朝代:先秦
作者:佚名
原文:
翻译
宋国(今商丘)有一个养猕猴的老人,他很喜欢猕猴,养的猕猴成群,他能懂得猕猴们的心意,猕猴们懂得那个人的心意。那位老人因此减少了他全家的口粮,来满足猕猴们的欲望。但是不久,家里缺乏食物了,他将要限制猕猴们的食物,但又怕猕猴们生气不听从自己,就先骗猕猴们:“我给你们的橡树果实,早上三颗,晚上四颗,这样够吗?”众多猕猴一听很生气,都跳了起来。过了一会儿,他又说:“我给你们的橡树果实,早上四颗,晚上三颗,这样足够吗?”猕猴们听后都很开心地趴下,都很高兴对那老人服服帖帖的了。
注释
狙(jū)公:养猴子的老头。
解:了解,理解,懂得。
狙:猴子。
意:心意。
得:懂得。
得公之心:了解养猴老人的心思。
损:减。
口:口粮。
充:满足。
欲:欲望,要求。
俄而:一会儿,不久。
匮:缺乏。
限:限制。
恐:恐怕。
驯(xùn):驯服,顺从,听从。引申为服服帖帖。
诳(kuáng):欺骗。
之:代词,它,代指猴子们。
与:给。
若:文言文中的人称代词,代“你”、“你们”,文中指猴子们。
芧(xù):橡树的果实,俗称“橡实”。
朝:早上。
足:够,足够。
众:所有的。
皆:都。
起怒:一齐生气起来。怒:恼怒,生气。
伏而喜:都很高兴地趴在地上(一般是动物感到满足时的动作)。
这则寓言的前文与后文作者都给出了自己的解释。
前文说“劳神明为一而不知其同也,谓之朝三”意思是:耗费心思方才能认识事物浑然为一而不知事物本身就具有同一的性状和特点,这就叫“朝三”。
后文说“是以圣人和之以是非而休乎天钧,是之谓两行。”翻译:因此,古代圣人把是与非混同起来,优游自得地生活在自然而又均衡的境界里,这就叫物与我各得其所、自行发展。
zhāo sān mù sì
朝三暮四
sòng yǒu jū gōng zhě, ài jū, yǎng zhī chéng qún, néng jiě jū zhī yì jū yì dé gōng zhī xīn.
宋有狙公者,爱狙,养之成群,能解狙之意;狙亦得公之心。
sǔn qí jiā kǒu, chōng jū zhī yù.
损其家口,充狙之欲。
é ér kuì yān, jiāng xiàn qí shí, kǒng zhòng jū zhī bù xùn yú jǐ yě.
俄而匮焉,将限其食,恐众狙之不训于己也。
xiān kuáng zhī yuē:" yǔ ruò xù, cháo sān ér mù sì, zú hū?" zhòng jū jiē qǐ nù.
先诳之曰:“与若芧,朝三而暮四,足乎?”众狙皆起怒。
é ér yuē:" yǔ ruò xù, cháo sì ér mù sān, zú hū?" zhòng jū jiē fú ér xǐ.
俄而曰:“与若芧,朝四而暮三,足乎?”众狙皆伏而喜。
fān yì
sòng guó (jīn shāng qiū )yǒu yī gè yǎng mí hóu de lǎo rén ,tā hěn xǐ huān mí hóu ,yǎng de mí hóu chéng qún ,tā néng dǒng dé mí hóu men de xīn yì ,mí hóu men dǒng dé nà gè rén de xīn yì 。nà wèi lǎo rén yīn cǐ jiǎn shǎo le tā quán jiā de kǒu liáng ,lái mǎn zú mí hóu men de yù wàng 。dàn shì bú jiǔ ,jiā lǐ quē fá shí wù le ,tā jiāng yào xiàn zhì mí hóu men de shí wù ,dàn yòu pà mí hóu men shēng qì bú tīng cóng zì jǐ ,jiù xiān piàn mí hóu men :“wǒ gěi nǐ men de xiàng shù guǒ shí ,zǎo shàng sān kē ,wǎn shàng sì kē ,zhè yàng gòu ma ?”zhòng duō mí hóu yī tīng hěn shēng qì ,dōu tiào le qǐ lái 。guò le yī huì ér ,tā yòu shuō :“wǒ gěi nǐ men de xiàng shù guǒ shí ,zǎo shàng sì kē ,wǎn shàng sān kē ,zhè yàng zú gòu ma ?”mí hóu men tīng hòu dōu hěn kāi xīn dì pā xià ,dōu hěn gāo xìng duì nà lǎo rén fú fú tiē tiē de le 。
zhù shì
jū (jū)gōng :yǎng hóu zǐ de lǎo tóu 。
jiě :le jiě ,lǐ jiě ,dǒng dé 。
jū :hóu zǐ 。
yì :xīn yì 。
dé :dǒng dé 。
dé gōng zhī xīn :le jiě yǎng hóu lǎo rén de xīn sī 。
sǔn :jiǎn 。
kǒu :kǒu liáng 。
chōng :mǎn zú 。
yù :yù wàng ,yào qiú 。
é ér :yī huì ér ,bú jiǔ 。
kuì :quē fá 。
xiàn :xiàn zhì 。
kǒng :kǒng pà 。
xùn (xùn):xùn fú ,shùn cóng ,tīng cóng 。yǐn shēn wéi fú fú tiē tiē 。
kuáng (kuáng):qī piàn 。
zhī :dài cí ,tā ,dài zhǐ hóu zǐ men 。
yǔ :gěi 。
ruò :wén yán wén zhōng de rén chēng dài cí ,dài “nǐ ”、“nǐ men ”,wén zhōng zhǐ hóu zǐ men 。
xù (xù):xiàng shù de guǒ shí ,sú chēng “xiàng shí ”。
cháo :zǎo shàng 。
zú :gòu ,zú gòu 。
zhòng :suǒ yǒu de 。
jiē :dōu 。
qǐ nù :yī qí shēng qì qǐ lái 。nù :nǎo nù ,shēng qì 。
fú ér xǐ :dōu hěn gāo xìng dì pā zài dì shàng (yī bān shì dòng wù gǎn dào mǎn zú shí de dòng zuò )。
zhè zé yù yán de qián wén yǔ hòu wén zuò zhě dōu gěi chū le zì jǐ de jiě shì 。
qián wén shuō “láo shén míng wéi yī ér bú zhī qí tóng yě ,wèi zhī cháo sān ”yì sī shì :hào fèi xīn sī fāng cái néng rèn shí shì wù hún rán wéi yī ér bú zhī shì wù běn shēn jiù jù yǒu tóng yī de xìng zhuàng hé tè diǎn ,zhè jiù jiào “cháo sān ”。
hòu wén shuō “shì yǐ shèng rén hé zhī yǐ shì fēi ér xiū hū tiān jun1 ,shì zhī wèi liǎng háng 。”fān yì :yīn cǐ ,gǔ dài shèng rén bǎ shì yǔ fēi hún tóng qǐ lái ,yōu yóu zì dé dì shēng huó zài zì rán ér yòu jun1 héng de jìng jiè lǐ ,zhè jiù jiào wù yǔ wǒ gè dé qí suǒ 、zì háng fā zhǎn 。
zhāo sān mù sì
cháo sān mù sì
sòng yǒu jū gōng zhě, ài jū, yǎng zhī chéng qún, néng jiě jū zhī yì jū yì dé gōng zhī xīn.
sòng yǒu jū gōng zhě ,ài jū ,yǎng zhī chéng qún ,néng jiě jū zhī yì ;jū yì dé gōng zhī xīn 。
sǔn qí jiā kǒu, chōng jū zhī yù.
sǔn qí jiā kǒu ,chōng jū zhī yù 。
é ér kuì yān, jiāng xiàn qí shí, kǒng zhòng jū zhī bù xùn yú jǐ yě.
é ér kuì yān ,jiāng xiàn qí shí ,kǒng zhòng jū zhī bú xùn yú jǐ yě 。
xiān kuáng zhī yuē:" yǔ ruò xù, cháo sān ér mù sì, zú hū?" zhòng jū jiē qǐ nù.
xiān kuáng zhī yuē :“yǔ ruò xù ,cháo sān ér mù sì ,zú hū ?”zhòng jū jiē qǐ nù 。
é ér yuē:" yǔ ruò xù, cháo sì ér mù sān, zú hū?" zhòng jū jiē fú ér xǐ.
é ér yuē :“yǔ ruò xù ,cháo sì ér mù sān ,zú hū ?”zhòng jū jiē fú ér xǐ 。