朝代:宋代
作者:李清照
原文:
李清照(1084年3月13日~1155年5月12日)号易安居士,汉族,山东省济南章丘人。宋代(南北宋之交)女词人,婉约词派代表,有“千古第一才女”之称。所作词,前期多写其悠闲生活,后期多悲叹身世,情调感伤。形式上善用白描手法,自辟途径,语言清丽。论词强调协律,崇尚典雅,提出词“别是一家”之说,反对以作诗文之法作词。能诗,留存不多,部分篇章感时咏史,情辞慷慨,与其词风不同。有《易安居士文集》《易安词》,已散佚。后人有《漱玉词》辑本。今有《李清照集校注》。
翻译
暖暖的雨,暖暖的风,送走了些许冬天的寒意。柳叶长出了,梅花怒放了,春天已经来了。端庄的少妇,也被这春意撩拨起了愁怀。爱侣不在身边,又能和谁把酒论诗呢?少妇的泪水流下脸颊,弄残了搽在她脸上的香粉。
少妇试穿金丝缝成的夹衫,但心思全不在衣服上面。她无情无绪的斜靠在枕头上,把她头上的钗儿压坏了,她也茫然不顾。她孤单的愁思太浓,又怎能做得好梦?惟有在深夜里呵,手弄着灯花,心里想着爱侣。
注释
⑴初破冻:刚刚解冻。
⑵柳眼:初生柳叶,细长如眼,故谓“柳眼”。梅腮:梅花瓣儿,似美女香腮,故称“梅腮”。
⑶花钿(diàn):用金翠珠宝等制成花朵的首饰。
⑷乍:起初,刚刚开始。金缕缝:用金钱缝成的农服。
⑸山枕:即檀枕。因其形如“凹”,故称“山枕”。欹(qī):靠着。
⑹钗头凤:即头钗,古代妇女的首饰。因其形如凤,故名。
⑺夜阑:夜深。灯花:灯蕊燃烧耐结成的花形。
此词《唐宋诸贤绝妙词选》、《草堂诗余别集》、《古今词综》等都题作“离情”,而《草堂诗余别集》还注云:“一作春怀”。由此看来,这些恐均非原题,是后人据词作内容添加的;此外,“春怀”与“离情”确也概括了词作的主要内容。从词作的内容与风格来看,这首词当写于词人婚后不久,夫妻小别,李清照独居时。
“暖日晴风初破冻,柳眼梅腮,已觉春心动”。开首三句,词人放眼室外,由春景落笔。但见初春时节,春风化雨,和暖怡人,大地复苏,嫩柳初长,如媚眼微开,艳梅盛开,似香腮红透,到处是一派春日融融的景象。词人前期生活虽然没有大的波折,但以其独具的才情、细腻的情感,以及对外部世界敏锐的感悟、强烈的关注,常有出人意表之想。表现在词作里,就是经常慧心独照,发人所未发,见人所未见。“暖日晴风”似还不足以表达春天到来的特征,而紧接以“柳眼梅腮”(此句历来被称为“易安奇句”),则使到来的春天更直接、更形象。李商隐在《二月二日》一诗中有“花须柳眼各无赖,紫蝶黄蜂俱有情”,苏轼在《水龙吟》词中描绘柳叶情状是“萦损柔肠,困酣娇眼,欲开还闭”。看来女词人受此启发,抓住两个极具特点的事物,写出春天的生机。第三句的“已觉春心动”,从语意上看,是对春天来临总的概括,实亦是自己怀春之情已动之流露。词人游春、赏春,目睹良辰美景,必有所思,这句也暗启后二句词人所抒发的情思:“酒意诗情谁与共?泪融残粉花钿重。”女词人的细腻、敏感的思绪与感悟进一步强化,面对如此大好春光,自然便联想到自己独处深闺,孤栖寂寞,这与往日和丈夫赵明诚一齐把玩金石,烹茗煮酒,赏析诗文的温馨气氛形成强烈反差。一个“谁与共”,道出此刻词人内心的苦涩。紧接着词人用一个细节来进一步形容自己内心的苦涩,泪水流淌,脸庞上的香粉为之消融,心情沉重以致觉得头上戴的花钿也是沉甸甸的。
词作的下片,词人以细微的笔触,紧承上片末句,着重刻画自己具体的闺中寂寞生活。“乍试夹衫金缕缝,山枕斜欹,枕损钗头凤。”春暖天晴,春装初试,然而词人却足不出户,去观赏那美好的春景,却斜倚在山枕上,以致把精美的钗头凤给压坏了。“山枕”,即檀枕,因其如“凹”形,故称山枕。词人不出户观赏春景,是因怕良辰美景触引伤感之情,二是表明其心境郁闷,慵懒至极。一个“损”字,也暗示词人慵懒、无精打彩。末二句:“独抱浓愁无好梦,夜阑犹剪灯花弄。”愁本无形,却言“抱”,可见此愁对其来说有多“浓”,多重,更何况是“独抱”,此情更是难堪。“无好梦”,是说现实很寂寞无聊,想在梦中去寻求慰藉,但却始终无法进入梦乡,直至夜阑人静之时,仍剪弄灯花,以排遣愁怀。“犹”字写活了词人百无聊赖的情态。此外,剪弄灯火,古时妇女常藉以卜数夫君之归期。这两句写得极为细致、生动,看似毫不经意,如叙写生活本身,实是几经苦炼,没有生活经历和深厚的艺术功力是无法写就的。清词论家贺裳评这两句为“入神之句”(《皱水轩词筌》)。
dié liàn huā
蝶恋花
nuǎn yǔ qíng fēng chū pò dòng, liǔ yǎn méi sāi, yǐ jué chūn xīn dòng.
暖雨晴风初破冻,柳眼梅腮,已觉春心动。
jiǔ yì shī qíng shuí yǔ gòng? lèi róng cán fěn huā diàn zhòng.
酒意诗情谁与共?泪融残粉花钿重。
zhà shì jiā shān jīn lǚ fèng, shān zhěn xié yī, zhěn sǔn chāi tóu fèng.
乍试夹衫金缕缝,山枕斜欹,枕损钗头凤。
dú bào nóng chóu wú hǎo mèng, yè lán yóu jiǎn dēng huā nòng.
独抱浓愁无好梦,夜阑犹剪灯花弄。
lǐ qīng zhào (1084nián 3yuè 13rì ~1155nián 5yuè 12rì )hào yì ān jū shì ,hàn zú ,shān dōng shěng jì nán zhāng qiū rén 。sòng dài (nán běi sòng zhī jiāo )nǚ cí rén ,wǎn yuē cí pài dài biǎo ,yǒu “qiān gǔ dì yī cái nǚ ”zhī chēng 。suǒ zuò cí ,qián qī duō xiě qí yōu xián shēng huó ,hòu qī duō bēi tàn shēn shì ,qíng diào gǎn shāng 。xíng shì shàng shàn yòng bái miáo shǒu fǎ ,zì pì tú jìng ,yǔ yán qīng lì 。lùn cí qiáng diào xié lǜ ,chóng shàng diǎn yǎ ,tí chū cí “bié shì yī jiā ”zhī shuō ,fǎn duì yǐ zuò shī wén zhī fǎ zuò cí 。néng shī ,liú cún bú duō ,bù fèn piān zhāng gǎn shí yǒng shǐ ,qíng cí kāng kǎi ,yǔ qí cí fēng bú tóng 。yǒu 《yì ān jū shì wén jí 》《yì ān cí 》,yǐ sàn yì 。hòu rén yǒu 《shù yù cí 》jí běn 。jīn yǒu 《lǐ qīng zhào jí xiào zhù 》。
fān yì
nuǎn nuǎn de yǔ ,nuǎn nuǎn de fēng ,sòng zǒu le xiē xǔ dōng tiān de hán yì 。liǔ yè zhǎng chū le ,méi huā nù fàng le ,chūn tiān yǐ jīng lái le 。duān zhuāng de shǎo fù ,yě bèi zhè chūn yì liáo bō qǐ le chóu huái 。ài lǚ bú zài shēn biān ,yòu néng hé shuí bǎ jiǔ lùn shī ne ?shǎo fù de lèi shuǐ liú xià liǎn jiá ,nòng cán le chá zài tā liǎn shàng de xiāng fěn 。
shǎo fù shì chuān jīn sī féng chéng de jiá shān ,dàn xīn sī quán bú zài yī fú shàng miàn 。tā wú qíng wú xù de xié kào zài zhěn tóu shàng ,bǎ tā tóu shàng de chāi ér yā huài le ,tā yě máng rán bú gù 。tā gū dān de chóu sī tài nóng ,yòu zěn néng zuò dé hǎo mèng ?wéi yǒu zài shēn yè lǐ hē ,shǒu nòng zhe dēng huā ,xīn lǐ xiǎng zhe ài lǚ 。
zhù shì
⑴chū pò dòng :gāng gāng jiě dòng 。
⑵liǔ yǎn :chū shēng liǔ yè ,xì zhǎng rú yǎn ,gù wèi “liǔ yǎn ”。méi sāi :méi huā bàn ér ,sì měi nǚ xiāng sāi ,gù chēng “méi sāi ”。
⑶huā diàn (diàn):yòng jīn cuì zhū bǎo děng zhì chéng huā duǒ de shǒu shì 。
⑷zhà :qǐ chū ,gāng gāng kāi shǐ 。jīn lǚ féng :yòng jīn qián féng chéng de nóng fú 。
⑸shān zhěn :jí tán zhěn 。yīn qí xíng rú “āo ”,gù chēng “shān zhěn ”。yī (qī):kào zhe 。
⑹chāi tóu fèng :jí tóu chāi ,gǔ dài fù nǚ de shǒu shì 。yīn qí xíng rú fèng ,gù míng 。
⑺yè lán :yè shēn 。dēng huā :dēng ruǐ rán shāo nài jié chéng de huā xíng 。
cǐ cí 《táng sòng zhū xián jué miào cí xuǎn 》、《cǎo táng shī yú bié jí 》、《gǔ jīn cí zōng 》děng dōu tí zuò “lí qíng ”,ér 《cǎo táng shī yú bié jí 》hái zhù yún :“yī zuò chūn huái ”。yóu cǐ kàn lái ,zhè xiē kǒng jun1 fēi yuán tí ,shì hòu rén jù cí zuò nèi róng tiān jiā de ;cǐ wài ,“chūn huái ”yǔ “lí qíng ”què yě gài kuò le cí zuò de zhǔ yào nèi róng 。cóng cí zuò de nèi róng yǔ fēng gé lái kàn ,zhè shǒu cí dāng xiě yú cí rén hūn hòu bú jiǔ ,fū qī xiǎo bié ,lǐ qīng zhào dú jū shí 。
“nuǎn rì qíng fēng chū pò dòng ,liǔ yǎn méi sāi ,yǐ jiào chūn xīn dòng ”。kāi shǒu sān jù ,cí rén fàng yǎn shì wài ,yóu chūn jǐng luò bǐ 。dàn jiàn chū chūn shí jiē ,chūn fēng huà yǔ ,hé nuǎn yí rén ,dà dì fù sū ,nèn liǔ chū zhǎng ,rú mèi yǎn wēi kāi ,yàn méi shèng kāi ,sì xiāng sāi hóng tòu ,dào chù shì yī pài chūn rì róng róng de jǐng xiàng 。cí rén qián qī shēng huó suī rán méi yǒu dà de bō shé ,dàn yǐ qí dú jù de cái qíng 、xì nì de qíng gǎn ,yǐ jí duì wài bù shì jiè mǐn ruì de gǎn wù 、qiáng liè de guān zhù ,cháng yǒu chū rén yì biǎo zhī xiǎng 。biǎo xiàn zài cí zuò lǐ ,jiù shì jīng cháng huì xīn dú zhào ,fā rén suǒ wèi fā ,jiàn rén suǒ wèi jiàn 。“nuǎn rì qíng fēng ”sì hái bú zú yǐ biǎo dá chūn tiān dào lái de tè zhēng ,ér jǐn jiē yǐ “liǔ yǎn méi sāi ”(cǐ jù lì lái bèi chēng wéi “yì ān qí jù ”),zé shǐ dào lái de chūn tiān gèng zhí jiē 、gèng xíng xiàng 。lǐ shāng yǐn zài 《èr yuè èr rì 》yī shī zhōng yǒu “huā xū liǔ yǎn gè wú lài ,zǐ dié huáng fēng jù yǒu qíng ”,sū shì zài 《shuǐ lóng yín 》cí zhōng miáo huì liǔ yè qíng zhuàng shì “yíng sǔn róu cháng ,kùn hān jiāo yǎn ,yù kāi hái bì ”。kàn lái nǚ cí rén shòu cǐ qǐ fā ,zhuā zhù liǎng gè jí jù tè diǎn de shì wù ,xiě chū chūn tiān de shēng jī 。dì sān jù de “yǐ jiào chūn xīn dòng ”,cóng yǔ yì shàng kàn ,shì duì chūn tiān lái lín zǒng de gài kuò ,shí yì shì zì jǐ huái chūn zhī qíng yǐ dòng zhī liú lù 。cí rén yóu chūn 、shǎng chūn ,mù dǔ liáng chén měi jǐng ,bì yǒu suǒ sī ,zhè jù yě àn qǐ hòu èr jù cí rén suǒ shū fā de qíng sī :“jiǔ yì shī qíng shuí yǔ gòng ?lèi róng cán fěn huā diàn zhòng 。”nǚ cí rén de xì nì 、mǐn gǎn de sī xù yǔ gǎn wù jìn yī bù qiáng huà ,miàn duì rú cǐ dà hǎo chūn guāng ,zì rán biàn lián xiǎng dào zì jǐ dú chù shēn guī ,gū qī jì mò ,zhè yǔ wǎng rì hé zhàng fū zhào míng chéng yī qí bǎ wán jīn shí ,pēng míng zhǔ jiǔ ,shǎng xī shī wén de wēn xīn qì fēn xíng chéng qiáng liè fǎn chà 。yī gè “shuí yǔ gòng ”,dào chū cǐ kè cí rén nèi xīn de kǔ sè 。jǐn jiē zhe cí rén yòng yī gè xì jiē lái jìn yī bù xíng róng zì jǐ nèi xīn de kǔ sè ,lèi shuǐ liú tǎng ,liǎn páng shàng de xiāng fěn wéi zhī xiāo róng ,xīn qíng chén zhòng yǐ zhì jiào dé tóu shàng dài de huā diàn yě shì chén diàn diàn de 。
cí zuò de xià piàn ,cí rén yǐ xì wēi de bǐ chù ,jǐn chéng shàng piàn mò jù ,zhe zhòng kè huà zì jǐ jù tǐ de guī zhōng jì mò shēng huó 。“zhà shì jiá shān jīn lǚ féng ,shān zhěn xié yī ,zhěn sǔn chāi tóu fèng 。”chūn nuǎn tiān qíng ,chūn zhuāng chū shì ,rán ér cí rén què zú bú chū hù ,qù guān shǎng nà měi hǎo de chūn jǐng ,què xié yǐ zài shān zhěn shàng ,yǐ zhì bǎ jīng měi de chāi tóu fèng gěi yā huài le 。“shān zhěn ”,jí tán zhěn ,yīn qí rú “āo ”xíng ,gù chēng shān zhěn 。cí rén bú chū hù guān shǎng chūn jǐng ,shì yīn pà liáng chén měi jǐng chù yǐn shāng gǎn zhī qíng ,èr shì biǎo míng qí xīn jìng yù mèn ,yōng lǎn zhì jí 。yī gè “sǔn ”zì ,yě àn shì cí rén yōng lǎn 、wú jīng dǎ cǎi 。mò èr jù :“dú bào nóng chóu wú hǎo mèng ,yè lán yóu jiǎn dēng huā nòng 。”chóu běn wú xíng ,què yán “bào ”,kě jiàn cǐ chóu duì qí lái shuō yǒu duō “nóng ”,duō zhòng ,gèng hé kuàng shì “dú bào ”,cǐ qíng gèng shì nán kān 。“wú hǎo mèng ”,shì shuō xiàn shí hěn jì mò wú liáo ,xiǎng zài mèng zhōng qù xún qiú wèi jiè ,dàn què shǐ zhōng wú fǎ jìn rù mèng xiāng ,zhí zhì yè lán rén jìng zhī shí ,réng jiǎn nòng dēng huā ,yǐ pái qiǎn chóu huái 。“yóu ”zì xiě huó le cí rén bǎi wú liáo lài de qíng tài 。cǐ wài ,jiǎn nòng dēng huǒ ,gǔ shí fù nǚ cháng jiè yǐ bo shù fū jun1 zhī guī qī 。zhè liǎng jù xiě dé jí wéi xì zhì 、shēng dòng ,kàn sì háo bú jīng yì ,rú xù xiě shēng huó běn shēn ,shí shì jǐ jīng kǔ liàn ,méi yǒu shēng huó jīng lì hé shēn hòu de yì shù gōng lì shì wú fǎ xiě jiù de 。qīng cí lùn jiā hè shang píng zhè liǎng jù wéi “rù shén zhī jù ”(《zhòu shuǐ xuān cí quán 》)。
dié liàn huā
dié liàn huā
nuǎn yǔ qíng fēng chū pò dòng, liǔ yǎn méi sāi, yǐ jué chūn xīn dòng.
nuǎn yǔ qíng fēng chū pò dòng ,liǔ yǎn méi sāi ,yǐ jiào chūn xīn dòng 。
jiǔ yì shī qíng shuí yǔ gòng? lèi róng cán fěn huā diàn zhòng.
jiǔ yì shī qíng shuí yǔ gòng ?lèi róng cán fěn huā diàn zhòng 。
zhà shì jiā shān jīn lǚ fèng, shān zhěn xié yī, zhěn sǔn chāi tóu fèng.
zhà shì jiá shān jīn lǚ féng ,shān zhěn xié yī ,zhěn sǔn chāi tóu fèng 。
dú bào nóng chóu wú hǎo mèng, yè lán yóu jiǎn dēng huā nòng.
dú bào nóng chóu wú hǎo mèng ,yè lán yóu jiǎn dēng huā nòng 。