谢池春·壮岁从戎翻译

谢池春·壮岁从戎赏析

　　公元1172年（南宋乾道八年），陆游四十八岁，那年二月，由夔州（治今四川奉节）通判转任四川宣抚使王炎幕下的干办公事兼检法官。同年十月，因王炎被召还，幕府遭解散，游于十一月赴成都上新任。宣抚司治所在南郑（今陕西汉中），是当时西北前线的军事要地。

　　陆游在这里任职，有机会到前线参加一些军事活动，符合他的想效力于恢复旧山河事业的心愿。所以短短不到一年的南郑生活，成为他一生最适意、最爱回忆的经历。

　　这首词是陆游老年居家，回忆南郑幕府生活而作。陆游在南郑，虽然主管的是文书、参议一类工作，但他也曾戎装骑马，随军外出宿营，并曾亲自在野外雪地上射虎，所以他认为过的是从军生活。那时候，他意气风发，抱着“莫作世间儿女态，明年万里驻安西”（《和高子长参议道中二绝》）的一举收复西北失地的雄心。词的上片开头几句：“壮岁从戎，曾是气吞残虏。阵云高、狼烟夜举。朱颜青鬓，拥雕戈西戍”，都可以从他的诗中得到印证：如《书事》的“云埋废苑呼鹰处，雪暗荒郊射虎天”，《蒸暑思梁州述怀》的“柳阴夜卧千驷马，沙上露宿连营兵。胡笳吹堕漾水月，烽燧传到山南城”，《秋怀》的“朝看十万阅武罢，暮驰三百巡边行。马蹄度陇雹声急，士甲照日波光明”，等等。上面几句词写得极为豪壮，使人颇感振奋。但全词感慨，也仅止于此。接下去一句：“笑儒冠自来多误”，突然转为对这种生活消失的感慨。

　　其一反前文的情况，有如辛弃疾《破阵子》词结尾的“可怜白发生”一句。杜甫《奉赠韦左丞丈二十二韵》的“纨绔不饿死，儒冠多误身”，为该句词语的出处；作者《观大散关图有感》的“上马击狂胡，下马草军书。二十抱此志，五十犹癯儒。……丈夫毕此愿，死与蝼蚁殊。志大浩无期，醉胆空满躯”，则可为该句内容的注脚。这犹如一个晴空霹雳，作者的豪气与热情顿时灰飞烟灭。

　　承上片的歇拍，下片写老年家居江南水乡的生活和感慨。“功名梦断，却泛扁舟吴楚。”愿望落空，作者被迫隐居家乡，泛舟镜湖等地，以自我解闷消遣。与他的《鹊桥仙》词写的“华灯纵博，雕鞍驰射，谁记当年豪举？酒徒一半取封候，独去作江边渔父”，《渔父》词写的：“石帆山下雨空蒙三扇香新翠箬逢。苹叶绿，蓼花红，回首功名一梦中”，意境相同，只是说得更为简淡而已，其失落感跃然纸上。“漫悲歌、伤怀吊古”，以自我宽解作转笔。“烟波无际，望秦关何处？叹流年又成虚度。”无奈“抽刀断水水更流”，自我宽解反而更愁，只好……，又回到感慨作结。为什么无际的江南烟波的美景，还不能消除对秦关的向往？老年的隐居，还要怕什么流年虚度？这就是因为爱国感情强烈、壮志不甘断送的缘故。这种矛盾，是作者心灵上终生无法弥补的创痛。他对秦关、汉苑的关注，缘于何？正如他的《洞庭春色》词写的：“洛水秦关千古后，尚棘暗铜驼空怆神。”《闻雁》诗写的：“秦关汉苑无消息，又在江南送雁归。”一句话，就因为这些河山长久无法收复。

　　这首词上片念旧，以慷慨之情起；下片写现实，以沉痛之情结。思想上贯穿的是报效国家的红线，笔调上则尽力化慷慨与沉痛为闲淡，在作者的词作中，是情调比较宁静、含蓄的一首。

xiè chí chūn ·zhuàng suì cóng róng fān yì

xiè chí chūn ·zhuàng suì cóng róng shǎng xī

　　gōng yuán 1172nián （nán sòng qián dào bā nián ），lù yóu sì shí bā suì ，nà nián èr yuè ，yóu kuí zhōu （zhì jīn sì chuān fèng jiē ）tōng pàn zhuǎn rèn sì chuān xuān fǔ shǐ wáng yán mù xià de gàn bàn gōng shì jiān jiǎn fǎ guān 。tóng nián shí yuè ，yīn wáng yán bèi zhào hái ，mù fǔ zāo jiě sàn ，yóu yú shí yī yuè fù chéng dōu shàng xīn rèn 。xuān fǔ sī zhì suǒ zài nán zhèng （jīn shǎn xī hàn zhōng ），shì dāng shí xī běi qián xiàn de jun1 shì yào dì 。

　　lù yóu zài zhè lǐ rèn zhí ，yǒu jī huì dào qián xiàn cān jiā yī xiē jun1 shì huó dòng ，fú hé tā de xiǎng xiào lì yú huī fù jiù shān hé shì yè de xīn yuàn 。suǒ yǐ duǎn duǎn bú dào yī nián de nán zhèng shēng huó ，chéng wéi tā yī shēng zuì shì yì 、zuì ài huí yì de jīng lì 。

　　zhè shǒu cí shì lù yóu lǎo nián jū jiā ，huí yì nán zhèng mù fǔ shēng huó ér zuò 。lù yóu zài nán zhèng ，suī rán zhǔ guǎn de shì wén shū 、cān yì yī lèi gōng zuò ，dàn tā yě céng róng zhuāng qí mǎ ，suí jun1 wài chū xiǔ yíng ，bìng céng qīn zì zài yě wài xuě dì shàng shè hǔ ，suǒ yǐ tā rèn wéi guò de shì cóng jun1 shēng huó 。nà shí hòu ，tā yì qì fēng fā ，bào zhe “mò zuò shì jiān ér nǚ tài ，míng nián wàn lǐ zhù ān xī ”（《hé gāo zǐ zhǎng cān yì dào zhōng èr jué 》）de yī jǔ shōu fù xī běi shī dì de xióng xīn 。cí de shàng piàn kāi tóu jǐ jù ：“zhuàng suì cóng róng ，céng shì qì tūn cán lǔ 。zhèn yún gāo 、láng yān yè jǔ 。zhū yán qīng bìn ，yōng diāo gē xī shù ”，dōu kě yǐ cóng tā de shī zhōng dé dào yìn zhèng ：rú 《shū shì 》de “yún mái fèi yuàn hū yīng chù ，xuě àn huāng jiāo shè hǔ tiān ”，《zhēng shǔ sī liáng zhōu shù huái 》de “liǔ yīn yè wò qiān sì mǎ ，shā shàng lù xiǔ lián yíng bīng 。hú jiā chuī duò yàng shuǐ yuè ，fēng suì chuán dào shān nán chéng ”，《qiū huái 》de “cháo kàn shí wàn yuè wǔ bà ，mù chí sān bǎi xún biān háng 。mǎ tí dù lǒng báo shēng jí ，shì jiǎ zhào rì bō guāng míng ”，děng děng 。shàng miàn jǐ jù cí xiě dé jí wéi háo zhuàng ，shǐ rén pō gǎn zhèn fèn 。dàn quán cí gǎn kǎi ，yě jǐn zhǐ yú cǐ 。jiē xià qù yī jù ：“xiào rú guàn zì lái duō wù ”，tū rán zhuǎn wéi duì zhè zhǒng shēng huó xiāo shī de gǎn kǎi 。

　　qí yī fǎn qián wén de qíng kuàng ，yǒu rú xīn qì jí 《pò zhèn zǐ 》cí jié wěi de “kě lián bái fā shēng ”yī jù 。dù fǔ 《fèng zèng wéi zuǒ chéng zhàng èr shí èr yùn 》de “wán kù bú è sǐ ，rú guàn duō wù shēn ”，wéi gāi jù cí yǔ de chū chù ；zuò zhě 《guān dà sàn guān tú yǒu gǎn 》de “shàng mǎ jī kuáng hú ，xià mǎ cǎo jun1 shū 。èr shí bào cǐ zhì ，wǔ shí yóu qú rú 。……zhàng fū bì cǐ yuàn ，sǐ yǔ lóu yǐ shū 。zhì dà hào wú qī ，zuì dǎn kōng mǎn qū ”，zé kě wéi gāi jù nèi róng de zhù jiǎo 。zhè yóu rú yī gè qíng kōng pī lì ，zuò zhě de háo qì yǔ rè qíng dùn shí huī fēi yān miè 。

　　chéng shàng piàn de xiē pāi ，xià piàn xiě lǎo nián jiā jū jiāng nán shuǐ xiāng de shēng huó hé gǎn kǎi 。“gōng míng mèng duàn ，què fàn biǎn zhōu wú chǔ 。”yuàn wàng luò kōng ，zuò zhě bèi pò yǐn jū jiā xiāng ，fàn zhōu jìng hú děng dì ，yǐ zì wǒ jiě mèn xiāo qiǎn 。yǔ tā de 《què qiáo xiān 》cí xiě de “huá dēng zòng bó ，diāo ān chí shè ，shuí jì dāng nián háo jǔ ？jiǔ tú yī bàn qǔ fēng hòu ，dú qù zuò jiāng biān yú fù ”，《yú fù 》cí xiě de ：“shí fān shān xià yǔ kōng méng sān shàn xiāng xīn cuì ruò féng 。píng yè lǜ ，liǎo huā hóng ，huí shǒu gōng míng yī mèng zhōng ”，yì jìng xiàng tóng ，zhī shì shuō dé gèng wéi jiǎn dàn ér yǐ ，qí shī luò gǎn yuè rán zhǐ shàng 。“màn bēi gē 、shāng huái diào gǔ ”，yǐ zì wǒ kuān jiě zuò zhuǎn bǐ 。“yān bō wú jì ，wàng qín guān hé chù ？tàn liú nián yòu chéng xū dù 。”wú nài “chōu dāo duàn shuǐ shuǐ gèng liú ”，zì wǒ kuān jiě fǎn ér gèng chóu ，zhī hǎo ……，yòu huí dào gǎn kǎi zuò jié 。wéi shí me wú jì de jiāng nán yān bō de měi jǐng ，hái bú néng xiāo chú duì qín guān de xiàng wǎng ？lǎo nián de yǐn jū ，hái yào pà shí me liú nián xū dù ？zhè jiù shì yīn wéi ài guó gǎn qíng qiáng liè 、zhuàng zhì bú gān duàn sòng de yuán gù 。zhè zhǒng máo dùn ，shì zuò zhě xīn líng shàng zhōng shēng wú fǎ mí bǔ de chuàng tòng 。tā duì qín guān 、hàn yuàn de guān zhù ，yuán yú hé ？zhèng rú tā de 《dòng tíng chūn sè 》cí xiě de ：“luò shuǐ qín guān qiān gǔ hòu ，shàng jí àn tóng tuó kōng chuàng shén 。”《wén yàn 》shī xiě de ：“qín guān hàn yuàn wú xiāo xī ，yòu zài jiāng nán sòng yàn guī 。”yī jù huà ，jiù yīn wéi zhè xiē hé shān zhǎng jiǔ wú fǎ shōu fù 。

　　zhè shǒu cí shàng piàn niàn jiù ，yǐ kāng kǎi zhī qíng qǐ ；xià piàn xiě xiàn shí ，yǐ chén tòng zhī qíng jié 。sī xiǎng shàng guàn chuān de shì bào xiào guó jiā de hóng xiàn ，bǐ diào shàng zé jìn lì huà kāng kǎi yǔ chén tòng wéi xián dàn ，zài zuò zhě de cí zuò zhōng ，shì qíng diào bǐ jiào níng jìng 、hán xù de yī shǒu 。