朝代:先秦
作者:佚名
原文:
翻译
旄丘上的葛藤啊,为何蔓延那么长!卫国诸臣叔伯啊,为何许久不相帮?
为何安处在家中?必定等人一起行。为何等待这么久?其中必定又原因。
身穿狐裘毛茸茸,乘车出行不向东。卫国诸臣叔伯啊,你们不与我心同。
我们卑微又渺小,流离失所无依靠。卫国诸臣叔伯啊,充耳装作不知道。
注释
1.邶(bèi):中国周代诸侯国名,地在今河南省汤阴县东南。
2.旄(máo)丘:卫国地名,在澶州临河东(今河南濮阳西南)。一说指前高后低的土山。
3.诞(yán):通“延”,延长。节:指葛藤的枝节。
4.叔伯:本为兄弟间的排行。此处称高层统治者君臣。
5.多日:指拖延时日。
6.处:安居,留居,指安居不动。
7.与:盟国;一说同“以”,原因。
8.何其:为什么那样。
9.以:同“与”。一说作“原因”“缘故”解。
10.蒙戎:毛篷松貌。此处点出季节,已到冬季。
11.匪:非。东:此处作动词,指向东。
12.靡:没有。所与:与自己在一起同处的人。同:同心。
13.琐:细小。尾:通“微”,低微,卑下。
14.流离:转徙离散,飘散流亡。一说鸟名,即枭或黄鹂。
15.褎(yòu):聋;一说多笑貌。充耳:塞耳。古代挂在冠冕两旁的玉饰,用丝带下垂到耳门旁。
此诗脉络清晰,递进有序,《诗经传说汇纂》引朱公迁所谓“一章怪之,二章疑之,三章微讽之,四章直责之”,将其篇章结构说得清清楚楚。
诗一开头,借物起兴,既交代了地点和季节,也写了等待救援时间之长。黎臣迫切渴望救援,常常登上旄丘,翘首等待援兵,但时序变迁,援兵迟迟不至,不免暗自奇怪。不过由于要借卫国救援收复祖国,心存奢望故而尚未产生怨恨之意。
第二章紧承上章“何多日兮”而来,用宽笔稍加顿挫,“何其处也,必有与也。何其久也,必有以也。”通过自问自答的方式,黎臣设身处地地去考虑卫国出兵缓慢的原因:或者是等待盟军一同前往,或者是有其他缘故,暂时不能发兵;用赋法代为解说,曲尽人情。
第三章“狐裘蒙戎”一句紧扣上两章,说明自己客居已久而“匪车不东”。黎臣已经有所觉悟,“我有亡国之状,而彼无悯恤之意,我有恢复之念,而彼无拯救之心”(《诗经传说汇纂》引邹泉语),知道卫国无意救援,并非是在等盟军,或者有其他缘故。因幻想破灭,救援无望,故稍加讽谕。
第四章用赋法着意对比,黎臣丧亡流离,衣衫破弊,寄居他国,凄凉萧索,而卫国群臣非但毫无同情心,而且袖手旁观,趾高气扬。诗人有些出离愤怒了,他批评卫国群臣装聋作哑,见死不救。诗人通过双方服饰、神情、心态的比较,黎臣彻底痛悟,不禁深感心寒,于是便直斥卫国君臣。
此诗作者虽然寄人篱下,但诗意从委婉地询问的口气到直指卫国统治者不同心同德的嘴脸,写得很有骨气。
máo qiū
旄丘
máo qiū zhī gé xī, hé dàn zhī jié xī.
旄丘之葛兮,何诞之节兮。
shū xī bó xī, hé duō rì yě?
叔兮伯兮,何多日也?
hé qí chù yě? bì yǒu yǔ yě! hé qí jiǔ yě? bì yǒu yǐ yě!
何其处也?必有与也!何其久也?必有以也!
hú qiú méng róng, fěi chē bù dōng.
狐裘蒙戎,匪车不东。
shū xī bó xī, mí suǒ yǔ tóng.
叔兮伯兮,靡所与同。
suǒ xī wěi xī, liú lí zhī zǐ.
琐兮尾兮,流离之子。
shū xī bó xī, yòu rú chōng ěr.
叔兮伯兮,褎如充耳。
fān yì
máo qiū shàng de gě téng ā ,wéi hé màn yán nà me zhǎng !wèi guó zhū chén shū bó ā ,wéi hé xǔ jiǔ bú xiàng bāng ?
wéi hé ān chù zài jiā zhōng ?bì dìng děng rén yī qǐ háng 。wéi hé děng dài zhè me jiǔ ?qí zhōng bì dìng yòu yuán yīn 。
shēn chuān hú qiú máo róng róng ,chéng chē chū háng bú xiàng dōng 。wèi guó zhū chén shū bó ā ,nǐ men bú yǔ wǒ xīn tóng 。
wǒ men bēi wēi yòu miǎo xiǎo ,liú lí shī suǒ wú yī kào 。wèi guó zhū chén shū bó ā ,chōng ěr zhuāng zuò bú zhī dào 。
zhù shì
1.bèi (bèi):zhōng guó zhōu dài zhū hóu guó míng ,dì zài jīn hé nán shěng tāng yīn xiàn dōng nán 。
2.máo (máo)qiū :wèi guó dì míng ,zài chán zhōu lín hé dōng (jīn hé nán pú yáng xī nán )。yī shuō zhǐ qián gāo hòu dī de tǔ shān 。
3.dàn (yán):tōng “yán ”,yán zhǎng 。jiē :zhǐ gě téng de zhī jiē 。
4.shū bó :běn wéi xiōng dì jiān de pái háng 。cǐ chù chēng gāo céng tǒng zhì zhě jun1 chén 。
5.duō rì :zhǐ tuō yán shí rì 。
6.chù :ān jū ,liú jū ,zhǐ ān jū bú dòng 。
7.yǔ :méng guó ;yī shuō tóng “yǐ ”,yuán yīn 。
8.hé qí :wéi shí me nà yàng 。
9.yǐ :tóng “yǔ ”。yī shuō zuò “yuán yīn ”“yuán gù ”jiě 。
10.méng róng :máo péng sōng mào 。cǐ chù diǎn chū jì jiē ,yǐ dào dōng jì 。
11.fěi :fēi 。dōng :cǐ chù zuò dòng cí ,zhǐ xiàng dōng 。
12.mí :méi yǒu 。suǒ yǔ :yǔ zì jǐ zài yī qǐ tóng chù de rén 。tóng :tóng xīn 。
13.suǒ :xì xiǎo 。wěi :tōng “wēi ”,dī wēi ,bēi xià 。
14.liú lí :zhuǎn xǐ lí sàn ,piāo sàn liú wáng 。yī shuō niǎo míng ,jí xiāo huò huáng lí 。
15.yòu (yòu):lóng ;yī shuō duō xiào mào 。chōng ěr :sāi ěr 。gǔ dài guà zài guàn miǎn liǎng páng de yù shì ,yòng sī dài xià chuí dào ěr mén páng 。
cǐ shī mò luò qīng xī ,dì jìn yǒu xù ,《shī jīng chuán shuō huì zuǎn 》yǐn zhū gōng qiān suǒ wèi “yī zhāng guài zhī ,èr zhāng yí zhī ,sān zhāng wēi fěng zhī ,sì zhāng zhí zé zhī ”,jiāng qí piān zhāng jié gòu shuō dé qīng qīng chǔ chǔ 。
shī yī kāi tóu ,jiè wù qǐ xìng ,jì jiāo dài le dì diǎn hé jì jiē ,yě xiě le děng dài jiù yuán shí jiān zhī zhǎng 。lí chén pò qiē kě wàng jiù yuán ,cháng cháng dēng shàng máo qiū ,qiào shǒu děng dài yuán bīng ,dàn shí xù biàn qiān ,yuán bīng chí chí bú zhì ,bú miǎn àn zì qí guài 。bú guò yóu yú yào jiè wèi guó jiù yuán shōu fù zǔ guó ,xīn cún shē wàng gù ér shàng wèi chǎn shēng yuàn hèn zhī yì 。
dì èr zhāng jǐn chéng shàng zhāng “hé duō rì xī ”ér lái ,yòng kuān bǐ shāo jiā dùn cuò ,“hé qí chù yě ,bì yǒu yǔ yě 。hé qí jiǔ yě ,bì yǒu yǐ yě 。”tōng guò zì wèn zì dá de fāng shì ,lí chén shè shēn chù dì dì qù kǎo lǜ wèi guó chū bīng huǎn màn de yuán yīn :huò zhě shì děng dài méng jun1 yī tóng qián wǎng ,huò zhě shì yǒu qí tā yuán gù ,zàn shí bú néng fā bīng ;yòng fù fǎ dài wéi jiě shuō ,qǔ jìn rén qíng 。
dì sān zhāng “hú qiú méng róng ”yī jù jǐn kòu shàng liǎng zhāng ,shuō míng zì jǐ kè jū yǐ jiǔ ér “fěi chē bú dōng ”。lí chén yǐ jīng yǒu suǒ jiào wù ,“wǒ yǒu wáng guó zhī zhuàng ,ér bǐ wú mǐn xù zhī yì ,wǒ yǒu huī fù zhī niàn ,ér bǐ wú zhěng jiù zhī xīn ”(《shī jīng chuán shuō huì zuǎn 》yǐn zōu quán yǔ ),zhī dào wèi guó wú yì jiù yuán ,bìng fēi shì zài děng méng jun1 ,huò zhě yǒu qí tā yuán gù 。yīn huàn xiǎng pò miè ,jiù yuán wú wàng ,gù shāo jiā fěng yù 。
dì sì zhāng yòng fù fǎ zhe yì duì bǐ ,lí chén sàng wáng liú lí ,yī shān pò bì ,jì jū tā guó ,qī liáng xiāo suǒ ,ér wèi guó qún chén fēi dàn háo wú tóng qíng xīn ,ér qiě xiù shǒu páng guān ,zhǐ gāo qì yáng 。shī rén yǒu xiē chū lí fèn nù le ,tā pī píng wèi guó qún chén zhuāng lóng zuò yǎ ,jiàn sǐ bú jiù 。shī rén tōng guò shuāng fāng fú shì 、shén qíng 、xīn tài de bǐ jiào ,lí chén chè dǐ tòng wù ,bú jìn shēn gǎn xīn hán ,yú shì biàn zhí chì wèi guó jun1 chén 。
cǐ shī zuò zhě suī rán jì rén lí xià ,dàn shī yì cóng wěi wǎn dì xún wèn de kǒu qì dào zhí zhǐ wèi guó tǒng zhì zhě bú tóng xīn tóng dé de zuǐ liǎn ,xiě dé hěn yǒu gǔ qì 。
máo qiū
máo qiū
máo qiū zhī gé xī, hé dàn zhī jié xī.
máo qiū zhī gě xī ,hé dàn zhī jiē xī 。
shū xī bó xī, hé duō rì yě?
shū xī bó xī ,hé duō rì yě ?
hé qí chù yě? bì yǒu yǔ yě! hé qí jiǔ yě? bì yǒu yǐ yě!
hé qí chù yě ?bì yǒu yǔ yě !hé qí jiǔ yě ?bì yǒu yǐ yě !
hú qiú méng róng, fěi chē bù dōng.
hú qiú méng róng ,fěi chē bú dōng 。
shū xī bó xī, mí suǒ yǔ tóng.
shū xī bó xī ,mí suǒ yǔ tóng 。
suǒ xī wěi xī, liú lí zhī zǐ.
suǒ xī wěi xī ,liú lí zhī zǐ 。
shū xī bó xī, yòu rú chōng ěr.
shū xī bó xī ,yòu rú chōng ěr 。