沁园春·丁巳重阳前翻译及注释

翻译
夜已阑，月满西楼，深院锁着寂寞的梧桐，秋虫低吟一曲惆怅。你凝视摇红的烛影，不觉睡去，白日所思夜入梦来：“丁巳重阳三日，梦亡妇淡妆素服，执手哽咽……临别有云：‘衔恨愿为天上月，年年犹得向郎圆’。”思念在梦中哽咽着，片片碎了，飞落似春尽溪畔散落的桃花，而爱却如大漠孤坟上的青草，至死都坚持着葱茏之色！你叹，“瞬息浮生，薄命如斯，低徊怎忘？”。你忆，“锈榻闲时，并吹红雨；雕栏曲处，同倚斜阳”。你悲，“梦好难留，诗残莫续，赢得更深哭一场”。风轻云淡，月华如水，今夕何夕？纵有红巾翠袖，谁又能拭你腮边之。
梦醒了，伊人软语仿佛仍在耳边徘徊，伊人泪眼仿佛仍在眼前婆娑，然而伊人何在？词人竟沉溺于梦境不能自拔，披衣而起，在茫茫“碧落”中“寻寻觅觅”。又有谁能见证这一夜的辗转，一夜的奔波，一夜的背情呢？或许只有早落在头发上的秋霜吧。真是秋霜？还是“朝如青丝暮成雪”（李白《将进酒》）？谁知道呢。“便人间天上，尘缘未断”，“死者长已矣”（杜甫《石壕吏》），又怎么能再续前缘？只有未亡人的回忆、愁绪还在不断的滋长吧！看着曾经一起流连过的“春花秋叶”，又一次勾起了莫名的伤感。怎么能够承受如此痛苦的煎熬？还是把你忘却吧！抹去了你留在我生活中的印痕。然而邻院幽幽的笛声，又一次把你带回我的身旁。“真无奈”！

注释
①丁巳重阳前三日:指康熙十六年(1677}农历九月初六日，即重阳节前三日。此时亡妻已病逝三个多月。
②并吹红雨：唐虞世南《奉和咏风应魏王教》云:“动枝生乱影，吹花送远香。”宋杨万里《九月四日生辰》有“重九吹花节，千龄梦日时”之句，故本谓风吹花动，而后演变为重阳节之意。胡翼龙《满庭芳》：“吹花题叶事，如梦里，记得依然。”是说重阳佳节曾有游赏吟咏之事。纳兰此句是说曾与爱妻共度过美好时光，有所赏心乐事。又，李贺《将进酒》有“桃花乱落如红雨”之句，故红雨指桃花，谓落花时节曾与爱妻共度。
③灵飙：灵风。这里指梦中爱妻飘乎之身影。
④重寻句：语出白居易《长恨歌》：“上穷碧落下黄泉，两处茫茫皆不见。”此谓梦醒之后，爱妻之音容俱逝，天地茫茫，无处可寻，不胜凄怆。
⑤绸缪：指夫妻之恩爱。
⑥减尽句：《太平御览》卷七○三引晋习凿齿《襄阳记》云：“刘季和曰:‘荀令君(荀彧)至人家，坐处三日香。’"后以“荀衣”“荀香”“荀令衣香”等，或喻人之风流倜傥，或喻惆怅之情，或喻花卉异香。此处是作者自喻，说自己往日的风流神采早已消损殆尽了。宋刘克庄《风入松?福清道中作》:“改尽潘郎鬓发，消残荀令衣香。”
⑦邻笛：晋向秀《思旧赋·序》:“余与稳康、吕安居止接近。其人并有不羁之才，然嵇志远而疏，吕心旷而放。其后各以事见法。……余适将西迈，经其旧庐。于时日薄虞渊，寒冰凄然。邻人有吹笛者，发声寥亮。追思囊昔游宴之好，感音而叹，故作赋云。”后多以此典表示笛声凄婉，或表示怀旧伤逝、心绪惆怅等。如袁去华《兰陵王次周美成韵》：“正难续幽梦，厌闻邻笛。”这里是说一声声幽怨哀感、回肠荡气的笛声，更使人怅惘难耐。

沁园春·丁巳重阳前赏析

qìn yuán chūn ·dīng sì zhòng yáng qián fān yì jí zhù shì

fān yì
yè yǐ lán ，yuè mǎn xī lóu ，shēn yuàn suǒ zhe jì mò de wú tóng ，qiū chóng dī yín yī qǔ chóu chàng 。nǐ níng shì yáo hóng de zhú yǐng ，bú jiào shuì qù ，bái rì suǒ sī yè rù mèng lái ：“dīng sì zhòng yáng sān rì ，mèng wáng fù dàn zhuāng sù fú ，zhí shǒu gěng yān ……lín bié yǒu yún ：‘xián hèn yuàn wéi tiān shàng yuè ，nián nián yóu dé xiàng láng yuán ’。”sī niàn zài mèng zhōng gěng yān zhe ，piàn piàn suì le ，fēi luò sì chūn jìn xī pàn sàn luò de táo huā ，ér ài què rú dà mò gū fén shàng de qīng cǎo ，zhì sǐ dōu jiān chí zhe cōng lóng zhī sè ！nǐ tàn ，“shùn xī fú shēng ，báo mìng rú sī ，dī huái zěn wàng ？”。nǐ yì ，“xiù tà xián shí ，bìng chuī hóng yǔ ；diāo lán qǔ chù ，tóng yǐ xié yáng ”。nǐ bēi ，“mèng hǎo nán liú ，shī cán mò xù ，yíng dé gèng shēn kū yī chǎng ”。fēng qīng yún dàn ，yuè huá rú shuǐ ，jīn xī hé xī ？zòng yǒu hóng jīn cuì xiù ，shuí yòu néng shì nǐ sāi biān zhī 。
mèng xǐng le ，yī rén ruǎn yǔ fǎng fó réng zài ěr biān pái huái ，yī rén lèi yǎn fǎng fó réng zài yǎn qián pó suō ，rán ér yī rén hé zài ？cí rén jìng chén nì yú mèng jìng bú néng zì bá ，pī yī ér qǐ ，zài máng máng “bì luò ”zhōng “xún xún mì mì ”。yòu yǒu shuí néng jiàn zhèng zhè yī yè de niǎn zhuǎn ，yī yè de bēn bō ，yī yè de bèi qíng ne ？huò xǔ zhī yǒu zǎo luò zài tóu fā shàng de qiū shuāng ba 。zhēn shì qiū shuāng ？hái shì “cháo rú qīng sī mù chéng xuě ”（lǐ bái 《jiāng jìn jiǔ 》）？shuí zhī dào ne 。“biàn rén jiān tiān shàng ，chén yuán wèi duàn ”，“sǐ zhě zhǎng yǐ yǐ ”（dù fǔ 《shí háo lì 》），yòu zěn me néng zài xù qián yuán ？zhī yǒu wèi wáng rén de huí yì 、chóu xù hái zài bú duàn de zī zhǎng ba ！kàn zhe céng jīng yī qǐ liú lián guò de “chūn huā qiū yè ”，yòu yī cì gōu qǐ le mò míng de shāng gǎn 。zěn me néng gòu chéng shòu rú cǐ tòng kǔ de jiān áo ？hái shì bǎ nǐ wàng què ba ！mò qù le nǐ liú zài wǒ shēng huó zhōng de yìn hén 。rán ér lín yuàn yōu yōu de dí shēng ，yòu yī cì bǎ nǐ dài huí wǒ de shēn páng 。“zhēn wú nài ”！

zhù shì
①dīng sì zhòng yáng qián sān rì :zhǐ kāng xī shí liù nián (1677}nóng lì jiǔ yuè chū liù rì ，jí zhòng yáng jiē qián sān rì 。cǐ shí wáng qī yǐ bìng shì sān gè duō yuè 。
②bìng chuī hóng yǔ ：táng yú shì nán 《fèng hé yǒng fēng yīng wèi wáng jiāo 》yún :“dòng zhī shēng luàn yǐng ，chuī huā sòng yuǎn xiāng 。”sòng yáng wàn lǐ 《jiǔ yuè sì rì shēng chén 》yǒu “zhòng jiǔ chuī huā jiē ，qiān líng mèng rì shí ”zhī jù ，gù běn wèi fēng chuī huā dòng ，ér hòu yǎn biàn wéi zhòng yáng jiē zhī yì 。hú yì lóng 《mǎn tíng fāng 》：“chuī huā tí yè shì ，rú mèng lǐ ，jì dé yī rán 。”shì shuō zhòng yáng jiā jiē céng yǒu yóu shǎng yín yǒng zhī shì 。nà lán cǐ jù shì shuō céng yǔ ài qī gòng dù guò měi hǎo shí guāng ，yǒu suǒ shǎng xīn lè shì 。yòu ，lǐ hè 《jiāng jìn jiǔ 》yǒu “táo huā luàn luò rú hóng yǔ ”zhī jù ，gù hóng yǔ zhǐ táo huā ，wèi luò huā shí jiē céng yǔ ài qī gòng dù 。
③líng biāo ：líng fēng 。zhè lǐ zhǐ mèng zhōng ài qī piāo hū zhī shēn yǐng 。
④zhòng xún jù ：yǔ chū bái jū yì 《zhǎng hèn gē 》：“shàng qióng bì luò xià huáng quán ，liǎng chù máng máng jiē bú jiàn 。”cǐ wèi mèng xǐng zhī hòu ，ài qī zhī yīn róng jù shì ，tiān dì máng máng ，wú chù kě xún ，bú shèng qī chuàng 。
⑤chóu miù ：zhǐ fū qī zhī ēn ài 。
⑥jiǎn jìn jù ：《tài píng yù lǎn 》juàn qī ○sān yǐn jìn xí záo chǐ 《xiāng yáng jì 》yún ：“liú jì hé yuē :‘xún lìng jun1 (xún yù )zhì rén jiā ，zuò chù sān rì xiāng 。’"hòu yǐ “xún yī ”“xún xiāng ”“xún lìng yī xiāng ”děng ，huò yù rén zhī fēng liú tì tǎng ，huò yù chóu chàng zhī qíng ，huò yù huā huì yì xiāng 。cǐ chù shì zuò zhě zì yù ，shuō zì jǐ wǎng rì de fēng liú shén cǎi zǎo yǐ xiāo sǔn dài jìn le 。sòng liú kè zhuāng 《fēng rù sōng ?fú qīng dào zhōng zuò 》:“gǎi jìn pān láng bìn fā ，xiāo cán xún lìng yī xiāng 。”
⑦lín dí ：jìn xiàng xiù 《sī jiù fù ·xù 》:“yú yǔ wěn kāng 、lǚ ān jū zhǐ jiē jìn 。qí rén bìng yǒu bú jī zhī cái ，rán jī zhì yuǎn ér shū ，lǚ xīn kuàng ér fàng 。qí hòu gè yǐ shì jiàn fǎ 。……yú shì jiāng xī mài ，jīng qí jiù lú 。yú shí rì báo yú yuān ，hán bīng qī rán 。lín rén yǒu chuī dí zhě ，fā shēng liáo liàng 。zhuī sī náng xī yóu yàn zhī hǎo ，gǎn yīn ér tàn ，gù zuò fù yún 。”hòu duō yǐ cǐ diǎn biǎo shì dí shēng qī wǎn ，huò biǎo shì huái jiù shāng shì 、xīn xù chóu chàng děng 。rú yuán qù huá 《lán líng wáng cì zhōu měi chéng yùn 》：“zhèng nán xù yōu mèng ，yàn wén lín dí 。”zhè lǐ shì shuō yī shēng shēng yōu yuàn āi gǎn 、huí cháng dàng qì de dí shēng ，gèng shǐ rén chàng wǎng nán nài 。

qìn yuán chūn ·dīng sì zhòng yáng qián shǎng xī