朝代:唐代
作者:常建
原文:
常建(708-765),唐代诗人,字号不详,有说是邢台人或说长安(今陕西西安)人,开元十五年与王昌龄同榜进士,长仕宦不得意,来往山水名胜,过着一个很长时期的漫游生活。后移家隐居鄂渚。大历中,曾任盱眙尉。
翻译
清溪之水深不可测,隐居之处只有孤云。
松林中间明月微露,洒下清辉似为郎君。
茅亭花影睡意正浓,芍药园圃滋生苔纹。
我也想要谢绝世俗,来与西山鸾鹤合群。
注释
⑴测:一作“极”。
⑵隐处:隐居的地方。唯:只有。
⑶犹:还,仍然。
⑷宿:比喻夜静花影如眠。
⑸药院:种芍药的庭院。滋:生长着。
⑹余:我。谢时:辞去世俗之累。
⑺鸾鹤:古常指仙人的禽鸟。群:与……为伍。
常建这首《宿王昌龄隐居》诗载于《全唐诗》卷一百四十四。下面是原北京大学教授倪其心先生对此诗的赏析。
这是一首山水隐逸诗,在盛唐已传为名篇。到清代,更受“神韵派”的推崇,同《题破山寺后禅院》并为常建代表作品。
此诗题曰“宿王昌龄隐居”,一是指王昌龄出仕前隐居之处,二是说当时王昌龄不在此地。王昌龄及第时大约已有三十七岁。此前,他曾隐居石门山。山在今安徽含山县境内,即此诗所说“清溪”所在。常建任职的盱眙,即今江苏盱眙,与石门山分处淮河南北。常建辞官西返武昌樊山,大概渡淮绕道不远,就近到石门山一游,并在王昌龄隐居处住了一夜。
首联写王昌龄隐居所在。“深不测”一作“深不极”,并非指水的深度,而是说清溪水流入石门山深处,见不到头。王昌龄隐居处便在清溪水流入的石门山上,望去只看见一片白云。齐梁隐士、“山中宰相”陶弘景对齐高帝说:“山中何所有?岭上多白云。只可自怡悦,不堪持赠君。”因而山中白云便沿为隐者居处的标志,清高风度的象征。但陶弘景是著名阔隐士,白云多;王昌龄却贫穷,云也孤,而更见出清高。清人徐增说:“惟见孤云,是昌龄不在,并觉其孤也。”这样理解,也具情趣。
中间两联即写夜宿王昌龄隐居处所见所感。王昌龄住处清贫幽雅,一座孤零零的茅屋,即所谓“茅亭”。屋前有松树,屋边种花,院里莳药,见出他的为人和情趣,独居而情不孤,遁世而爱生活。常建夜宿此地,举头望见松树梢头,明月升起,清光照来,格外有情,而无心可猜。想来明月不知今夜主人不在,换了客人,依然多情来伴,故云“犹为君”,“君”指王昌龄。这既暗示王昌龄不在,更表现隐逸生活的清高情趣。夜宿茅屋是孤独的,而抬眼看见窗外屋边有花影映来,也别具情意。到院里散步,看见王昌龄莳养的药草长得很好。因为久无人来,路面长出青苔,所以茂盛的药草却滋养了青苔。这再一次暗示主人不在已久,更在描写隐逸情趣的同时,流露出一种惋惜和期待的情味,表现得含蓄微妙。
末联便写自己的归志。“鸾鹤群”用江淹《登庐山香炉峰》“此山具鸾鹤,往来尽仙灵”语,表示将与鸾鹤仙灵为侣,隐逸终生。这里用了一个“亦”字,很妙。实际上这时王昌龄已登仕路,不再隐居。这“亦”字是虚晃,故意也是善意地说要学王昌龄隐逸,步王昌龄同道,借以婉转地点出讽劝王昌龄坚持初衷而归隐的意思。其实,这也就是本诗的主题思想。题曰“宿王昌龄隐居”,旨在招王昌龄归隐。
这首诗的艺术特点确同《题破山寺后禅院》,“其旨远,其兴僻,佳句辄来,唯论意表”。诗人善于在平易地写景中蕴含着深长的比兴寄喻,形象明朗,诗旨含蓄,而意向显豁,发人联想。就此诗而论,诗人巧妙地抓住王昌龄从前隐居的旧地,深情地赞叹隐者王昌龄的清高品格和隐逸生活的高尚情趣,诚挚地表示讽劝和期望仕者王昌龄归来的意向。因而在构思和表现上,“唯论意表”的特点更为突出,终篇都赞此劝彼,意在言外,而一片深情又都借景物表达,使王昌龄隐居处的无情景物都充满对王昌龄的深情,愿王昌龄归来。但手法又只是平实描叙,不拟人化。所以,其动人在写情,其悦人在传神,艺术风格确实近王维、孟浩然一派。
sù wáng chāng líng yǐn jū
宿王昌龄隐居
qīng xī shēn bù cè, yǐn chǔ wéi gū yún.
清溪深不测,隐处唯孤云。
sōng jì lù wēi yuè, qīng guāng yóu wèi jūn.
松际露微月,清光犹为君。
máo tíng sù huā yǐng, yào yuàn zī tái wén.
茅亭宿花影,药院滋苔纹。
yú yì xiè shí qù, xī shān luán hè qún.
余亦谢时去,西山鸾鹤群。
cháng jiàn (708-765),táng dài shī rén ,zì hào bú xiáng ,yǒu shuō shì xíng tái rén huò shuō zhǎng ān (jīn shǎn xī xī ān )rén ,kāi yuán shí wǔ nián yǔ wáng chāng líng tóng bǎng jìn shì ,zhǎng shì huàn bú dé yì ,lái wǎng shān shuǐ míng shèng ,guò zhe yī gè hěn zhǎng shí qī de màn yóu shēng huó 。hòu yí jiā yǐn jū è zhǔ 。dà lì zhōng ,céng rèn xū yí wèi 。
fān yì
qīng xī zhī shuǐ shēn bú kě cè ,yǐn jū zhī chù zhī yǒu gū yún 。
sōng lín zhōng jiān míng yuè wēi lù ,sǎ xià qīng huī sì wéi láng jun1 。
máo tíng huā yǐng shuì yì zhèng nóng ,sháo yào yuán pǔ zī shēng tái wén 。
wǒ yě xiǎng yào xiè jué shì sú ,lái yǔ xī shān luán hè hé qún 。
zhù shì
⑴cè :yī zuò “jí ”。
⑵yǐn chù :yǐn jū de dì fāng 。wéi :zhī yǒu 。
⑶yóu :hái ,réng rán 。
⑷xiǔ :bǐ yù yè jìng huā yǐng rú mián 。
⑸yào yuàn :zhǒng sháo yào de tíng yuàn 。zī :shēng zhǎng zhe 。
⑹yú :wǒ 。xiè shí :cí qù shì sú zhī lèi 。
⑺luán hè :gǔ cháng zhǐ xiān rén de qín niǎo 。qún :yǔ ……wéi wǔ 。
cháng jiàn zhè shǒu 《xiǔ wáng chāng líng yǐn jū 》shī zǎi yú 《quán táng shī 》juàn yī bǎi sì shí sì 。xià miàn shì yuán běi jīng dà xué jiāo shòu ní qí xīn xiān shēng duì cǐ shī de shǎng xī 。
zhè shì yī shǒu shān shuǐ yǐn yì shī ,zài shèng táng yǐ chuán wéi míng piān 。dào qīng dài ,gèng shòu “shén yùn pài ”de tuī chóng ,tóng 《tí pò shān sì hòu chán yuàn 》bìng wéi cháng jiàn dài biǎo zuò pǐn 。
cǐ shī tí yuē “xiǔ wáng chāng líng yǐn jū ”,yī shì zhǐ wáng chāng líng chū shì qián yǐn jū zhī chù ,èr shì shuō dāng shí wáng chāng líng bú zài cǐ dì 。wáng chāng líng jí dì shí dà yuē yǐ yǒu sān shí qī suì 。cǐ qián ,tā céng yǐn jū shí mén shān 。shān zài jīn ān huī hán shān xiàn jìng nèi ,jí cǐ shī suǒ shuō “qīng xī ”suǒ zài 。cháng jiàn rèn zhí de xū yí ,jí jīn jiāng sū xū yí ,yǔ shí mén shān fèn chù huái hé nán běi 。cháng jiàn cí guān xī fǎn wǔ chāng fán shān ,dà gài dù huái rào dào bú yuǎn ,jiù jìn dào shí mén shān yī yóu ,bìng zài wáng chāng líng yǐn jū chù zhù le yī yè 。
shǒu lián xiě wáng chāng líng yǐn jū suǒ zài 。“shēn bú cè ”yī zuò “shēn bú jí ”,bìng fēi zhǐ shuǐ de shēn dù ,ér shì shuō qīng xī shuǐ liú rù shí mén shān shēn chù ,jiàn bú dào tóu 。wáng chāng líng yǐn jū chù biàn zài qīng xī shuǐ liú rù de shí mén shān shàng ,wàng qù zhī kàn jiàn yī piàn bái yún 。qí liáng yǐn shì 、“shān zhōng zǎi xiàng ”táo hóng jǐng duì qí gāo dì shuō :“shān zhōng hé suǒ yǒu ?lǐng shàng duō bái yún 。zhī kě zì yí yuè ,bú kān chí zèng jun1 。”yīn ér shān zhōng bái yún biàn yán wéi yǐn zhě jū chù de biāo zhì ,qīng gāo fēng dù de xiàng zhēng 。dàn táo hóng jǐng shì zhe míng kuò yǐn shì ,bái yún duō ;wáng chāng líng què pín qióng ,yún yě gū ,ér gèng jiàn chū qīng gāo 。qīng rén xú zēng shuō :“wéi jiàn gū yún ,shì chāng líng bú zài ,bìng jiào qí gū yě 。”zhè yàng lǐ jiě ,yě jù qíng qù 。
zhōng jiān liǎng lián jí xiě yè xiǔ wáng chāng líng yǐn jū chù suǒ jiàn suǒ gǎn 。wáng chāng líng zhù chù qīng pín yōu yǎ ,yī zuò gū líng líng de máo wū ,jí suǒ wèi “máo tíng ”。wū qián yǒu sōng shù ,wū biān zhǒng huā ,yuàn lǐ shì yào ,jiàn chū tā de wéi rén hé qíng qù ,dú jū ér qíng bú gū ,dùn shì ér ài shēng huó 。cháng jiàn yè xiǔ cǐ dì ,jǔ tóu wàng jiàn sōng shù shāo tóu ,míng yuè shēng qǐ ,qīng guāng zhào lái ,gé wài yǒu qíng ,ér wú xīn kě cāi 。xiǎng lái míng yuè bú zhī jīn yè zhǔ rén bú zài ,huàn le kè rén ,yī rán duō qíng lái bàn ,gù yún “yóu wéi jun1 ”,“jun1 ”zhǐ wáng chāng líng 。zhè jì àn shì wáng chāng líng bú zài ,gèng biǎo xiàn yǐn yì shēng huó de qīng gāo qíng qù 。yè xiǔ máo wū shì gū dú de ,ér tái yǎn kàn jiàn chuāng wài wū biān yǒu huā yǐng yìng lái ,yě bié jù qíng yì 。dào yuàn lǐ sàn bù ,kàn jiàn wáng chāng líng shì yǎng de yào cǎo zhǎng dé hěn hǎo 。yīn wéi jiǔ wú rén lái ,lù miàn zhǎng chū qīng tái ,suǒ yǐ mào shèng de yào cǎo què zī yǎng le qīng tái 。zhè zài yī cì àn shì zhǔ rén bú zài yǐ jiǔ ,gèng zài miáo xiě yǐn yì qíng qù de tóng shí ,liú lù chū yī zhǒng wǎn xī hé qī dài de qíng wèi ,biǎo xiàn dé hán xù wēi miào 。
mò lián biàn xiě zì jǐ de guī zhì 。“luán hè qún ”yòng jiāng yān 《dēng lú shān xiāng lú fēng 》“cǐ shān jù luán hè ,wǎng lái jìn xiān líng ”yǔ ,biǎo shì jiāng yǔ luán hè xiān líng wéi lǚ ,yǐn yì zhōng shēng 。zhè lǐ yòng le yī gè “yì ”zì ,hěn miào 。shí jì shàng zhè shí wáng chāng líng yǐ dēng shì lù ,bú zài yǐn jū 。zhè “yì ”zì shì xū huǎng ,gù yì yě shì shàn yì dì shuō yào xué wáng chāng líng yǐn yì ,bù wáng chāng líng tóng dào ,jiè yǐ wǎn zhuǎn dì diǎn chū fěng quàn wáng chāng líng jiān chí chū zhōng ér guī yǐn de yì sī 。qí shí ,zhè yě jiù shì běn shī de zhǔ tí sī xiǎng 。tí yuē “xiǔ wáng chāng líng yǐn jū ”,zhǐ zài zhāo wáng chāng líng guī yǐn 。
zhè shǒu shī de yì shù tè diǎn què tóng 《tí pò shān sì hòu chán yuàn 》,“qí zhǐ yuǎn ,qí xìng pì ,jiā jù zhé lái ,wéi lùn yì biǎo ”。shī rén shàn yú zài píng yì dì xiě jǐng zhōng yùn hán zhe shēn zhǎng de bǐ xìng jì yù ,xíng xiàng míng lǎng ,shī zhǐ hán xù ,ér yì xiàng xiǎn huō ,fā rén lián xiǎng 。jiù cǐ shī ér lùn ,shī rén qiǎo miào dì zhuā zhù wáng chāng líng cóng qián yǐn jū de jiù dì ,shēn qíng dì zàn tàn yǐn zhě wáng chāng líng de qīng gāo pǐn gé hé yǐn yì shēng huó de gāo shàng qíng qù ,chéng zhì dì biǎo shì fěng quàn hé qī wàng shì zhě wáng chāng líng guī lái de yì xiàng 。yīn ér zài gòu sī hé biǎo xiàn shàng ,“wéi lùn yì biǎo ”de tè diǎn gèng wéi tū chū ,zhōng piān dōu zàn cǐ quàn bǐ ,yì zài yán wài ,ér yī piàn shēn qíng yòu dōu jiè jǐng wù biǎo dá ,shǐ wáng chāng líng yǐn jū chù de wú qíng jǐng wù dōu chōng mǎn duì wáng chāng líng de shēn qíng ,yuàn wáng chāng líng guī lái 。dàn shǒu fǎ yòu zhī shì píng shí miáo xù ,bú nǐ rén huà 。suǒ yǐ ,qí dòng rén zài xiě qíng ,qí yuè rén zài chuán shén ,yì shù fēng gé què shí jìn wáng wéi 、mèng hào rán yī pài 。
sù wáng chāng líng yǐn jū
xiǔ wáng chāng líng yǐn jū
qīng xī shēn bù cè, yǐn chǔ wéi gū yún.
qīng xī shēn bú cè ,yǐn chù wéi gū yún 。
sōng jì lù wēi yuè, qīng guāng yóu wèi jūn.
sōng jì lù wēi yuè ,qīng guāng yóu wéi jun1 。
máo tíng sù huā yǐng, yào yuàn zī tái wén.
máo tíng xiǔ huā yǐng ,yào yuàn zī tái wén 。
yú yì xiè shí qù, xī shān luán hè qún.
yú yì xiè shí qù ,xī shān luán hè qún 。