《南乡子 怅望送春杯》原文及翻译赏析

朝代：宋朝

作者：苏轼

原文：

古诗简介

《南乡子·怅望送春杯》是宋代文学家苏轼的词作。这是一首集句词，其体式源于集句诗。这首词是苏轼贬谪黄州的词作，既有他为人熟知的豁达开朗、处之泰然的一面，亦有痛苦、挣扎的灰暗一面。全词取唐人诗句不仅均符合词人当下的境遇、身世、心态，而且信手拈来，仿若己出，经过他贯注心血的再创造获得了新的生命力。

翻译/译文

惆怅地望着手中这杯送春酒，身体逐渐变老又有几回能再逢见春。楚城繁花什锦心里却伤愁远方离别，非常感伤，更何况酒宴上清丝急管奏出的别离之音。在望乡台断断续续的吟诵，纵使与故土远隔万里，却仍然归心似箭。此时归心万里,同筵的诸君,又何人会此登临之意，辗转徘徊,反思内心。相思之苦，心如寒灰。

注释

①怅望送春怀：截取唐人杜牧《惜春》：“春半年已除。其余强为有。即此醉残花，便同尝腊酒。怅望送春杯，殷勤扫花帚。谁为驻东流，年年长在手？”渲染对酒伤春的情话。②渐老逢春能几回：此句取杜甫《漫兴九首》第四首：“二月已破三月来，渐老逢春能几回。莫思身外无穷事，且尽生前有限杯。”为杜甫流落成都时所作之绝旬。③花满楚城愁远别，伤怀：稍稍改动了许浑《竹林寺别友人》一诗：“骚人吟罢起乡愁，暗觉年华似水流。花满谢城伤共别，蝉鸣萧寺喜同游。前山月落杉松晚，深夜风清枕簟秋。明日分襟又何处，江南江北路悠悠。”④何况清丝急管催：此句选自刘禹锡的《洛中送韩七中丞之吴兴》五首之三：“今朝无意诉离杯，何况清弦急管催。本欲醉中轻远别，不知翻引酒悲来。”⑤吟断望乡台：取自李商隐《晋昌晚归马上赠》一诗：“西北朝天路，登临思上才。城闲烟草遍，村暗雨云回。人岂无端别，猿应有意哀。征南予更远，吟断望乡台。”⑥万里归心独上来：来自许浑《冬日登越王台怀旧》诗：“月沈高岫宿云开，万里归心独上来。河畔雪飞扬子宅，海边花盛越王台。泷分桂岭鱼难过，瘴近衡峰雁却回。乡信渐稀人渐老，只应频看一枝梅。”⑦景物登临闲始见，徘徊：取自杜牧《八月十二日得替后移居譬溪馆，因题长句四韵》尾联：“万家相庆喜秋成，处处楼台歌板声。千岁鹤归犹有恨，一年人住岂无情。夜凉溪馆留僧话，风定苏潭看月生。景物登临闲始见，愿为闲客此闲行。”⑧一寸相思一寸灰：结尾之笔取自李商隐的《无题》二首之二：“飒飒东风细雨来，芙蓉塘外有轻雷。金蟾啮锁烧香入，玉虎牵丝汲井回。贾氏窥帘韩掾少，宓妃留枕魏王才。春心莫共花争发，一寸相思一寸灰。”

创作背景

元丰二年（1079年），苏轼到任湖州还不到三个月，就因为作诗讽刺新法，“文字毁谤君相”的罪名，被捕下狱，史称“乌台诗案”。出狱以后，苏轼被降职为黄州团练副使，这个职位相当低微。而这首词便作于苏轼贬谪黄州时期。

赏析/鉴赏

“怅望送春杯。渐老逢春能几回。”花繁叶盛的春日虽好，然而它终会远去，惆怅地望着手中这杯送春酒，心里涌起的伤春之情比酒更浓郁，千回百转，才下眉头，却上心头。由春日的归去不由联想到自己年华的流逝。“渐老”，谓逐渐衰老，语调悲哀沧桑。“逢春”，忽一喜，词情上扬。“能几回”，情绪再次跌落，由扬而抑，更显悲怆，人已衰老，有生之年还能看到几个春天。一句之中一咏三叹，笔法缠绵而苍老，正是苏轼贬谪黄州哀伤心情的写照。“花满楚城愁远别，伤怀。何况清丝急管催。”作者所处之时节恰是盛春，繁花似锦，故日“花满”。楚城，正是作者贬谪之地--黄州。词人流离飘零于此，远离故乡和亲人，怎能不满怀愁绪深如海。在万红飘香的季节里，词人不仅没有感受到春的蓬勃和喜悦，反而备觉凄凉难耐，完全是基于受打击、遭放逐的现实原因。此深层次的意蕴悄然表露，使其伤春之情更加意味深远。“伤怀”二字极有分量，淋漓尽致地概括了词人伤春意愁离别的种种凄苦之情。且这二字为作者自述，它将所集唐人诗句熔铸为一体，表现出古为今用的绝妙之处。伤别之人本已悲哀不堪，哪里还禁得住送行酒宴上清丝急管奏出的别离之音。“何况”两字，尽显不胜悲情之态。词人在上片结尾处用此句，其沉痛心情不言而喻。“吟断望乡台。万里归心独上来。”下片词人着重抒写自己思念故土之情。这里虽然只取原诗下旬，实际上句诗意亦隐含其中。词人即使四处飘零宦游，却终不曾忘却西蜀--他的家乡，更何况愈往南走离故土愈遥远。登高饮酒之际，岂能不倍加思念家乡。一个“断”字形象地描绘了其望乡情切的心态。词人纵使与故土远隔万里，却仍然归心似箭，同宴的伙伴们谁能领会这份情怀。“独”字突出了词人孤身漂流在外的孤独、寂寞之感。“景物登临习始见，徘徊。一寸相思一寸灰。”原诗两句之中三次用到了“闲”字，苏轼取其诗意，化为己用，意蕴颇深。只因此时了无官职，一身轻闲，悠然从容中登台眺望，才能将这春日的美景尽收眼底。苏轼表面上叙述了自己无官一身轻的悠闲自在，实际深深流露了遭受贬逐，无法作为，一事不成的巨大痛苦。正因为如此，词人才会在此地久久徘徊，不愿离去，其实是那无论无何都挥之不去的烦忧在心头盘旋，时时折磨着他。结句为全词点睛之笔。功业不可建。故土无法还。两种相思，一种愁绪，纠结在一起，令词人辗转反侧，心如寒灰。此词落墨于酒筵，中间写望乡，结穴于一寸相思一寸灰的反思，呈现出一个从向外观照而返听收视、反观内心的心灵活动过程。由外向转而内向，是此词特色之一。而此词则证明，东坡词横放杰出风格之外，更有内敛绵邈之一体。若进一步知人论世，则当时东坡之思想蕲向，实已从前期更多的向外用力，转变为更多的向内用力。

相关古诗分类

苏轼简介

苏轼（1037～1101），字子瞻，又字和仲，号东坡居士，宋代重要的文学家，宋代文学最高成就的代表。汉族，北宋眉州眉山（今属四川省眉山市）人。嘉祐（宋仁宗年号，1056～1063）进士。曾上书力言王安石新法之弊，后因作诗讽刺新法而下御史狱，贬黄州。宋哲宗时任翰林学士，曾出知杭州、颖州，官至礼部尚书。后又贬谪惠州、儋州。多惠政。卒谥文忠。学识渊博，喜奖励后进。与父苏洵、弟苏辙合称“三苏”。其文纵横恣肆，为“唐宋八大家”之一。其诗题材广阔，清新豪健，善用夸张比喻，独具风格，与黄庭坚并称“苏黄”。词开豪放一派，与辛弃疾并称“苏辛”。 又工书画。有《东坡七集》《东坡易传》《东坡乐府》等。

gǔ shī jiǎn jiè

《nán xiāng zǐ ·chàng wàng sòng chūn bēi 》shì sòng dài wén xué jiā sū shì de cí zuò 。zhè shì yī shǒu jí jù cí ，qí tǐ shì yuán yú jí jù shī 。zhè shǒu cí shì sū shì biǎn zhé huáng zhōu de cí zuò ，jì yǒu tā wéi rén shú zhī de huō dá kāi lǎng 、chù zhī tài rán de yī miàn ，yì yǒu tòng kǔ 、zhèng zhā de huī àn yī miàn 。quán cí qǔ táng rén shī jù bú jǐn jun1 fú hé cí rén dāng xià de jìng yù 、shēn shì 、xīn tài ，ér qiě xìn shǒu niān lái ，fǎng ruò jǐ chū ，jīng guò tā guàn zhù xīn xuè de zài chuàng zào huò dé le xīn de shēng mìng lì 。

fān yì /yì wén

chóu chàng dì wàng zhe shǒu zhōng zhè bēi sòng chūn jiǔ ，shēn tǐ zhú jiàn biàn lǎo yòu yǒu jǐ huí néng zài féng jiàn chūn 。chǔ chéng fán huā shí jǐn xīn lǐ què shāng chóu yuǎn fāng lí bié ，fēi cháng gǎn shāng ，gèng hé kuàng jiǔ yàn shàng qīng sī jí guǎn zòu chū de bié lí zhī yīn 。zài wàng xiāng tái duàn duàn xù xù de yín sòng ，zòng shǐ yǔ gù tǔ yuǎn gé wàn lǐ ，què réng rán guī xīn sì jiàn 。cǐ shí guī xīn wàn lǐ ,tóng yàn de zhū jun1 ,yòu hé rén huì cǐ dēng lín zhī yì ，niǎn zhuǎn pái huái ,fǎn sī nèi xīn 。xiàng sī zhī kǔ ，xīn rú hán huī 。

zhù shì

①chàng wàng sòng chūn huái ：jié qǔ táng rén dù mù 《xī chūn 》：“chūn bàn nián yǐ chú 。qí yú qiáng wéi yǒu 。jí cǐ zuì cán huā ，biàn tóng cháng là jiǔ 。chàng wàng sòng chūn bēi ，yīn qín sǎo huā zhǒu 。shuí wéi zhù dōng liú ，nián nián zhǎng zài shǒu ？”xuàn rǎn duì jiǔ shāng chūn de qíng huà 。②jiàn lǎo féng chūn néng jǐ huí ：cǐ jù qǔ dù fǔ 《màn xìng jiǔ shǒu 》dì sì shǒu ：“èr yuè yǐ pò sān yuè lái ，jiàn lǎo féng chūn néng jǐ huí 。mò sī shēn wài wú qióng shì ，qiě jìn shēng qián yǒu xiàn bēi 。”wéi dù fǔ liú luò chéng dōu shí suǒ zuò zhī jué xún 。③huā mǎn chǔ chéng chóu yuǎn bié ，shāng huái ：shāo shāo gǎi dòng le xǔ hún 《zhú lín sì bié yǒu rén 》yī shī ：“sāo rén yín bà qǐ xiāng chóu ，àn jiào nián huá sì shuǐ liú 。huā mǎn xiè chéng shāng gòng bié ，chán míng xiāo sì xǐ tóng yóu 。qián shān yuè luò shān sōng wǎn ，shēn yè fēng qīng zhěn diàn qiū 。míng rì fèn jīn yòu hé chù ，jiāng nán jiāng běi lù yōu yōu 。”④hé kuàng qīng sī jí guǎn cuī ：cǐ jù xuǎn zì liú yǔ xī de 《luò zhōng sòng hán qī zhōng chéng zhī wú xìng 》wǔ shǒu zhī sān ：“jīn cháo wú yì sù lí bēi ，hé kuàng qīng xián jí guǎn cuī 。běn yù zuì zhōng qīng yuǎn bié ，bú zhī fān yǐn jiǔ bēi lái 。”⑤yín duàn wàng xiāng tái ：qǔ zì lǐ shāng yǐn 《jìn chāng wǎn guī mǎ shàng zèng 》yī shī ：“xī běi cháo tiān lù ，dēng lín sī shàng cái 。chéng xián yān cǎo biàn ，cūn àn yǔ yún huí 。rén qǐ wú duān bié ，yuán yīng yǒu yì āi 。zhēng nán yǔ gèng yuǎn ，yín duàn wàng xiāng tái 。”⑥wàn lǐ guī xīn dú shàng lái ：lái zì xǔ hún 《dōng rì dēng yuè wáng tái huái jiù 》shī ：“yuè shěn gāo xiù xiǔ yún kāi ，wàn lǐ guī xīn dú shàng lái 。hé pàn xuě fēi yáng zǐ zhái ，hǎi biān huā shèng yuè wáng tái 。lóng fèn guì lǐng yú nán guò ，zhàng jìn héng fēng yàn què huí 。xiāng xìn jiàn xī rén jiàn lǎo ，zhī yīng pín kàn yī zhī méi 。”⑦jǐng wù dēng lín xián shǐ jiàn ，pái huái ：qǔ zì dù mù 《bā yuè shí èr rì dé tì hòu yí jū pì xī guǎn ，yīn tí zhǎng jù sì yùn 》wěi lián ：“wàn jiā xiàng qìng xǐ qiū chéng ，chù chù lóu tái gē bǎn shēng 。qiān suì hè guī yóu yǒu hèn ，yī nián rén zhù qǐ wú qíng 。yè liáng xī guǎn liú sēng huà ，fēng dìng sū tán kàn yuè shēng 。jǐng wù dēng lín xián shǐ jiàn ，yuàn wéi xián kè cǐ xián háng 。”⑧yī cùn xiàng sī yī cùn huī ：jié wěi zhī bǐ qǔ zì lǐ shāng yǐn de 《wú tí 》èr shǒu zhī èr ：“sà sà dōng fēng xì yǔ lái ，fú róng táng wài yǒu qīng léi 。jīn chán niè suǒ shāo xiāng rù ，yù hǔ qiān sī jí jǐng huí 。jiǎ shì kuī lián hán yuàn shǎo ，mì fēi liú zhěn wèi wáng cái 。chūn xīn mò gòng huā zhēng fā ，yī cùn xiàng sī yī cùn huī 。”

chuàng zuò bèi jǐng

yuán fēng èr nián （1079nián ），sū shì dào rèn hú zhōu hái bú dào sān gè yuè ，jiù yīn wéi zuò shī fěng cì xīn fǎ ，“wén zì huǐ bàng jun1 xiàng ”de zuì míng ，bèi bǔ xià yù ，shǐ chēng “wū tái shī àn ”。chū yù yǐ hòu ，sū shì bèi jiàng zhí wéi huáng zhōu tuán liàn fù shǐ ，zhè gè zhí wèi xiàng dāng dī wēi 。ér zhè shǒu cí biàn zuò yú sū shì biǎn zhé huáng zhōu shí qī 。

shǎng xī /jiàn shǎng

“chàng wàng sòng chūn bēi 。jiàn lǎo féng chūn néng jǐ huí 。”huā fán yè shèng de chūn rì suī hǎo ，rán ér tā zhōng huì yuǎn qù ，chóu chàng dì wàng zhe shǒu zhōng zhè bēi sòng chūn jiǔ ，xīn lǐ yǒng qǐ de shāng chūn zhī qíng bǐ jiǔ gèng nóng yù ，qiān huí bǎi zhuǎn ，cái xià méi tóu ，què shàng xīn tóu 。yóu chūn rì de guī qù bú yóu lián xiǎng dào zì jǐ nián huá de liú shì 。“jiàn lǎo ”，wèi zhú jiàn shuāi lǎo ，yǔ diào bēi āi cāng sāng 。“féng chūn ”，hū yī xǐ ，cí qíng shàng yáng 。“néng jǐ huí ”，qíng xù zài cì diē luò ，yóu yáng ér yì ，gèng xiǎn bēi chuàng ，rén yǐ shuāi lǎo ，yǒu shēng zhī nián hái néng kàn dào jǐ gè chūn tiān 。yī jù zhī zhōng yī yǒng sān tàn ，bǐ fǎ chán mián ér cāng lǎo ，zhèng shì sū shì biǎn zhé huáng zhōu āi shāng xīn qíng de xiě zhào 。“huā mǎn chǔ chéng chóu yuǎn bié ，shāng huái 。hé kuàng qīng sī jí guǎn cuī 。”zuò zhě suǒ chù zhī shí jiē qià shì shèng chūn ，fán huā sì jǐn ，gù rì “huā mǎn ”。chǔ chéng ，zhèng shì zuò zhě biǎn zhé zhī dì --huáng zhōu 。cí rén liú lí piāo líng yú cǐ ，yuǎn lí gù xiāng hé qīn rén ，zěn néng bú mǎn huái chóu xù shēn rú hǎi 。zài wàn hóng piāo xiāng de jì jiē lǐ ，cí rén bú jǐn méi yǒu gǎn shòu dào chūn de péng bó hé xǐ yuè ，fǎn ér bèi jiào qī liáng nán nài ，wán quán shì jī yú shòu dǎ jī 、zāo fàng zhú de xiàn shí yuán yīn 。cǐ shēn céng cì de yì yùn qiāo rán biǎo lù ，shǐ qí shāng chūn zhī qíng gèng jiā yì wèi shēn yuǎn 。“shāng huái ”èr zì jí yǒu fèn liàng ，lín lí jìn zhì dì gài kuò le cí rén shāng chūn yì chóu lí bié de zhǒng zhǒng qī kǔ zhī qíng 。qiě zhè èr zì wéi zuò zhě zì shù ，tā jiāng suǒ jí táng rén shī jù róng zhù wéi yī tǐ ，biǎo xiàn chū gǔ wéi jīn yòng de jué miào zhī chù 。shāng bié zhī rén běn yǐ bēi āi bú kān ，nǎ lǐ hái jìn dé zhù sòng háng jiǔ yàn shàng qīng sī jí guǎn zòu chū de bié lí zhī yīn 。“hé kuàng ”liǎng zì ，jìn xiǎn bú shèng bēi qíng zhī tài 。cí rén zài shàng piàn jié wěi chù yòng cǐ jù ，qí chén tòng xīn qíng bú yán ér yù 。“yín duàn wàng xiāng tái 。wàn lǐ guī xīn dú shàng lái 。”xià piàn cí rén zhe zhòng shū xiě zì jǐ sī niàn gù tǔ zhī qíng 。zhè lǐ suī rán zhī qǔ yuán shī xià xún ，shí jì shàng jù shī yì yì yǐn hán qí zhōng 。cí rén jí shǐ sì chù piāo líng huàn yóu ，què zhōng bú céng wàng què xī shǔ --tā de jiā xiāng ，gèng hé kuàng yù wǎng nán zǒu lí gù tǔ yù yáo yuǎn 。dēng gāo yǐn jiǔ zhī jì ，qǐ néng bú bèi jiā sī niàn jiā xiāng 。yī gè “duàn ”zì xíng xiàng dì miáo huì le qí wàng xiāng qíng qiē de xīn tài 。cí rén zòng shǐ yǔ gù tǔ yuǎn gé wàn lǐ ，què réng rán guī xīn sì jiàn ，tóng yàn de huǒ bàn men shuí néng lǐng huì zhè fèn qíng huái 。“dú ”zì tū chū le cí rén gū shēn piāo liú zài wài de gū dú 、jì mò zhī gǎn 。“jǐng wù dēng lín xí shǐ jiàn ，pái huái 。yī cùn xiàng sī yī cùn huī 。”yuán shī liǎng jù zhī zhōng sān cì yòng dào le “xián ”zì ，sū shì qǔ qí shī yì ，huà wéi jǐ yòng ，yì yùn pō shēn 。zhī yīn cǐ shí le wú guān zhí ，yī shēn qīng xián ，yōu rán cóng róng zhōng dēng tái tiào wàng ，cái néng jiāng zhè chūn rì de měi jǐng jìn shōu yǎn dǐ 。sū shì biǎo miàn shàng xù shù le zì jǐ wú guān yī shēn qīng de yōu xián zì zài ，shí jì shēn shēn liú lù le zāo shòu biǎn zhú ，wú fǎ zuò wéi ，yī shì bú chéng de jù dà tòng kǔ 。zhèng yīn wéi rú cǐ ，cí rén cái huì zài cǐ dì jiǔ jiǔ pái huái ，bú yuàn lí qù ，qí shí shì nà wú lùn wú hé dōu huī zhī bú qù de fán yōu zài xīn tóu pán xuán ，shí shí shé mó zhe tā 。jié jù wéi quán cí diǎn jīng zhī bǐ 。gōng yè bú kě jiàn 。gù tǔ wú fǎ hái 。liǎng zhǒng xiàng sī ，yī zhǒng chóu xù ，jiū jié zài yī qǐ ，lìng cí rén niǎn zhuǎn fǎn cè ，xīn rú hán huī 。cǐ cí luò mò yú jiǔ yàn ，zhōng jiān xiě wàng xiāng ，jié xué yú yī cùn xiàng sī yī cùn huī de fǎn sī ，chéng xiàn chū yī gè cóng xiàng wài guān zhào ér fǎn tīng shōu shì 、fǎn guān nèi xīn de xīn líng huó dòng guò chéng 。yóu wài xiàng zhuǎn ér nèi xiàng ，shì cǐ cí tè sè zhī yī 。ér cǐ cí zé zhèng míng ，dōng pō cí héng fàng jié chū fēng gé zhī wài ，gèng yǒu nèi liǎn mián miǎo zhī yī tǐ 。ruò jìn yī bù zhī rén lùn shì ，zé dāng shí dōng pō zhī sī xiǎng qí xiàng ，shí yǐ cóng qián qī gèng duō de xiàng wài yòng lì ，zhuǎn biàn wéi gèng duō de xiàng nèi yòng lì 。

xiàng guān gǔ shī fèn lèi

sū shì jiǎn jiè

sū shì （1037～1101），zì zǐ zhān ，yòu zì hé zhòng ，hào dōng pō jū shì ，sòng dài zhòng yào de wén xué jiā ，sòng dài wén xué zuì gāo chéng jiù de dài biǎo 。hàn zú ，běi sòng méi zhōu méi shān （jīn shǔ sì chuān shěng méi shān shì ）rén 。jiā yòu （sòng rén zōng nián hào ，1056～1063）jìn shì 。céng shàng shū lì yán wáng ān shí xīn fǎ zhī bì ，hòu yīn zuò shī fěng cì xīn fǎ ér xià yù shǐ yù ，biǎn huáng zhōu 。sòng zhé zōng shí rèn hàn lín xué shì ，céng chū zhī háng zhōu 、yǐng zhōu ，guān zhì lǐ bù shàng shū 。hòu yòu biǎn zhé huì zhōu 、dān zhōu 。duō huì zhèng 。zú shì wén zhōng 。xué shí yuān bó ，xǐ jiǎng lì hòu jìn 。yǔ fù sū xún 、dì sū zhé hé chēng “sān sū ”。qí wén zòng héng zì sì ，wéi “táng sòng bā dà jiā ”zhī yī 。qí shī tí cái guǎng kuò ，qīng xīn háo jiàn ，shàn yòng kuā zhāng bǐ yù ，dú jù fēng gé ，yǔ huáng tíng jiān bìng chēng “sū huáng ”。cí kāi háo fàng yī pài ，yǔ xīn qì jí bìng chēng “sū xīn ”。 yòu gōng shū huà 。yǒu 《dōng pō qī jí 》《dōng pō yì chuán 》《dōng pō lè fǔ 》děng 。

相关翻译

相关赏析

作者介绍

热门诗词推荐