yǒu shēng chèn wú shēng ，hái shì xuàn rǎn yōu jìng de cè bǐ 。ér qiě ，zhè wā míng shēng zhōng ，tòu chū yī pài shēng jī ，yòu àn àn guò dù dào jǐng lián “tuò lóng ”、“mù bǐ ”，zhe yì biǎo xiàn ，zì rán jiè de péng bó shēng yì ，xì zhēn mì xiàn ，yòu bú lù hén jì 。“tuò lóng ”jiù shì sǔn ，mù bǐ ，yòu míng xīn yí huā ，liǎng zhě dōu shì chū xià cháng jiàn zhī wù 。“tuò lóng ”yǐ jīng guò qù “tóu fān sǔn ”，zé lín zhōng dìng rán liú yǒu xǔ duō hái méi yǒu wán quán zhāng kāi de nèn zhú ；“mù bǐ ”cái kāi fàng “dì yī huā ”，zhī shàng dìng rán liú yǒu bú shǎo dài fàng de huā bāo 。shī rén zhǎn shì gěi dú zhě de shì jìng zhǐ de zhú hé huā ，huàn qǐ dú zhě xiǎng xiàng de què shì shí shí zài shēng zhǎng biàn huà de zhī zhōng de dòng tài de jǐng wù 。

　　cóng zhāng fǎ kàn ，zhè qián liù jù chún rán xiě jǐng ，ér chéng zhuǎn kāi hé ，jǐng rán yǒu xù 。hàn lián “shuǐ mǎn ”“cǎo shēn ”shì shuǐ bīn jǐng sè ，chéng qián xiě “hú ”；jǐng lián “tóu fān sǔn ”、“dì yī huā ”，zé shì shān dì fēng guāng ，chéng qián xiě “shān ”。shǒu jù gài yán “hú shān shèng chù ”，liǎng lián fèn chéng fū yǎn ，zhāng fǎ shí fèn yán jǐn 。dàn hàn lián xiě hú ，shì yuǎn chù kuān chù jǐng sè ；jǐng lián xiě tíng yuàn zhōu wéi ，shì jìn chù jǐn chù de fēng guāng 。liú xī zǎi 《yì gài ·shī gài 》shuō ：“lǜ shī zhōng èr lián bì fèn kuān jǐn yuǎn jìn ”，zhè jiù zài yán jǐn zhōng yòu yǒu biàn huà 。

　　shī de qián liù jù jí xiě yōu jìng de jǐng sè zhī měi ，xiǎn shì shī rén yí rán zì dé zhī lè ，dú shī zhì cǐ ，zhēn lìng rén yǐ wéi cǐ wēng wán quán jì qíng wù wài ，ān yú zhōng lǎo shì xiāng le 。dàn jié lián dǒu rán yī zhuǎn ，zhǎng tàn shēng zhōng ，dà shū yī gè “lǎo ”zì ，dùn xìng “wàn wù dé shí ，wú shēng háng xiū ”zhī tàn ，gǔ jǐng zhōng yàng qǐ wēi lán ，jié chū shī qíng dàng yàng 。yuán lái ，jìn guǎn wàn wù xīn rán ，cǐ wēng què xīn qíng shuāi jiǎn ，lǎo ér yì juàn ，juàn ér yù shuì ，shuì xǐng zé sī chá 。ér yī bēi zài shǒu ，hū rán xiǎng dào wǎn rì jiù jiāo jìng líng luò dài jìn ，wú rén gòng pǐn míng tán xīn ，xiǎng hú shān zhī lè ，yú shì ，yī zhǒng jì mò zhī gǎn ，xí shàng xīn tóu 。sì gù wǎng rán ，wú rén kě sù shuō 。zhì shì kōng lǎo ，bào guó wú chéng ，yán niàn zhì cǐ ，zhī néng chàng chàng 。suǒ yǐ shuō zhè shǒu shī zài yōu qíng zhōng zì yǒu àn hèn 。

　　lù yóu zhè zǔ shī yī gòng sì shǒu qī lǜ ，zhè lǐ xuǎn de shì dì yī shǒu 。sì shǒu shī dōu zhe yì xiě yōu jū chū xià jǐng sè ，chōng mǎn le tián jìng de qì fēn ，dàn xīn qíng dōu xiǎn dé bú píng jìng 。dì èr shǒu yǒu jù yún “xián sī jiù shì wéi qiú zuì ，lǎo gǎn liú nián zhī zì bēi ”，kě jiàn jiù shì bú kān huí shǒu ，zhī qiú yú yī zuì zàn shí wàng què 。dì sān shǒu jǐng lián shuō ：“zhī yán mò sú rén qíng è ，wèi fèi xiān shēng rì yàn mián ”，shuō míng xiān shēng zhī suǒ yǐ “rì yàn mián ”，nǎi yóu yú “mò sú rén qíng ”zhī xiǎn è bú kān huí 。dì sì shǒu jié lián shuō ：“yí dé tài háng zhōng yì sǐ ，píng shēng cháng xiào běi shān yú ”，zé shì jiē tàn zì jǐ kōng yǒu yí shān zhī zhì ，ér fá huí tiān zhī lì ；xiào yú gōng ，qí shí shì zì kǎi píng shēng 。lù yóu wǎn nián cūn jū shī zuò ，zhōu bì dà píng wéi “shū dàn ”，liú xī zǎi chēng wéi “qiǎn zhōng yǒu shēn ，píng zhōng yǒu qí ”。zhè lèi shī de yuān yuán suǒ zì ，lì lái lùn zhě wú bú zhǐ wéi “xué táo ”、“xué bái ”。cóng tā dà liàng de xiě nóng cūn fēng guāng de shī lái kàn ，tè bié shì cóng zhè shǒu 《yōu jū chū xià 》kàn ，gù rán yǒu táo yuān míng de tián jìng ，bái jū yì de míng qiǎn ，dàn cǐ wài lìng yǒu táo 、bái suǒ bú céng yǒu de yī jìng ；tā de xīn zǒng shì rè de ，shī qíng zǒng shì bú píng jìng de 。jí shǐ suǒ xiě jǐng wù shí fèn yōu jìng ，zǒng bú miǎn yī yǔ dāng qǐ wēi lán ，zài “yī lù tǎn yì zhōng ，hū rán chù zhe ”。liáng qīng yuǎn 《diāo qiū zá lù 》shuō ：“lù fàng wēng shī ，shān jū jǐng kuàng ，yī yī xiě jìn ，kě wéi cūn shǐ 。dàn shí yǒu yì yù bú píng zhī qì 。”zhè shì lù yóu yī shēng yōu guó yōu mín ，rè ài shēng huó ，jī jí yòng shì ，jiān rèn zhí zhe de gè xìng de shǎn xiàn ，yě zhèng shì zhè shǒu 《yōu jū chū xià 》de tè sè 。

yōu jū chū xià chuàng zuò bèi jǐng