《西江月 万事云烟忽过》原文及翻译赏析

朝代：宋朝

作者：辛弃疾

原文：

翻译/译文

译文平生所经历的事情千头万绪，都像过眼云烟般的消失了。近来我的身体非常孱弱，就像入秋的蒲柳，过早地衰老了。如今，对于我来说，一天做点儿什么事儿最为适宜呢？那就是饮酒、游览、睡觉。今后料理家计的重任就由你们承担了，到了官府催缴租税的期限，你们就及早交纳完毕；家中的出入收支，你们也要做到心中有数，妥善安排。我老头子也是要管一点儿事情的，那就是管竹、管山、管水。

注释⑴西江月：词牌名。儿曹：指自家儿辈。以家事付儿曹：把家务事交代给自家儿辈。以家事付儿曹示之：一作“示儿曹以家事付之”。⑵“万事”两句：言万事如云烟过眼，而自己也像入秋蒲柳渐见衰老。蒲柳：蒲与柳入秋落叶较早，以喻人之身体孱弱、早衰。《世说新语·言语篇》：“顾悦与简文同年而发早白。简文曰：‘卿何以先白？’对曰：‘蒲柳之姿，望秋而落；松柏之质，经霜弥茂。’”⑶“而今”两句：谓自己如今最宜醉酒、游赏、睡眠。⑷“早趁”两句：向儿曹交代家事：及早催租纳税，妥善安排一家收入和支出。催科：官府催缴租税。了纳：向官府交纳完毕。⑸“乃翁”两句：谓自己依然只管竹林、青山、绿水。乃翁：你的父亲，作者自谓。

赏析/鉴赏

　　此词作于辛弃疾晚年退居铅山时期，见于《稼轩长短句》卷十。辛弃疾一生为了祖国的统一大业屡建奇功，但也因为坚持抗战而为以皇帝为首的主和派所不容。中年以后曾长期闲居上饶、铅山等地。这是词人晚年在江西铅山写给儿孙们的一首词。

　　全词仅用一句将过去淡淡揭过，而以大量的篇幅写现在。说过去的事如烟云一样地过去了，说得多么的轻松，其实内涵是极其丰富的。辛弃疾是中国历史上一位传奇式的英雄人物。他出生时，他的家乡已沦陷于金人十二年。他十五岁时即接受祖父辛赞的委托，到当时金首都去刺探军事情报，以作恢复的准备。二十一岁就聚有义士二千余人，后投入义军耿京的部队，为耿京掌书记。就在他二十二岁时，代表耿京奉表南归。在他回山东复命时，途中得知叛徒张安国杀耿京以降金，义军云散了。辛弃疾立即驰赴海州，仅以数十骑闯入金营，活捉张安国，献俘行在，一时名震朝野。四十岁即已任至湖南安抚使。他一生为了恢复祖国的统一，屡建奇功。但也因为他毕生坚持抗战，所以也为主和派所不容。风风雨雨四十年，历尽诬罔屈辱之艰辛，然而他只用“云烟”二字，写得十分轻淡。其实这淡，正是未能忘情的压抑之浓。真的淡了，那就连这“云烟”二字都不用提了。“蒲柳”是谦词，说自己经不起衰老，但同样也是不满之辞。抗战的英雄为“蒲柳”，得意的投降派倒是什么长青之松柏了。可见其慨深厚。既不得用，那么还能干点什么——最好是醉、是游、是睡。这虽不无愤慨，但对老人倒也不失是一帖安心养性的良方。

　　下阕，他要儿子们在农事了了之后，及时完粮纳税。他虽以方帅而退居林下，丝毫不弄特权，教育子辈不忘国家，故嘱咐纳粮宜早。剩下的要量入为出，勤俭持家。题作“以家事付之”，这种嘱咐，足见稼轩之为人。嘱咐过了，事情有了交待，但作为“乃翁”还是要管点事的。那就管管花木，管管山水。

　　这阕词外表写得悠闲自得，然而读者却不能不感到它骨子里正激荡着未能为国家统一大业出力的压抑不平之气。对于一下子从火热的事业中退下来的这位老人来说，宜醉、宜游、宜睡的生活态度和管竹、管山、管水的生活情趣固然是可取的，然而，他那一颗激荡的心，却不能如此安顿。所以这种悠闲所掩饰的那一番几乎使他隐了一辈子的痛苦，更令人感动。

　　这是一个战士休闲时的心态，是以休闲而唱出不甘休闲的变调。身闲而志不闲，这才是处于静态的战士的本色。

辛弃疾简介

辛弃疾（公元1140年－1207年），南宋爱国词人。原字坦夫，改字幼安，别号稼轩，汉族，历城（今山东济南）人。出生时，中原已为金兵所占。21岁参加抗金义军，不久归南宋。历任湖北、江西、湖南、福建、浙东安抚使等职。一生力主抗金。辛弃疾艺术风格多样，以豪放为主，曾上《美芹十论》与《九议》，条陈战守之策。现存词600多首，其词抒写力图恢复国家统一的爱国热情，倾诉壮志难酬的悲愤，对当时执政者的屈辱求和颇多谴责；也有不少吟咏祖国河山的作品。题材广阔又善化用前人典故入词，风格沉雄豪迈又不乏细腻柔媚之处。由于与当政的主和派政见不合，后被弹劾落职，退隐，公元1207年秋，辛弃疾逝世，年68岁。

fān yì /yì wén

yì wén píng shēng suǒ jīng lì de shì qíng qiān tóu wàn xù ，dōu xiàng guò yǎn yún yān bān de xiāo shī le 。jìn lái wǒ de shēn tǐ fēi cháng chán ruò ，jiù xiàng rù qiū de pú liǔ ，guò zǎo dì shuāi lǎo le 。rú jīn ，duì yú wǒ lái shuō ，yī tiān zuò diǎn ér shí me shì ér zuì wéi shì yí ne ？nà jiù shì yǐn jiǔ 、yóu lǎn 、shuì jiào 。jīn hòu liào lǐ jiā jì de zhòng rèn jiù yóu nǐ men chéng dān le ，dào le guān fǔ cuī jiǎo zū shuì de qī xiàn ，nǐ men jiù jí zǎo jiāo nà wán bì ；jiā zhōng de chū rù shōu zhī ，nǐ men yě yào zuò dào xīn zhōng yǒu shù ，tuǒ shàn ān pái 。wǒ lǎo tóu zǐ yě shì yào guǎn yī diǎn ér shì qíng de ，nà jiù shì guǎn zhú 、guǎn shān 、guǎn shuǐ 。

zhù shì ⑴xī jiāng yuè ：cí pái míng 。ér cáo ：zhǐ zì jiā ér bèi 。yǐ jiā shì fù ér cáo ：bǎ jiā wù shì jiāo dài gěi zì jiā ér bèi 。yǐ jiā shì fù ér cáo shì zhī ：yī zuò “shì ér cáo yǐ jiā shì fù zhī ”。⑵“wàn shì ”liǎng jù ：yán wàn shì rú yún yān guò yǎn ，ér zì jǐ yě xiàng rù qiū pú liǔ jiàn jiàn shuāi lǎo 。pú liǔ ：pú yǔ liǔ rù qiū luò yè jiào zǎo ，yǐ yù rén zhī shēn tǐ chán ruò 、zǎo shuāi 。《shì shuō xīn yǔ ·yán yǔ piān 》：“gù yuè yǔ jiǎn wén tóng nián ér fā zǎo bái 。jiǎn wén yuē ：‘qīng hé yǐ xiān bái ？’duì yuē ：‘pú liǔ zhī zī ，wàng qiū ér luò ；sōng bǎi zhī zhì ，jīng shuāng mí mào 。’”⑶“ér jīn ”liǎng jù ：wèi zì jǐ rú jīn zuì yí zuì jiǔ 、yóu shǎng 、shuì mián 。⑷“zǎo chèn ”liǎng jù ：xiàng ér cáo jiāo dài jiā shì ：jí zǎo cuī zū nà shuì ，tuǒ shàn ān pái yī jiā shōu rù hé zhī chū 。cuī kē ：guān fǔ cuī jiǎo zū shuì 。le nà ：xiàng guān fǔ jiāo nà wán bì 。⑸“nǎi wēng ”liǎng jù ：wèi zì jǐ yī rán zhī guǎn zhú lín 、qīng shān 、lǜ shuǐ 。nǎi wēng ：nǐ de fù qīn ，zuò zhě zì wèi 。

shǎng xī /jiàn shǎng

　　cǐ cí zuò yú xīn qì jí wǎn nián tuì jū qiān shān shí qī ，jiàn yú 《jià xuān zhǎng duǎn jù 》juàn shí 。xīn qì jí yī shēng wéi le zǔ guó de tǒng yī dà yè lǚ jiàn qí gōng ，dàn yě yīn wéi jiān chí kàng zhàn ér wéi yǐ huáng dì wéi shǒu de zhǔ hé pài suǒ bú róng 。zhōng nián yǐ hòu céng zhǎng qī xián jū shàng ráo 、qiān shān děng dì 。zhè shì cí rén wǎn nián zài jiāng xī qiān shān xiě gěi ér sūn men de yī shǒu cí 。

　　quán cí jǐn yòng yī jù jiāng guò qù dàn dàn jiē guò ，ér yǐ dà liàng de piān fú xiě xiàn zài 。shuō guò qù de shì rú yān yún yī yàng dì guò qù le ，shuō dé duō me de qīng sōng ，qí shí nèi hán shì jí qí fēng fù de 。xīn qì jí shì zhōng guó lì shǐ shàng yī wèi chuán qí shì de yīng xióng rén wù 。tā chū shēng shí ，tā de jiā xiāng yǐ lún xiàn yú jīn rén shí èr nián 。tā shí wǔ suì shí jí jiē shòu zǔ fù xīn zàn de wěi tuō ，dào dāng shí jīn shǒu dōu qù cì tàn jun1 shì qíng bào ，yǐ zuò huī fù de zhǔn bèi 。èr shí yī suì jiù jù yǒu yì shì èr qiān yú rén ，hòu tóu rù yì jun1 gěng jīng de bù duì ，wéi gěng jīng zhǎng shū jì 。jiù zài tā èr shí èr suì shí ，dài biǎo gěng jīng fèng biǎo nán guī 。zài tā huí shān dōng fù mìng shí ，tú zhōng dé zhī pàn tú zhāng ān guó shā gěng jīng yǐ jiàng jīn ，yì jun1 yún sàn le 。xīn qì jí lì jí chí fù hǎi zhōu ，jǐn yǐ shù shí qí chuǎng rù jīn yíng ，huó zhuō zhāng ān guó ，xiàn fú háng zài ，yī shí míng zhèn cháo yě 。sì shí suì jí yǐ rèn zhì hú nán ān fǔ shǐ 。tā yī shēng wéi le huī fù zǔ guó de tǒng yī ，lǚ jiàn qí gōng 。dàn yě yīn wéi tā bì shēng jiān chí kàng zhàn ，suǒ yǐ yě wéi zhǔ hé pài suǒ bú róng 。fēng fēng yǔ yǔ sì shí nián ，lì jìn wū wǎng qū rǔ zhī jiān xīn ，rán ér tā zhī yòng “yún yān ”èr zì ，xiě dé shí fèn qīng dàn 。qí shí zhè dàn ，zhèng shì wèi néng wàng qíng de yā yì zhī nóng 。zhēn de dàn le ，nà jiù lián zhè “yún yān ”èr zì dōu bú yòng tí le 。“pú liǔ ”shì qiān cí ，shuō zì jǐ jīng bú qǐ shuāi lǎo ，dàn tóng yàng yě shì bú mǎn zhī cí 。kàng zhàn de yīng xióng wéi “pú liǔ ”，dé yì de tóu jiàng pài dǎo shì shí me zhǎng qīng zhī sōng bǎi le 。kě jiàn qí kǎi shēn hòu 。jì bú dé yòng ，nà me hái néng gàn diǎn shí me ——zuì hǎo shì zuì 、shì yóu 、shì shuì 。zhè suī bú wú fèn kǎi ，dàn duì lǎo rén dǎo yě bú shī shì yī tiē ān xīn yǎng xìng de liáng fāng 。

　　xià què ，tā yào ér zǐ men zài nóng shì le le zhī hòu ，jí shí wán liáng nà shuì 。tā suī yǐ fāng shuài ér tuì jū lín xià ，sī háo bú nòng tè quán ，jiāo yù zǐ bèi bú wàng guó jiā ，gù zhǔ fù nà liáng yí zǎo 。shèng xià de yào liàng rù wéi chū ，qín jiǎn chí jiā 。tí zuò “yǐ jiā shì fù zhī ”，zhè zhǒng zhǔ fù ，zú jiàn jià xuān zhī wéi rén 。zhǔ fù guò le ，shì qíng yǒu le jiāo dài ，dàn zuò wéi “nǎi wēng ”hái shì yào guǎn diǎn shì de 。nà jiù guǎn guǎn huā mù ，guǎn guǎn shān shuǐ 。

　　zhè què cí wài biǎo xiě dé yōu xián zì dé ，rán ér dú zhě què bú néng bú gǎn dào tā gǔ zǐ lǐ zhèng jī dàng zhe wèi néng wéi guó jiā tǒng yī dà yè chū lì de yā yì bú píng zhī qì 。duì yú yī xià zǐ cóng huǒ rè de shì yè zhōng tuì xià lái de zhè wèi lǎo rén lái shuō ，yí zuì 、yí yóu 、yí shuì de shēng huó tài dù hé guǎn zhú 、guǎn shān 、guǎn shuǐ de shēng huó qíng qù gù rán shì kě qǔ de ，rán ér ，tā nà yī kē jī dàng de xīn ，què bú néng rú cǐ ān dùn 。suǒ yǐ zhè zhǒng yōu xián suǒ yǎn shì de nà yī fān jǐ hū shǐ tā yǐn le yī bèi zǐ de tòng kǔ ，gèng lìng rén gǎn dòng 。

　　zhè shì yī gè zhàn shì xiū xián shí de xīn tài ，shì yǐ xiū xián ér chàng chū bú gān xiū xián de biàn diào 。shēn xián ér zhì bú xián ，zhè cái shì chù yú jìng tài de zhàn shì de běn sè 。

xīn qì jí jiǎn jiè

xīn qì jí （gōng yuán 1140nián －1207nián ），nán sòng ài guó cí rén 。yuán zì tǎn fū ，gǎi zì yòu ān ，bié hào jià xuān ，hàn zú ，lì chéng （jīn shān dōng jì nán ）rén 。chū shēng shí ，zhōng yuán yǐ wéi jīn bīng suǒ zhàn 。21suì cān jiā kàng jīn yì jun1 ，bú jiǔ guī nán sòng 。lì rèn hú běi 、jiāng xī 、hú nán 、fú jiàn 、zhè dōng ān fǔ shǐ děng zhí 。yī shēng lì zhǔ kàng jīn 。xīn qì jí yì shù fēng gé duō yàng ，yǐ háo fàng wéi zhǔ ，céng shàng 《měi qín shí lùn 》yǔ 《jiǔ yì 》，tiáo chén zhàn shǒu zhī cè 。xiàn cún cí 600duō shǒu ，qí cí shū xiě lì tú huī fù guó jiā tǒng yī de ài guó rè qíng ，qīng sù zhuàng zhì nán chóu de bēi fèn ，duì dāng shí zhí zhèng zhě de qū rǔ qiú hé pō duō qiǎn zé ；yě yǒu bú shǎo yín yǒng zǔ guó hé shān de zuò pǐn 。tí cái guǎng kuò yòu shàn huà yòng qián rén diǎn gù rù cí ，fēng gé chén xióng háo mài yòu bú fá xì nì róu mèi zhī chù 。yóu yú yǔ dāng zhèng de zhǔ hé pài zhèng jiàn bú hé ，hòu bèi dàn hé luò zhí ，tuì yǐn ，gōng yuán 1207nián qiū ，xīn qì jí shì shì ，nián 68suì 。

相关翻译

相关赏析

作者介绍

辛弃疾（1140─1207）初幼安，号稼轩，济南历城（今属山东）人。受学于亳州刘瞻，与党怀英为同舍生，号辛党。绍兴三十一年（1161），金兵南侵，中原...

热门诗词推荐