朝代:宋朝
作者:赵佶
原文:
译文回忆汴京往昔的繁华,万里山河都属于帝王之家。奢华的宫殿园林,弦管笙琶的声音日夜不断。花城早已是空寂无人、萧索冷落,虽然身处黄沙漫天的胡地,那繁华如春的汴京仍然时常萦绕在梦中。家乡在何处,怎么忍心听到那羌笛吹奏凄凉彻骨的《梅花落》。
注释①眼儿媚:词牌名,又名《秋波媚》。②玉京:北宋的都城汴(biàn)京。③琼(qióng)林玉殿(diàn):指赵佶宠臣蔡京、朱腼等搜刮财货、竭尽民力兴建而成的宫殿。④笙(shēng):簧管乐器,管为竹制,长短不一,有13至19根不等。⑤琶(pá):指琵琶。⑥花城:指靖康之变以前的汴京。⑦家山:故乡。⑧羌(qiāng)管:即笛,又名羌笛。⑨梅花:在此指《梅花落》的乐声。
“玉京曾忆昔繁华。万里帝王家”两句,词人追忆起北宋都城汴京昔日的繁华景象,同时也指出了北宋曾经坐拥万里山河,现在却都成了陈迹。 “曾”字,点明了这一切繁华都已经在历史舞台上落幕了,如今词人已经是亡国之君,沦为敌人的阶下之囚。后面的“琼林玉殿,朝喧弦管,暮列笙琶”三句,词人将昔日汴京的繁华之景具体化了。 “琼林玉殿”极力表现帝王之家的奢华, “朝喧弦管,暮列笙琶”极力展现帝王生活的放纵无度。
“花城人去今萧索,春梦绕胡沙”两句,词人写昔日万花丛生的汴京城,如今已是人去城颓,到处都是断壁残垣,一派萧条破败的景象,尽管自己现在置身于尘沙漫天的茫茫大漠,但那汴京城的繁华却经常在自己的梦中萦绕不去。 “花城”二字,形象地表现了汴京城昔日的繁花似锦, “春梦”寄托着词人在被俘之后对故国的无限思念之情。结拍的“家山何处,忍听羌笛,吹彻梅花”三句,写的是词人梦醒之后的情思,说他听到羌笛阵阵,想起自己现在身处漠北,已经陷于囹圄,国家已亡,山河破碎,无处为家,怎么忍受得了吹奏《梅花落》的乐声所带来的痛苦。
词的上片追忆亡国前汴京城的繁华,通过对昔日汴京生活的追忆,抒发了词人对故国的怀念之情。词的下片虚实结合,写词人被俘之后的愁苦,将词人心中的思国之愁和亡国之痛表现得韵味悠长。全词忆昔伤今,言辞简练但余味悠长,将复杂的感情梳理得具体,将亡国之君的亡国之痛和思国之愁表现得真实可感。
北宋皇帝宋钦宗靖康年间(公元1126~1127年),金军攻破东京(今河南开封),俘虏了词人与其子,这首词即是词人为了表达亡国之痛而写下的。
yì wén huí yì biàn jīng wǎng xī de fán huá ,wàn lǐ shān hé dōu shǔ yú dì wáng zhī jiā 。shē huá de gōng diàn yuán lín ,xián guǎn shēng pá de shēng yīn rì yè bú duàn 。huā chéng zǎo yǐ shì kōng jì wú rén 、xiāo suǒ lěng luò ,suī rán shēn chù huáng shā màn tiān de hú dì ,nà fán huá rú chūn de biàn jīng réng rán shí cháng yíng rào zài mèng zhōng 。jiā xiāng zài hé chù ,zěn me rěn xīn tīng dào nà qiāng dí chuī zòu qī liáng chè gǔ de 《méi huā luò 》。
zhù shì ①yǎn ér mèi :cí pái míng ,yòu míng 《qiū bō mèi 》。②yù jīng :běi sòng de dōu chéng biàn (biàn)jīng 。③qióng (qióng)lín yù diàn (diàn):zhǐ zhào jí chǒng chén cài jīng 、zhū miǎn děng sōu guā cái huò 、jié jìn mín lì xìng jiàn ér chéng de gōng diàn 。④shēng (shēng):huáng guǎn lè qì ,guǎn wéi zhú zhì ,zhǎng duǎn bú yī ,yǒu 13zhì 19gēn bú děng 。⑤pá (pá):zhǐ pí pá 。⑥huā chéng :zhǐ jìng kāng zhī biàn yǐ qián de biàn jīng 。⑦jiā shān :gù xiāng 。⑧qiāng (qiāng)guǎn :jí dí ,yòu míng qiāng dí 。⑨méi huā :zài cǐ zhǐ 《méi huā luò 》de lè shēng 。
“yù jīng céng yì xī fán huá 。wàn lǐ dì wáng jiā ”liǎng jù ,cí rén zhuī yì qǐ běi sòng dōu chéng biàn jīng xī rì de fán huá jǐng xiàng ,tóng shí yě zhǐ chū le běi sòng céng jīng zuò yōng wàn lǐ shān hé ,xiàn zài què dōu chéng le chén jì 。 “céng ”zì ,diǎn míng le zhè yī qiē fán huá dōu yǐ jīng zài lì shǐ wǔ tái shàng luò mù le ,rú jīn cí rén yǐ jīng shì wáng guó zhī jun1 ,lún wéi dí rén de jiē xià zhī qiú 。hòu miàn de “qióng lín yù diàn ,cháo xuān xián guǎn ,mù liè shēng pá ”sān jù ,cí rén jiāng xī rì biàn jīng de fán huá zhī jǐng jù tǐ huà le 。 “qióng lín yù diàn ”jí lì biǎo xiàn dì wáng zhī jiā de shē huá , “cháo xuān xián guǎn ,mù liè shēng pá ”jí lì zhǎn xiàn dì wáng shēng huó de fàng zòng wú dù 。
“huā chéng rén qù jīn xiāo suǒ ,chūn mèng rào hú shā ”liǎng jù ,cí rén xiě xī rì wàn huā cóng shēng de biàn jīng chéng ,rú jīn yǐ shì rén qù chéng tuí ,dào chù dōu shì duàn bì cán yuán ,yī pài xiāo tiáo pò bài de jǐng xiàng ,jìn guǎn zì jǐ xiàn zài zhì shēn yú chén shā màn tiān de máng máng dà mò ,dàn nà biàn jīng chéng de fán huá què jīng cháng zài zì jǐ de mèng zhōng yíng rào bú qù 。 “huā chéng ”èr zì ,xíng xiàng dì biǎo xiàn le biàn jīng chéng xī rì de fán huā sì jǐn , “chūn mèng ”jì tuō zhe cí rén zài bèi fú zhī hòu duì gù guó de wú xiàn sī niàn zhī qíng 。jié pāi de “jiā shān hé chù ,rěn tīng qiāng dí ,chuī chè méi huā ”sān jù ,xiě de shì cí rén mèng xǐng zhī hòu de qíng sī ,shuō tā tīng dào qiāng dí zhèn zhèn ,xiǎng qǐ zì jǐ xiàn zài shēn chù mò běi ,yǐ jīng xiàn yú líng yǔ ,guó jiā yǐ wáng ,shān hé pò suì ,wú chù wéi jiā ,zěn me rěn shòu dé le chuī zòu 《méi huā luò 》de lè shēng suǒ dài lái de tòng kǔ 。
cí de shàng piàn zhuī yì wáng guó qián biàn jīng chéng de fán huá ,tōng guò duì xī rì biàn jīng shēng huó de zhuī yì ,shū fā le cí rén duì gù guó de huái niàn zhī qíng 。cí de xià piàn xū shí jié hé ,xiě cí rén bèi fú zhī hòu de chóu kǔ ,jiāng cí rén xīn zhōng de sī guó zhī chóu hé wáng guó zhī tòng biǎo xiàn dé yùn wèi yōu zhǎng 。quán cí yì xī shāng jīn ,yán cí jiǎn liàn dàn yú wèi yōu zhǎng ,jiāng fù zá de gǎn qíng shū lǐ dé jù tǐ ,jiāng wáng guó zhī jun1 de wáng guó zhī tòng hé sī guó zhī chóu biǎo xiàn dé zhēn shí kě gǎn 。
běi sòng huáng dì sòng qīn zōng jìng kāng nián jiān (gōng yuán 1126~1127nián ),jīn jun1 gōng pò dōng jīng (jīn hé nán kāi fēng ),fú lǔ le cí rén yǔ qí zǐ ,zhè shǒu cí jí shì cí rén wéi le biǎo dá wáng guó zhī tòng ér xiě xià de 。