朝代:唐代
作者:聂夷中
原文:
聂夷中,字坦之,河东人,一说为河南人。咸通十二年(871)登第,官华阴尉。到任时,除琴书外,身无余物。其诗语言朴实,辞浅意哀。不少诗作对封建统治阶级对人民的残酷剥削进行了深刻揭露,对广大田家农户的疾苦则寄予极为深切的同情。代表作有《咏田家》、《田家二首》、《短歌》、《早发邺北经古城》、《杂怨》等,其中以《咏田家》和《田家二首》(其一)流传最广(《田家二首》(其二)后人多认定为李绅的作品,故不提)。
翻译
父亲在山上耕田,儿子在山下开荒。
六月的季节,田中稻谷还没有抽穗,而官家收税仓库早已修好等待征敛。
注释
⑴斸(zhú):一作“锄”,大锄,名词用作动词,挖掘。
⑵禾:禾苗,特指稻苗。秀:谷物吐穗扬花。
⑶官家:旧时对官吏、尊贵者及有权势者的尊称,又指对皇帝的称呼。
“父耕原上田,子劚山下荒”,并不仅仅是写一家父子的事件,而是高度概括了千千万万个农民的家庭,所谓“夜半呼儿趁晓耕,羸牛无力渐艰行”,正是农家普遍的情事;而“原上田”、“山下荒”也并不特指某山某原,而泛指已耕的熟田和待垦的荒地,从耕田写到开荒,简洁有力地刻划出农家一年到头的辛苦,几乎没有空闲可言。十个字具有高度的涵盖力,增加了诗意的典型性,几乎成为封建社会农村生活的一个缩影。
“六月禾未秀,官家已修仓。”一句在揭露讽刺的时候,不发议论而重在摆事实,发人深省。“六月禾未秀”不单指庄稼未成熟。按正常的情况,四五月麦苗就该扬花(“秀”),“六月”应已收割而“禾未秀”,当是遇到了旱情,暗示着歉收。而按唐时两税法,六月正是应该交纳夏税的时节,所以“官家已修仓”本身就暗示着对农民劳动成果的窥伺和即将予以剥夺,而这种窥伺出现在“六月禾未秀”之际,更觉意味深长。“禾未秀”而仓“已修”,一“未”一“已”,二字呼应。
题前摄景,洗炼概括,融情入事,其中任何一种手法都可以收到言简意长的效果。而此诗恰当地同时运用这三种手法,艺术效果也就更加显著。
tián jiā
田家
fù gēng yuán shàng tián, zi zhǔ shān xià huāng.
父耕原上田,子劚山下荒。
liù yuè hé wèi xiù, guān jiā yǐ xiū cāng.
六月禾未秀,官家已修仓。
niè yí zhōng ,zì tǎn zhī ,hé dōng rén ,yī shuō wéi hé nán rén 。xián tōng shí èr nián (871)dēng dì ,guān huá yīn wèi 。dào rèn shí ,chú qín shū wài ,shēn wú yú wù 。qí shī yǔ yán pǔ shí ,cí qiǎn yì āi 。bú shǎo shī zuò duì fēng jiàn tǒng zhì jiē jí duì rén mín de cán kù bāo xuē jìn háng le shēn kè jiē lù ,duì guǎng dà tián jiā nóng hù de jí kǔ zé jì yǔ jí wéi shēn qiē de tóng qíng 。dài biǎo zuò yǒu 《yǒng tián jiā 》、《tián jiā èr shǒu 》、《duǎn gē 》、《zǎo fā yè běi jīng gǔ chéng 》、《zá yuàn 》děng ,qí zhōng yǐ 《yǒng tián jiā 》hé 《tián jiā èr shǒu 》(qí yī )liú chuán zuì guǎng (《tián jiā èr shǒu 》(qí èr )hòu rén duō rèn dìng wéi lǐ shēn de zuò pǐn ,gù bú tí )。
fān yì
fù qīn zài shān shàng gēng tián ,ér zǐ zài shān xià kāi huāng 。
liù yuè de jì jiē ,tián zhōng dào gǔ hái méi yǒu chōu suì ,ér guān jiā shōu shuì cāng kù zǎo yǐ xiū hǎo děng dài zhēng liǎn 。
zhù shì
⑴zhú (zhú):yī zuò “chú ”,dà chú ,míng cí yòng zuò dòng cí ,wā jué 。
⑵hé :hé miáo ,tè zhǐ dào miáo 。xiù :gǔ wù tǔ suì yáng huā 。
⑶guān jiā :jiù shí duì guān lì 、zūn guì zhě jí yǒu quán shì zhě de zūn chēng ,yòu zhǐ duì huáng dì de chēng hū 。
“fù gēng yuán shàng tián ,zǐ zhú shān xià huāng ”,bìng bú jǐn jǐn shì xiě yī jiā fù zǐ de shì jiàn ,ér shì gāo dù gài kuò le qiān qiān wàn wàn gè nóng mín de jiā tíng ,suǒ wèi “yè bàn hū ér chèn xiǎo gēng ,léi niú wú lì jiàn jiān háng ”,zhèng shì nóng jiā pǔ biàn de qíng shì ;ér “yuán shàng tián ”、“shān xià huāng ”yě bìng bú tè zhǐ mǒu shān mǒu yuán ,ér fàn zhǐ yǐ gēng de shú tián hé dài kěn de huāng dì ,cóng gēng tián xiě dào kāi huāng ,jiǎn jié yǒu lì dì kè huá chū nóng jiā yī nián dào tóu de xīn kǔ ,jǐ hū méi yǒu kōng xián kě yán 。shí gè zì jù yǒu gāo dù de hán gài lì ,zēng jiā le shī yì de diǎn xíng xìng ,jǐ hū chéng wéi fēng jiàn shè huì nóng cūn shēng huó de yī gè suō yǐng 。
“liù yuè hé wèi xiù ,guān jiā yǐ xiū cāng 。”yī jù zài jiē lù fěng cì de shí hòu ,bú fā yì lùn ér zhòng zài bǎi shì shí ,fā rén shēn shěng 。“liù yuè hé wèi xiù ”bú dān zhǐ zhuāng jià wèi chéng shú 。àn zhèng cháng de qíng kuàng ,sì wǔ yuè mài miáo jiù gāi yáng huā (“xiù ”),“liù yuè ”yīng yǐ shōu gē ér “hé wèi xiù ”,dāng shì yù dào le hàn qíng ,àn shì zhe qiàn shōu 。ér àn táng shí liǎng shuì fǎ ,liù yuè zhèng shì yīng gāi jiāo nà xià shuì de shí jiē ,suǒ yǐ “guān jiā yǐ xiū cāng ”běn shēn jiù àn shì zhe duì nóng mín láo dòng chéng guǒ de kuī sì hé jí jiāng yǔ yǐ bāo duó ,ér zhè zhǒng kuī sì chū xiàn zài “liù yuè hé wèi xiù ”zhī jì ,gèng jiào yì wèi shēn zhǎng 。“hé wèi xiù ”ér cāng “yǐ xiū ”,yī “wèi ”yī “yǐ ”,èr zì hū yīng 。
tí qián shè jǐng ,xǐ liàn gài kuò ,róng qíng rù shì ,qí zhōng rèn hé yī zhǒng shǒu fǎ dōu kě yǐ shōu dào yán jiǎn yì zhǎng de xiào guǒ 。ér cǐ shī qià dāng dì tóng shí yùn yòng zhè sān zhǒng shǒu fǎ ,yì shù xiào guǒ yě jiù gèng jiā xiǎn zhe 。
tián jiā
tián jiā
fù gēng yuán shàng tián, zi zhǔ shān xià huāng.
fù gēng yuán shàng tián ,zǐ zhú shān xià huāng 。
liù yuè hé wèi xiù, guān jiā yǐ xiū cāng.
liù yuè hé wèi xiù ,guān jiā yǐ xiū cāng 。