踏莎行·自沔东来丁未元日至金陵江上感梦而作翻译及注释

翻译
她体态轻盈、语声娇软的形象，我分明又从好梦中见到了。我仿佛听到她在对我说：长夜多寂寞呀，你这薄情郎怎么会知道呢？春天才刚开头，却早已被我的相思情怀染遍了。
自从分别以后，她捎来书信中所说的种种，还有临别时为我刺绣、缝纫的针线活，都令我思念不已。她来到我的梦中，就像是传奇故事中的倩娘，魂魄离了躯体，暗地里跟随着情郎远行。我西望淮南，在一片洁白明亮的月光下，千山是那么的清冷。想必她的魂魄，也像西斜的月亮，在冥冥之中独自归去。也没有个人照管。

注释
⑴踏莎行：词牌名。又名《柳长春》《喜朝天》等。双调五十八字，仄韵。又有《转调踏莎行》，双调六十四字或六十六字，仄韵。
⑵沔（miǎn）东：唐、宋州名，今湖北汉阳（属武汉市），姜夔早岁流寓此地。丁未元日：孝宗淳熙十四年（1187年）元旦。
⑶燕燕、莺莺：借指伊人。苏轼《张子野八十五岁闻买妾述古令作诗》：“诗人老去莺莺在，公子归来燕燕忙。”
⑷华胥（xū）：梦境。
⑸郎行：情郎那边。
⑹淮南：指合肥。
⑺冥冥（míng）：自然界的幽暗深远。

踏莎行·自沔东来丁未元日至金陵江上感梦而作赏析

　　这首词一开始即借“莺莺燕燕”字面称意中人，从称呼中流露出一种卿卿我我的缠绵情意。这里还有第二重含义，即比喻其人体态“轻盈”如燕，声音“娇软”如莺。可谓善于化用。这“燕燕轻盈，莺莺娇软”乃是词人梦中所见的情境。《列子》载黄帝曾梦游华青氏之国，故词写好梦云“分明又向华胥见”。夜有所梦，乃是日有所思的缘故。以下又通过梦中情人的自述，体贴对方的相思之情。她含情脉脉道：在这迢迢春夜中，“薄情”人（此为呢称）啊，你又怎能尽知我相思的深重呢？言下大有“换我心，为你心，始知相忆深”的意味。

　　过片写别后睹物思人，旧情难忘。“别后书辞”，是指情人寄来的书信，捡阅犹新；“别时针线”，是指情人为自己所做衣眼，尚著在体。二句虽仅写出物件，而不直接言情，然皆情至之语。紧接着承上片梦见事，进一层写伊人之情。“离魂暗逐郎行远”，“郎行”即“郎边”，当时熟语，说她甚至连魂魄也脱离躯体，追逐词人来到远方。末二句写作者梦醒后深情想象情人魂魄归去的情景：在一片明月光下，淮南千山是如此清冷，她就这样独自归去无人照管。一种借玉怜香之情，一种深切的负疚之感，洋溢于字里行间，感人至深。

　　这首词紧扣感梦之主题，以梦见情人开端，又以情人梦魂归去收尾，意境极浑成。词的后半部分，尤见幽绝奇绝。在构思上借鉴了唐传奇《离魂记》，记中倩娘居然能以出窍之灵魂追逐所爱者远游，着想奇妙。在意境与措语上，则又融合了杜诗《梦李白》“魂来枫林青，魂返关塞黑”、《咏怀古迹》“画图省识春风面，环佩空归月夜魂”句意。妙在自然浑融，不著痕迹。

踏莎行·自沔东来丁未元日至金陵江上感梦而作创作背景

tà shā háng ·zì miǎn dōng lái dīng wèi yuán rì zhì jīn líng jiāng shàng gǎn mèng ér zuò fān yì jí zhù shì

fān yì
tā tǐ tài qīng yíng 、yǔ shēng jiāo ruǎn de xíng xiàng ，wǒ fèn míng yòu cóng hǎo mèng zhōng jiàn dào le 。wǒ fǎng fó tīng dào tā zài duì wǒ shuō ：zhǎng yè duō jì mò ya ，nǐ zhè báo qíng láng zěn me huì zhī dào ne ？chūn tiān cái gāng kāi tóu ，què zǎo yǐ bèi wǒ de xiàng sī qíng huái rǎn biàn le 。
zì cóng fèn bié yǐ hòu ，tā shāo lái shū xìn zhōng suǒ shuō de zhǒng zhǒng ，hái yǒu lín bié shí wéi wǒ cì xiù 、féng rèn de zhēn xiàn huó ，dōu lìng wǒ sī niàn bú yǐ 。tā lái dào wǒ de mèng zhōng ，jiù xiàng shì chuán qí gù shì zhōng de qiàn niáng ，hún pò lí le qū tǐ ，àn dì lǐ gēn suí zhe qíng láng yuǎn háng 。wǒ xī wàng huái nán ，zài yī piàn jié bái míng liàng de yuè guāng xià ，qiān shān shì nà me de qīng lěng 。xiǎng bì tā de hún pò ，yě xiàng xī xié de yuè liàng ，zài míng míng zhī zhōng dú zì guī qù 。yě méi yǒu gè rén zhào guǎn 。

zhù shì
⑴tà shā háng ：cí pái míng 。yòu míng 《liǔ zhǎng chūn 》《xǐ cháo tiān 》děng 。shuāng diào wǔ shí bā zì ，zè yùn 。yòu yǒu 《zhuǎn diào tà shā háng 》，shuāng diào liù shí sì zì huò liù shí liù zì ，zè yùn 。
⑵miǎn （miǎn）dōng ：táng 、sòng zhōu míng ，jīn hú běi hàn yáng （shǔ wǔ hàn shì ），jiāng kuí zǎo suì liú yù cǐ dì 。dīng wèi yuán rì ：xiào zōng chún xī shí sì nián （1187nián ）yuán dàn 。
⑶yàn yàn 、yīng yīng ：jiè zhǐ yī rén 。sū shì 《zhāng zǐ yě bā shí wǔ suì wén mǎi qiè shù gǔ lìng zuò shī 》：“shī rén lǎo qù yīng yīng zài ，gōng zǐ guī lái yàn yàn máng 。”
⑷huá xū （xū）：mèng jìng 。
⑸láng háng ：qíng láng nà biān 。
⑹huái nán ：zhǐ hé féi 。
⑺míng míng （míng）：zì rán jiè de yōu àn shēn yuǎn 。

tà shā háng ·zì miǎn dōng lái dīng wèi yuán rì zhì jīn líng jiāng shàng gǎn mèng ér zuò shǎng xī

　　zhè shǒu cí yī kāi shǐ jí jiè “yīng yīng yàn yàn ”zì miàn chēng yì zhōng rén ，cóng chēng hū zhōng liú lù chū yī zhǒng qīng qīng wǒ wǒ de chán mián qíng yì 。zhè lǐ hái yǒu dì èr zhòng hán yì ，jí bǐ yù qí rén tǐ tài “qīng yíng ”rú yàn ，shēng yīn “jiāo ruǎn ”rú yīng 。kě wèi shàn yú huà yòng 。zhè “yàn yàn qīng yíng ，yīng yīng jiāo ruǎn ”nǎi shì cí rén mèng zhōng suǒ jiàn de qíng jìng 。《liè zǐ 》zǎi huáng dì céng mèng yóu huá qīng shì zhī guó ，gù cí xiě hǎo mèng yún “fèn míng yòu xiàng huá xū jiàn ”。yè yǒu suǒ mèng ，nǎi shì rì yǒu suǒ sī de yuán gù 。yǐ xià yòu tōng guò mèng zhōng qíng rén de zì shù ，tǐ tiē duì fāng de xiàng sī zhī qíng 。tā hán qíng mò mò dào ：zài zhè tiáo tiáo chūn yè zhōng ，“báo qíng ”rén （cǐ wéi ne chēng ）ā ，nǐ yòu zěn néng jìn zhī wǒ xiàng sī de shēn zhòng ne ？yán xià dà yǒu “huàn wǒ xīn ，wéi nǐ xīn ，shǐ zhī xiàng yì shēn ”de yì wèi 。

　　guò piàn xiě bié hòu dǔ wù sī rén ，jiù qíng nán wàng 。“bié hòu shū cí ”，shì zhǐ qíng rén jì lái de shū xìn ，jiǎn yuè yóu xīn ；“bié shí zhēn xiàn ”，shì zhǐ qíng rén wéi zì jǐ suǒ zuò yī yǎn ，shàng zhe zài tǐ 。èr jù suī jǐn xiě chū wù jiàn ，ér bú zhí jiē yán qíng ，rán jiē qíng zhì zhī yǔ 。jǐn jiē zhe chéng shàng piàn mèng jiàn shì ，jìn yī céng xiě yī rén zhī qíng 。“lí hún àn zhú láng háng yuǎn ”，“láng háng ”jí “láng biān ”，dāng shí shú yǔ ，shuō tā shèn zhì lián hún pò yě tuō lí qū tǐ ，zhuī zhú cí rén lái dào yuǎn fāng 。mò èr jù xiě zuò zhě mèng xǐng hòu shēn qíng xiǎng xiàng qíng rén hún pò guī qù de qíng jǐng ：zài yī piàn míng yuè guāng xià ，huái nán qiān shān shì rú cǐ qīng lěng ，tā jiù zhè yàng dú zì guī qù wú rén zhào guǎn 。yī zhǒng jiè yù lián xiāng zhī qíng ，yī zhǒng shēn qiē de fù jiù zhī gǎn ，yáng yì yú zì lǐ háng jiān ，gǎn rén zhì shēn 。

　　zhè shǒu cí jǐn kòu gǎn mèng zhī zhǔ tí ，yǐ mèng jiàn qíng rén kāi duān ，yòu yǐ qíng rén mèng hún guī qù shōu wěi ，yì jìng jí hún chéng 。cí de hòu bàn bù fèn ，yóu jiàn yōu jué qí jué 。zài gòu sī shàng jiè jiàn le táng chuán qí 《lí hún jì 》，jì zhōng qiàn niáng jū rán néng yǐ chū qiào zhī líng hún zhuī zhú suǒ ài zhě yuǎn yóu ，zhe xiǎng qí miào 。zài yì jìng yǔ cuò yǔ shàng ，zé yòu róng hé le dù shī 《mèng lǐ bái 》“hún lái fēng lín qīng ，hún fǎn guān sāi hēi ”、《yǒng huái gǔ jì 》“huà tú shěng shí chūn fēng miàn ，huán pèi kōng guī yuè yè hún ”jù yì 。miào zài zì rán hún róng ，bú zhe hén jì 。

tà shā háng ·zì miǎn dōng lái dīng wèi yuán rì zhì jīn líng jiāng shàng gǎn mèng ér zuò chuàng zuò bèi jǐng