《桂枝香 观木犀有感寄吕郎中》原文及翻译赏析

朝代：宋朝

作者：陈亮

原文：

古诗简介

《桂枝香·观木犀有感寄吕郎中》是南宋词人陈亮所写的一首词。该词上片借花言志，词旨高远，层层转进，曲折深沉。下片改为词人自己出面评说，进一步展示出更高的、晶莹澄沏的内心世界。全词处处摄花之魂，处处见我风骨，却又通篇无一字直诉我胸怀处，所谓若即若离，深得咏物神髓。结处暗寓平生意气，感慨遥深。

翻译/译文

天高气肃，正是月色通明、秋天月夜景象。汉代长安的离宫别馆三十六所引入天空，悬拟出天宫收储桂花已经盈满。乐意散落在人间，只是怕群花染了凡俗。我吐放在这秋天的夜晚．意在唤回已去的春意，重留温暖于人间。我方深情眷注人世。又何曾自甘幽独呢？是天上的余香遗泽。只怪一股春风，香气十里相续。坐对花旁，只见桂花形似金粟。芙蓉只解添愁思，何况那东篱与凄凉的黄色菊花呢。入时太浅，背时太远，只爱寻找那高尚的行迹。

注释

桂枝香：词牌名，又名“疏帘淡月”，首见于王安石作。木犀：指桂花。吕郎中：即吕祖谦。三十六宫：泛指帝王宫殿之多。”金粟：桂花形似金粟，故名。芙蓉：木芙蓉，八、九月间开放，因名拒霜花。高躅（zhú）：高尚的行迹。

创作背景

词题中的“木樨”是秋天开放的一种桂花，花瓣很小，但花香浓郁。陈亮在词里借助木樨表达自己关于用世与忤世问题的一些看法。孝宗淳熙六年（1179年），吕祖谦任礼部郎官，后因病辞官归隐。他治学讲究“明理躬行”，反对空谈阴阳性命之说，与陈亮观点一致。吕祖谦归隐之后，陈亮曾去看望他，两人畅论时政，相谈甚欢。之后，陈亮作词一曲，托物言志，寄于吕郎中。

赏析/鉴赏

秋天的夜晚，天穹如洗，皓月当空。相传月中有桂树，此情此景不禁让人想到月中满树桂花的美景。开篇三句中的“天”、“月”都是为下文桂花“散落人间”作铺垫。“桂子初收，三十六宫都足”两句化用李贺《金铜仙人辞汉歌》中“画栏桂树悬秋香，三十六宫土花碧”的诗意，月中桂花盛放，天宫已经存放不下，暗指桂花已散落人间。散落人间的桂花是天宫之花，凡俗的群花自是无法与之相比。“不辞”两句表面写花，实则是陈亮内心感情的吐露。他自视极高，以月中桂花自喻，表示愿意为人世出力，却又唯恐“群花”自惭形秽。不直指“群花”凡俗，却说“怕群花、自嫌凡俗”，视角巧妙，立意更进一层。“向他秋晚，唤回春意，几曾幽独！”作者对自己的高洁心志作了更进一步的描述。“我”并非故作矜持、自甘幽居，之所以不在三春时节与百花齐放，而选择在这秋天的夜晚独自吐露芬芳，其实是为了唤回几分已经逝去的春意，让世人重新感觉到一丝明媚和温暖。这几旬涵义丰富，国势不昌，词人满腔热情似火，欲在危难时刻力挽狂澜，建立一番功业的愿望展露无遗。下片前三句承接上阌桂花“不辞散落人间”的意蕴。“怪”字用得非常巧妙，难怪“一树香风”可以“十里香续”，原来是天宫散落人间的余香。“坐对花旁，但见色浮金粟。”坐到花旁，闻其幽香，观其花色，种种秋花仿佛现于眼前。“坐对”二字神来之笔，显出无限的亲昵，仿佛人与花可以交流。“芙蓉只解添愁思，况东篱、凄凉黄菊。”秋日，也是木芙蓉、菊花盛开的时节。可是杜甫“芙蓉小苑人边愁”的诗句却让我看到木芙蓉就满腹愁思。面对东篱菊花，想起陶渊明“采菊东篱下”的情景，词人内心只党凄凉。木芙蓉、菊花都只会让秋意更浓，怎么能“唤回春意”呢?这几句表面看是对秋花作出评价，实际上还暗含对边关烽火的忧虑和对陶渊明归隐之举的不赞同。末尾三句又回到桂花身上。词人感叹桂花易开易落，开在深秋，颜色素净。而他心志又过于高洁，喜欢追寻先贤的足迹，再次借桂花抒怀，自慨平生。这几句正言反出，无限悲愤和幽怨喷薄而出。词人以花寄情，用浪漫主义手法写下此词。词中旬句写花，但所咏心志却一目了然。整首词深得咏物神髓，毫不晦涩。桂花高标远致、心怀高洁，词人雅量高致、光明磊落，花中所隐之人呼之欲出。

名家点评原湖南文理学院副教授、湖南省文史研究馆馆员赖汉屏：这阕《桂枝香》，就其语言论，句句当行本色；观其前后两结，语意尤其高远，逸响可歌，何尝有一句粗豪语？就其风格论，高华端凝，不仅远在“横肆”之外，抑且别具典雅幽秀之美。但这种“秀”，是其秀在神，秀而有骨，故终不失龙川气象。（《唐宋词鉴赏辞典》）

相关古诗分类

陈亮简介

陈亮（1143年10月16日—1194年），原名汝能，字同甫，号龙川，学者称为龙川先生。婺州永康（今属浙江）人。南宋思想家、文学家。陈亮“为人才气超迈，喜谈兵，议论风生，下笔数千言立就”。宋孝宗时，被婺州以解头荐，因上《中兴五论》，奏入不报。淳熙五年（1178年），诣阙上书论国事。后曾两次被诬入狱。宋光宗绍熙四年（1193年）状元及第，授签书建康府判官公事，未及至官而逝，年五十二。宋理宗时，追谥“文毅”。陈亮所作政论气势纵横，词作风格豪迈，有《龙川文集》、《龙川词》传世。

gǔ shī jiǎn jiè

《guì zhī xiāng ·guān mù xī yǒu gǎn jì lǚ láng zhōng 》shì nán sòng cí rén chén liàng suǒ xiě de yī shǒu cí 。gāi cí shàng piàn jiè huā yán zhì ，cí zhǐ gāo yuǎn ，céng céng zhuǎn jìn ，qǔ shé shēn chén 。xià piàn gǎi wéi cí rén zì jǐ chū miàn píng shuō ，jìn yī bù zhǎn shì chū gèng gāo de 、jīng yíng chéng qī de nèi xīn shì jiè 。quán cí chù chù shè huā zhī hún ，chù chù jiàn wǒ fēng gǔ ，què yòu tōng piān wú yī zì zhí sù wǒ xiōng huái chù ，suǒ wèi ruò jí ruò lí ，shēn dé yǒng wù shén suǐ 。jié chù àn yù píng shēng yì qì ，gǎn kǎi yáo shēn 。

fān yì /yì wén

tiān gāo qì sù ，zhèng shì yuè sè tōng míng 、qiū tiān yuè yè jǐng xiàng 。hàn dài zhǎng ān de lí gōng bié guǎn sān shí liù suǒ yǐn rù tiān kōng ，xuán nǐ chū tiān gōng shōu chǔ guì huā yǐ jīng yíng mǎn 。lè yì sàn luò zài rén jiān ，zhī shì pà qún huā rǎn le fán sú 。wǒ tǔ fàng zài zhè qiū tiān de yè wǎn ．yì zài huàn huí yǐ qù de chūn yì ，zhòng liú wēn nuǎn yú rén jiān 。wǒ fāng shēn qíng juàn zhù rén shì 。yòu hé céng zì gān yōu dú ne ？shì tiān shàng de yú xiāng yí zé 。zhī guài yī gǔ chūn fēng ，xiāng qì shí lǐ xiàng xù 。zuò duì huā páng ，zhī jiàn guì huā xíng sì jīn sù 。fú róng zhī jiě tiān chóu sī ，hé kuàng nà dōng lí yǔ qī liáng de huáng sè jú huā ne 。rù shí tài qiǎn ，bèi shí tài yuǎn ，zhī ài xún zhǎo nà gāo shàng de háng jì 。

zhù shì

guì zhī xiāng ：cí pái míng ，yòu míng “shū lián dàn yuè ”，shǒu jiàn yú wáng ān shí zuò 。mù xī ：zhǐ guì huā 。lǚ láng zhōng ：jí lǚ zǔ qiān 。sān shí liù gōng ：fàn zhǐ dì wáng gōng diàn zhī duō 。”jīn sù ：guì huā xíng sì jīn sù ，gù míng 。fú róng ：mù fú róng ，bā 、jiǔ yuè jiān kāi fàng ，yīn míng jù shuāng huā 。gāo zhú （zhú）：gāo shàng de háng jì 。

chuàng zuò bèi jǐng

cí tí zhōng de “mù xī ”shì qiū tiān kāi fàng de yī zhǒng guì huā ，huā bàn hěn xiǎo ，dàn huā xiāng nóng yù 。chén liàng zài cí lǐ jiè zhù mù xī biǎo dá zì jǐ guān yú yòng shì yǔ wǔ shì wèn tí de yī xiē kàn fǎ 。xiào zōng chún xī liù nián （1179nián ），lǚ zǔ qiān rèn lǐ bù láng guān ，hòu yīn bìng cí guān guī yǐn 。tā zhì xué jiǎng jiū “míng lǐ gōng háng ”，fǎn duì kōng tán yīn yáng xìng mìng zhī shuō ，yǔ chén liàng guān diǎn yī zhì 。lǚ zǔ qiān guī yǐn zhī hòu ，chén liàng céng qù kàn wàng tā ，liǎng rén chàng lùn shí zhèng ，xiàng tán shèn huān 。zhī hòu ，chén liàng zuò cí yī qǔ ，tuō wù yán zhì ，jì yú lǚ láng zhōng 。

shǎng xī /jiàn shǎng

qiū tiān de yè wǎn ，tiān qióng rú xǐ ，hào yuè dāng kōng 。xiàng chuán yuè zhōng yǒu guì shù ，cǐ qíng cǐ jǐng bú jìn ràng rén xiǎng dào yuè zhōng mǎn shù guì huā de měi jǐng 。kāi piān sān jù zhōng de “tiān ”、“yuè ”dōu shì wéi xià wén guì huā “sàn luò rén jiān ”zuò pù diàn 。“guì zǐ chū shōu ，sān shí liù gōng dōu zú ”liǎng jù huà yòng lǐ hè 《jīn tóng xiān rén cí hàn gē 》zhōng “huà lán guì shù xuán qiū xiāng ，sān shí liù gōng tǔ huā bì ”de shī yì ，yuè zhōng guì huā shèng fàng ，tiān gōng yǐ jīng cún fàng bú xià ，àn zhǐ guì huā yǐ sàn luò rén jiān 。sàn luò rén jiān de guì huā shì tiān gōng zhī huā ，fán sú de qún huā zì shì wú fǎ yǔ zhī xiàng bǐ 。“bú cí ”liǎng jù biǎo miàn xiě huā ，shí zé shì chén liàng nèi xīn gǎn qíng de tǔ lù 。tā zì shì jí gāo ，yǐ yuè zhōng guì huā zì yù ，biǎo shì yuàn yì wéi rén shì chū lì ，què yòu wéi kǒng “qún huā ”zì cán xíng huì 。bú zhí zhǐ “qún huā ”fán sú ，què shuō “pà qún huā 、zì xián fán sú ”，shì jiǎo qiǎo miào ，lì yì gèng jìn yī céng 。“xiàng tā qiū wǎn ，huàn huí chūn yì ，jǐ céng yōu dú ！”zuò zhě duì zì jǐ de gāo jié xīn zhì zuò le gèng jìn yī bù de miáo shù 。“wǒ ”bìng fēi gù zuò jīn chí 、zì gān yōu jū ，zhī suǒ yǐ bú zài sān chūn shí jiē yǔ bǎi huā qí fàng ，ér xuǎn zé zài zhè qiū tiān de yè wǎn dú zì tǔ lù fēn fāng ，qí shí shì wéi le huàn huí jǐ fèn yǐ jīng shì qù de chūn yì ，ràng shì rén zhòng xīn gǎn jiào dào yī sī míng mèi hé wēn nuǎn 。zhè jǐ xún hán yì fēng fù ，guó shì bú chāng ，cí rén mǎn qiāng rè qíng sì huǒ ，yù zài wēi nán shí kè lì wǎn kuáng lán ，jiàn lì yī fān gōng yè de yuàn wàng zhǎn lù wú yí 。xià piàn qián sān jù chéng jiē shàng wén guì huā “bú cí sàn luò rén jiān ”de yì yùn 。“guài ”zì yòng dé fēi cháng qiǎo miào ，nán guài “yī shù xiāng fēng ”kě yǐ “shí lǐ xiāng xù ”，yuán lái shì tiān gōng sàn luò rén jiān de yú xiāng 。“zuò duì huā páng ，dàn jiàn sè fú jīn sù 。”zuò dào huā páng ，wén qí yōu xiāng ，guān qí huā sè ，zhǒng zhǒng qiū huā fǎng fó xiàn yú yǎn qián 。“zuò duì ”èr zì shén lái zhī bǐ ，xiǎn chū wú xiàn de qīn nì ，fǎng fó rén yǔ huā kě yǐ jiāo liú 。“fú róng zhī jiě tiān chóu sī ，kuàng dōng lí 、qī liáng huáng jú 。”qiū rì ，yě shì mù fú róng 、jú huā shèng kāi de shí jiē 。kě shì dù fǔ “fú róng xiǎo yuàn rén biān chóu ”de shī jù què ràng wǒ kàn dào mù fú róng jiù mǎn fù chóu sī 。miàn duì dōng lí jú huā ，xiǎng qǐ táo yuān míng “cǎi jú dōng lí xià ”de qíng jǐng ，cí rén nèi xīn zhī dǎng qī liáng 。mù fú róng 、jú huā dōu zhī huì ràng qiū yì gèng nóng ，zěn me néng “huàn huí chūn yì ”ne ?zhè jǐ jù biǎo miàn kàn shì duì qiū huā zuò chū píng jià ，shí jì shàng hái àn hán duì biān guān fēng huǒ de yōu lǜ hé duì táo yuān míng guī yǐn zhī jǔ de bú zàn tóng 。mò wěi sān jù yòu huí dào guì huā shēn shàng 。cí rén gǎn tàn guì huā yì kāi yì luò ，kāi zài shēn qiū ，yán sè sù jìng 。ér tā xīn zhì yòu guò yú gāo jié ，xǐ huān zhuī xún xiān xián de zú jì ，zài cì jiè guì huā shū huái ，zì kǎi píng shēng 。zhè jǐ jù zhèng yán fǎn chū ，wú xiàn bēi fèn hé yōu yuàn pēn báo ér chū 。cí rén yǐ huā jì qíng ，yòng làng màn zhǔ yì shǒu fǎ xiě xià cǐ cí 。cí zhōng xún jù xiě huā ，dàn suǒ yǒng xīn zhì què yī mù le rán 。zhěng shǒu cí shēn dé yǒng wù shén suǐ ，háo bú huì sè 。guì huā gāo biāo yuǎn zhì 、xīn huái gāo jié ，cí rén yǎ liàng gāo zhì 、guāng míng lěi luò ，huā zhōng suǒ yǐn zhī rén hū zhī yù chū 。

míng jiā diǎn píng yuán hú nán wén lǐ xué yuàn fù jiāo shòu 、hú nán shěng wén shǐ yán jiū guǎn guǎn yuán lài hàn píng ：zhè què 《guì zhī xiāng 》，jiù qí yǔ yán lùn ，jù jù dāng háng běn sè ；guān qí qián hòu liǎng jié ，yǔ yì yóu qí gāo yuǎn ，yì xiǎng kě gē ，hé cháng yǒu yī jù cū háo yǔ ？jiù qí fēng gé lùn ，gāo huá duān níng ，bú jǐn yuǎn zài “héng sì ”zhī wài ，yì qiě bié jù diǎn yǎ yōu xiù zhī měi 。dàn zhè zhǒng “xiù ”，shì qí xiù zài shén ，xiù ér yǒu gǔ ，gù zhōng bú shī lóng chuān qì xiàng 。（《táng sòng cí jiàn shǎng cí diǎn 》）

xiàng guān gǔ shī fèn lèi

chén liàng jiǎn jiè

chén liàng （1143nián 10yuè 16rì —1194nián ），yuán míng rǔ néng ，zì tóng fǔ ，hào lóng chuān ，xué zhě chēng wéi lóng chuān xiān shēng 。wù zhōu yǒng kāng （jīn shǔ zhè jiāng ）rén 。nán sòng sī xiǎng jiā 、wén xué jiā 。chén liàng “wéi rén cái qì chāo mài ，xǐ tán bīng ，yì lùn fēng shēng ，xià bǐ shù qiān yán lì jiù ”。sòng xiào zōng shí ，bèi wù zhōu yǐ jiě tóu jiàn ，yīn shàng 《zhōng xìng wǔ lùn 》，zòu rù bú bào 。chún xī wǔ nián （1178nián ），yì què shàng shū lùn guó shì 。hòu céng liǎng cì bèi wū rù yù 。sòng guāng zōng shào xī sì nián （1193nián ）zhuàng yuán jí dì ，shòu qiān shū jiàn kāng fǔ pàn guān gōng shì ，wèi jí zhì guān ér shì ，nián wǔ shí èr 。sòng lǐ zōng shí ，zhuī shì “wén yì ”。chén liàng suǒ zuò zhèng lùn qì shì zòng héng ，cí zuò fēng gé háo mài ，yǒu 《lóng chuān wén jí 》、《lóng chuān cí 》chuán shì 。

相关翻译

相关赏析

作者介绍

热门诗词推荐