朝代:先秦
作者:佚名
原文:
翻译
芄兰枝上结尖夹,小小童子佩角锥。虽然你已佩角锥,但不解我情旖旎。走起路来慢悠悠,摇摇摆摆大带垂。
芄兰枝上叶弯弯,小小童子佩戴韘。虽然你已佩戴韘,但不跟得来亲近。走起路来慢悠悠,摇摇摆摆大带垂。
注释
1.芄(wán)兰:兰草名,一名萝藦,亦名女青,蔓生,断之有白汁,嫩者可食,荚实倒垂如锥形。
2.支:借作“枝”。
3.觿(xī):用兽骨制成的解结用具,形同锥,似羊角,也可为装饰品。本为成人佩饰。童子佩戴,是成人的象征。
4.能:乃,于是。一说“宁”“岂”。知:智,一说“接”。
5.容、遂:舒缓悠闲之貌。一说容为佩刀,遂为佩玉。
6.悸:本为心动,这里形容带下垂、摆动貌。
7.韘(shè):用玉或象骨制的钩弦用具,著于右手拇指,射箭时用于钩弦拉弓,即扳指。
8.甲(xiá):借作“狎”,戏,亲昵。一说长也。
此诗两章开篇都以“芄兰”枝叶起兴,描述女诗人眼中“童子”的年幼无知。因为芄兰的荚实与觽都是锥形,很相像,故诗人触景生情,产生联想。这位女诗人与诗中的“童子”,可能是青梅竹马,两小无猜,关系非常亲密。可是,自从“童子”佩带觽、套上韘以来,对自己的态度却冷淡了。觽本是解结的用具,男子佩觽并没有严格年龄限制,与行冠礼不同。据《礼记·内则》记载:“子事父母,左佩小觽,右佩大觽。”《说苑·修文篇》也说“能治烦决乱者佩觽”,故毛传谓觽是“成人之佩”,佩韘则表示“能射御”。当时,贵族男子佩觽佩韘标志着对内已有能力主家,侍奉父母;对外已有能力从政,治事习武。正因为如此,所以诗中的“童子”一旦佩觽佩韘,便觉得自己是真正男子汉了,一下子稳重老成了许多。这本来是很正常的,可是这一变化,在那多情的女诗人眼里,不过是装模作样假正经罢了,实际他还是以前那个“顽童”。最使她恼怒的是,本来他们在一起无拘无束,亲昵得很,而现在他却对自己疏远了,冷落了。因而“童子”的日常言行举止乃至垂下的腰带,无一不惹她生气,看了极不顺眼,甚而觉得这一切都是故意做给她看的。尽管他“容兮遂兮”,处处显示出一副成熟男子的模样,而她偏要口口声声唤他“童子”。“童子”的称呼,正包含着她似娇还嗔的情态,从这一嘲讽揶揄中不难察觉她“怨”中寓“爱”的绵绵情意。
全诗两章重叠,实际只有三个字不同,寥寥数语,就把“童子”态度的变化及姑娘的恼怒心理描摹出来了。这是诗经中惯用的复沓的手法,用以强调本意,诉说“童子”的不解风情。每章前四句一韵,后两句一韵,从乐歌的角度考察,后两句大约是附歌。
wán lán
芄兰
wán lán zhī zhī, tóng zǐ pèi xī.
芄兰之支,童子佩觿。
suī zé pèi xī, néng bù wǒ zhī.
虽则佩觿,能不我知。
róng xī suì xī, chuí dài jì xī.
容兮遂兮,垂带悸兮。
wán lán zhī yè, tóng zǐ pèi shè.
芄兰之叶,童子佩韘。
suī zé pèi shè, néng bù wǒ jiǎ.
虽则佩韘,能不我甲。
róng xī suì xī, chuí dài jì xī.
容兮遂兮,垂带悸兮。
fān yì
wán lán zhī shàng jié jiān jiá ,xiǎo xiǎo tóng zǐ pèi jiǎo zhuī 。suī rán nǐ yǐ pèi jiǎo zhuī ,dàn bú jiě wǒ qíng yǐ nǐ 。zǒu qǐ lù lái màn yōu yōu ,yáo yáo bǎi bǎi dà dài chuí 。
wán lán zhī shàng yè wān wān ,xiǎo xiǎo tóng zǐ pèi dài shè 。suī rán nǐ yǐ pèi dài shè ,dàn bú gēn dé lái qīn jìn 。zǒu qǐ lù lái màn yōu yōu ,yáo yáo bǎi bǎi dà dài chuí 。
zhù shì
1.wán (wán)lán :lán cǎo míng ,yī míng luó mò ,yì míng nǚ qīng ,màn shēng ,duàn zhī yǒu bái zhī ,nèn zhě kě shí ,jiá shí dǎo chuí rú zhuī xíng 。
2.zhī :jiè zuò “zhī ”。
3.wéi (xī):yòng shòu gǔ zhì chéng de jiě jié yòng jù ,xíng tóng zhuī ,sì yáng jiǎo ,yě kě wéi zhuāng shì pǐn 。běn wéi chéng rén pèi shì 。tóng zǐ pèi dài ,shì chéng rén de xiàng zhēng 。
4.néng :nǎi ,yú shì 。yī shuō “níng ”“qǐ ”。zhī :zhì ,yī shuō “jiē ”。
5.róng 、suí :shū huǎn yōu xián zhī mào 。yī shuō róng wéi pèi dāo ,suí wéi pèi yù 。
6.jì :běn wéi xīn dòng ,zhè lǐ xíng róng dài xià chuí 、bǎi dòng mào 。
7.shè (shè):yòng yù huò xiàng gǔ zhì de gōu xián yòng jù ,zhe yú yòu shǒu mǔ zhǐ ,shè jiàn shí yòng yú gōu xián lā gōng ,jí bān zhǐ 。
8.jiǎ (xiá):jiè zuò “xiá ”,xì ,qīn nì 。yī shuō zhǎng yě 。
cǐ shī liǎng zhāng kāi piān dōu yǐ “wán lán ”zhī yè qǐ xìng ,miáo shù nǚ shī rén yǎn zhōng “tóng zǐ ”de nián yòu wú zhī 。yīn wéi wán lán de jiá shí yǔ wéi dōu shì zhuī xíng ,hěn xiàng xiàng ,gù shī rén chù jǐng shēng qíng ,chǎn shēng lián xiǎng 。zhè wèi nǚ shī rén yǔ shī zhōng de “tóng zǐ ”,kě néng shì qīng méi zhú mǎ ,liǎng xiǎo wú cāi ,guān xì fēi cháng qīn mì 。kě shì ,zì cóng “tóng zǐ ”pèi dài wéi 、tào shàng shè yǐ lái ,duì zì jǐ de tài dù què lěng dàn le 。wéi běn shì jiě jié de yòng jù ,nán zǐ pèi wéi bìng méi yǒu yán gé nián líng xiàn zhì ,yǔ háng guàn lǐ bú tóng 。jù 《lǐ jì ·nèi zé 》jì zǎi :“zǐ shì fù mǔ ,zuǒ pèi xiǎo wéi ,yòu pèi dà wéi 。”《shuō yuàn ·xiū wén piān 》yě shuō “néng zhì fán jué luàn zhě pèi wéi ”,gù máo chuán wèi wéi shì “chéng rén zhī pèi ”,pèi shè zé biǎo shì “néng shè yù ”。dāng shí ,guì zú nán zǐ pèi wéi pèi shè biāo zhì zhe duì nèi yǐ yǒu néng lì zhǔ jiā ,shì fèng fù mǔ ;duì wài yǐ yǒu néng lì cóng zhèng ,zhì shì xí wǔ 。zhèng yīn wéi rú cǐ ,suǒ yǐ shī zhōng de “tóng zǐ ”yī dàn pèi wéi pèi shè ,biàn jiào dé zì jǐ shì zhēn zhèng nán zǐ hàn le ,yī xià zǐ wěn zhòng lǎo chéng le xǔ duō 。zhè běn lái shì hěn zhèng cháng de ,kě shì zhè yī biàn huà ,zài nà duō qíng de nǚ shī rén yǎn lǐ ,bú guò shì zhuāng mó zuò yàng jiǎ zhèng jīng bà le ,shí jì tā hái shì yǐ qián nà gè “wán tóng ”。zuì shǐ tā nǎo nù de shì ,běn lái tā men zài yī qǐ wú jū wú shù ,qīn nì dé hěn ,ér xiàn zài tā què duì zì jǐ shū yuǎn le ,lěng luò le 。yīn ér “tóng zǐ ”de rì cháng yán háng jǔ zhǐ nǎi zhì chuí xià de yāo dài ,wú yī bú rě tā shēng qì ,kàn le jí bú shùn yǎn ,shèn ér jiào dé zhè yī qiē dōu shì gù yì zuò gěi tā kàn de 。jìn guǎn tā “róng xī suí xī ”,chù chù xiǎn shì chū yī fù chéng shú nán zǐ de mó yàng ,ér tā piān yào kǒu kǒu shēng shēng huàn tā “tóng zǐ ”。“tóng zǐ ”de chēng hū ,zhèng bāo hán zhe tā sì jiāo hái chēn de qíng tài ,cóng zhè yī cháo fěng yé yú zhōng bú nán chá jiào tā “yuàn ”zhōng yù “ài ”de mián mián qíng yì 。
quán shī liǎng zhāng zhòng dié ,shí jì zhī yǒu sān gè zì bú tóng ,liáo liáo shù yǔ ,jiù bǎ “tóng zǐ ”tài dù de biàn huà jí gū niáng de nǎo nù xīn lǐ miáo mó chū lái le 。zhè shì shī jīng zhōng guàn yòng de fù tà de shǒu fǎ ,yòng yǐ qiáng diào běn yì ,sù shuō “tóng zǐ ”de bú jiě fēng qíng 。měi zhāng qián sì jù yī yùn ,hòu liǎng jù yī yùn ,cóng lè gē de jiǎo dù kǎo chá ,hòu liǎng jù dà yuē shì fù gē 。
wán lán
wán lán
wán lán zhī zhī, tóng zǐ pèi xī.
wán lán zhī zhī ,tóng zǐ pèi wéi 。
suī zé pèi xī, néng bù wǒ zhī.
suī zé pèi wéi ,néng bú wǒ zhī 。
róng xī suì xī, chuí dài jì xī.
róng xī suí xī ,chuí dài jì xī 。
wán lán zhī yè, tóng zǐ pèi shè.
wán lán zhī yè ,tóng zǐ pèi shè 。
suī zé pèi shè, néng bù wǒ jiǎ.
suī zé pèi shè ,néng bú wǒ jiǎ 。
róng xī suì xī, chuí dài jì xī.
róng xī suí xī ,chuí dài jì xī 。